İran Dini Lideri Ali Hamaney, halk protestolarının başlangıcından bu yana göstericiler tarafından atılan sloganlara sırtını döndü. Hamaney’in sokağın taleplerine cevabı, İran’daki rejim ve yoksulluk karşıtı yapılan eylemleri tutuşturanların dış kaynaklı olduğuna işaret etmesi oldu. İran Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Ali Şemhani de benzer bir tutum sergileyerek Suudi Arabistan ve ABD’yi suçlarken daha açık bir şekilde, söz konusu iki ülkenin internette ülkesine karşı vekaleten savaş açmakta olduklarını söyledi.

İran’daki gösteriler geçtiğimiz birkaç güne nazaran Tahran’dan önce büyük şehirlerden küçük yerleşim yerlerine doğru hızla yayıldı. “İnsan Hakları İçin Uluslararası Kampanya” adlı internet sitesine göre İran’da bulunan Uveyn ve Recai Şehr hapishanelerine son birkaç gün içinde 350 kişi getirildi.

Üst düzey yetkililer gösterilerin izinsiz olduğunu belirtmelerine rağmen dün gece kızgın topluluklar Tahran’da ve diğer şehirlerde sokağa çıktı. Aktivistlerin aktardığı bilgilere göre başlıca eylemler Tahran, İsfahan, Ahvaz, Hamedan, Abadan, Raşt ve Karay’da yapıldı.

Eylemler ikinci haftaya girmek üzereyken gerilimin olduğu bölgelerde güvenlik önlemleri arttırıldı. Aktivistlerin çektiği görüntülerde emniyet güçlerinin göstericilere doğru ateş açtığı ve göz yaşartıcı bomba kullandığı görülüyor. Göz yaşartıcı bombadan etkilenen pek çok kişinin tıp merkezlerine başvurduğu görüntüler arasında yer alıyor. Bu arada hükümet internet ulaşımını da kesmiş durumda.

21 kişi hayatını kaybetti

İran’daki raporlara göre 70 şehirde gözaltına alınanların sayısı 1000 kişiyi geçmiş bulunuyor. Resmi raporlara göre Hamedan, Ahvaz’da 21 kişi hayatını kaybetti. Bunlar arasında 9 gösterici ,Kahdar istasyonuna baskın düzenlediği sırada öldürüldüler.

Meşhed Devrim Mahkemesi Başkanı Hasan Haydari beş günde 138 kişinin tutuklandığını söyledi. Hükümete bağlı Mehr Haber Ajansı, Haydari’den aktardığı bilgiye göre gösterilerin birinci gününde 52, ikinci ve üçüncü gününde ise 74 kişinin tutuklandı, 12 kişi ise kaçakçılık suçlamasıyla içeri alındı. Meşhed’de kimsenin ölmediğini vurgulayan Haydari, gösterilerin sorunsuz devam ettiğini belirtti.

“450 gösterici gözaltına alındı”

İSNA Haber Ajansı’na göre, Tahran Vali yardımcısı Ali Aşgar Naserbakht, protestolarda Cumartesi günü 200 kişinin, Pazar günü 150 kişinin, Pazartesi günü ise 100 kişinin gözaltına alındığını açıkladı.

Hamedan Kaymakamı yaptığı açıklamada gözaltına alınan 150 kişinin yaşlarının 17-25 arasında değiştiğini söyledi. Yine Devrim Muhafızları Kirman’da 80 kişinin gözaltına aldı.

Eylemciler, Ahvaz şehrinin batısında bir çiftçi köyünde 20’den fazla gözaltı olduğu ayrıca Erdebil’de tutuklananların sayısının ise 40’ı geçtiğini bildirdiler. Protestocuların sıkı güvenlik ortamına meydan okuduğu ilk günde Tebriz’de tutuklananların sayısı 90’dan fazla.

Devrim Muhafızlarının komutanlarından İsmail Kevseri Fransız Haber Ajansı’na güvenlik önlemleriyle ilgili şunları söyledi; “Tahran’da güvenliğin bozulmasına asla izin vermeyeceğiz. Eğer sorun devam ederse yetkililer bu duruma son vermek için kararlar alacaklar” dedi.

“Protestocuları, rejimi hedef olan kişiler olarak görüyoruz”

Tesnim Haber Ajansı, Tahran Devrim Mahkemesi Başkanı Musa Gazanfer Abadi’nin şu açıklamada bulunduğunu yazdı; “ Her yeni günde gözaltında bulunanların suçları ve cezaları artmaktadır. Artık onları haklarını talep eden insanlar değil, rejimi hedef olan kişiler olarak görüyoruz.”

İranlı yetkililer gösterilerin ülke dışında bulunan devrim düşmanları tarafından yönlendirildiğini düşünüyorlar. Tesnim Haber Ajansı’na göre Devrim Muhafızları Başkan Yardımcısı Tuğgeneral Resul Senai, Halkın Mücahid Ordusu’nu bu hareketin arkasında durmakla suçladı

Tüm bu olaylara rağmen İran İçişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Zülfikari iyimserliğini koruduğunu vurgulayarak şöyle dedi; “ Birçok bölgede halk güvenliği sağlamak için emniyet güçleriyle işbirliği halinde. Çok kısa sürede bu eylemler son bulacak.”

Hamaney dış güçleri suçluyor

İran’ın dini lideri Hamaney’in olaylarla ilgili tutumu merak ediliyordu. Gösterilerin beşinci gününde ayrıntılara girmeden görüşlerini açıklayan Hamaney, olayların arkasında dış güçlerin olduğunu dile getirdi. Hamaney açıklamasında şunları söyledi; “ Son günlerde düşmanlar, rejime karşı sorun çıkarmak amacıyla silah, mal vb araçları kullanıyorlar.” Hamaney ayrıntılara girmedi ancak önümüzdeki günlerde daha fazla açıklama yapma sözü verdi.

Hamaney Eylemcilerin hedefinde

Eylemlerde göstericilerin sloganları İran’ın dini liderini hedef alıyordu. Atılan sloganlar şöyle; “ Hamaney’e ölüm”, “ Diktatöre ölüm”. Göstericilerin hedefinde Cumhurbaşkanı Ruhani, Yargı Erki Başkanı Sadık Laricani ve Meclis Başkanı Ali Laricani’de bulunuyor.

Yine göstericilerin sıklıkla attığı sloganlardan biri de “ Ne Gazze, ne Lübnan.. Hayatım sana feda İran”. Ayrıca İran’ın Ortadoğu’ya müdahalesini eleştiren “Suriye’yi bırak, bize bak” sloganı yaygın sloganlardan biri.

Ekonomik krize öncelik verilmeli

Nükleer anlaşma sağlandıktan sonra Hamaney’in yetkilerle görüşmesindeki en önemli sorun ekonomi idi. Mayıs ayında sert kamplaşmaların yaşandığı seçim sırasında Hamaney bir kez daha tarafları ekonomik durumu iyileştirmek için program üretmeye çağırdı. Ruhani seçimi kazandığında da Hamaney ondan işsizlik sorunu ve ekonomik krize öncelik vermesini istedi.

2016 Ocak ayında nükleer anlaşmayla piyasaların istikrara kavuşmasının ardından son iki ayda dolar beklenmedik şekilde yükseldi.

Hamaney’in danışmanı Ali Ekber Velayeti “Kim gösterilerde İran bayrağını yakarsa o İran’ın düşmanıdır” dedi. Velayeti Suriye, Filistin ve Lübnanla ilgili atılan sloganları eleştirerek “ İran direniş sancağını İran’dan Şam’a, Bağdat’a ve Filistin’e taşıyacaktır” dedi.

Şemhani, delil sunmadan ABD ve Suudi Arabistan’ı suçladı

Milli Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani herhangi bir delil sunmadan son olaylarda ABD ve Suudi Arabistan’ın parmağı olduğunu söyledi. Şemhani “Meyadin” kanalına verdiği demeçte “ ABD’nin özellikle de Donald Trump’ın İran’a ne kadar düşman olduğunu hayal bile edemezsiniz bunun sebepleri İran için oldukça açıktır.”

Şemhani, İran’daki ekonomik sorunların kendilerine yönelik savaş ve ambargodan kaynaklandığını belirtti. Sorunun kaynağından birinin de yönetim zaafı olduğunu söyleyen Şemhani, “Bu zaafların halk tarafından sorgulanacağını biliyorduk” dedi. Şemhani sokaktaki protestoların iç nedenlerinden birinin ekonomik koşullar diğerinin de medyanın tutumunu halkın kabullenmemesi olarak açıkladı.

Öte yandan İran savcısı, eylemlere devam edilmesi halinde keskin önlemlerle karşılanacağı uyarısında bulundu.

İRNA Haber Ajansı, İstihbarat Bakanlığı’ndan aktardığı bilgiye göre şüpheli ve düşman unsurların varlığı yüzünden eylemlerin şiddet olaylarına dönüştüğünü ifade etti.

“Kanunlar gösterilerin sınırlarını belirlemekte”

Hükümet sözcüsü Muhammed Rıza Nevbihat dün yaptığı basın toplantısında “ İran kanunları gösterilerin sınırlarını belirlemektedir. Hükümet protestoların sivil halkın haklarından olduğunu kabul ediyor. Halk sesini bu eylemler çerçevesinde yetkililere ulaştırmıştır” dedi.

Nevbihat geçen yıl emeklileri görmezden gelen mali kurumların iflasından sonra yapılan protesto gösterilerinde şiddet kullanılmadığına dikkat çekerek kamu mallarına zarar veren göstericileri uyardı.

“ABD’nin desteği büyük bir aldatmaca”

İran’ın ana reformist grubunun lideri eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, eylemlerdeki şiddet olaylarını kınadı ve ABD’nin gösterilere verdiği desteği büyük bir aldatmaca olarak niteledi.