Suriye’deki savaş koşulları, ülkenin en kuzeyindeki Malikiye (Derik) kentinden bir grup kadın aktivistin, bölgedeki kadın girişimcileri işgücü piyasasına girip, erkeklerle rekabet etmeleri yönünde teşvik etmelerini engellemedi.
Şarku’l Avsat’a konuşan Meysa Mahmud, “Çok sayıda kadının evlerinde yaptıkları ürünleri kaldırımlarda sattıklarını gördüğümüzde, aklımıza bir kadın pazarı açma fikri geldi” ifadelerini kullandı.
21 dükkan inşa ettiler
Başlangıçta kadınların el ürünlerini tezgahlarda satabilecekleri basit bir pazar açmayı düşündüklerini belirten Meysa, daha sonra bir nevi alışveriş merkezi gibi, her biri 25 ila 35 metrekare arasında değişen, her ihtiyaca uygun 21 dükkan inşa ettiklerini ve ismini Bebule Çarşısı koyduklarını söyledi.
Kürtçe ‘kelebek’ anlamına gelen Bebule Çarşısı, Haseke ilinin 185 kilometre kuzeydoğusunda bulunan Malikiye şehrinin merkezinde bu ayın başında açıldı.
Çarşı’da bulunan dükkanlarda, giysi, ayakkabı, kumaş, deterjan, tatlı, yiyecek ve turunçgiller satılırken, sahiplerinin hepsinin kadınlar olduğu bu dükkanlarda erkeklerin de alışveriş yapmasına izin veriliyor.
“İş hayatına atılan kadınlar, özgüven kazandı”
Projenin maddi kazanç elde etmenin yanı sıra kadınlara istihdam sağladığına dikkat çeken Meysa, “Amacımız, savaşın sonucu olarak yaşanan sosyal boşluk yüzünden, kadınlar ve kızlar arasında yeniden sosyal yakınlık kurmak, ilişkileri canlandırmak, daha da önemlisi onlara tecrübe edinme ve özgüvenlerini kazanma fırsatı vermekti” diye konuştu.
Suriye’nin kuzeyindeki özerk bölgelerde faaliyet gösteren en önemli kadın sendikası olan ‘Yıldız Konferansı’ kuruluşunun Ekonomik Komitesi, 2016 ilkbaharından bu yana kadınların da çalışanları arasına yer aldığı 8 tarım projesi başlattığı gibi iki fırın ve bir patates cipsi fabrikası açılmasını da sağladı.
Günlerdir kiraladığı mağazanın raflarını düzenlemekle meşgul olan Veliko İbo (42), bunun ilk iş deneyimi olduğunu söyleyerek, “Açıkçası bu işe atılmak benim özgüvenimi arttırdı. Kadınların bir işi yürütebileceklerini kanıtlamak için iyi bir fırsat” diyerek heyecanını paylaştı.
2016 yılında açılan Gargila Restoranı da, kadrosundaki kadınlara güvenen başarılı projelerden biri.
Şarku’l Avsat’a konuşan Restoran Müdürü Dalya el Hac Şibli, bütçeyi ve restorantı nasıl yöneteceklerini tartıştıktan sonra projeyi yaklaşık iki milyon Suriye lirası (4 bin 500 dolar) olan küçük bir sermaye ile hayata geçirilerek, hepsi kadın olan 8 garson, 6 aşçı, muhasebeci ve müdürden oluşan restoranlarını açtıklarını anlattı.
Kadınların yemek pişirme konusunda maharetli olmalarına güvenerek bu restorantı açtıklarını söyleyen Dalya, restoranın karının, kadın işçilerin maaşı, faturalar ve kira dahil tüm masrafları karşıladığını kaydetti.
“Restoran son iki yılda iyi bir üne kavuştu”
Restoranda Kubba (içli köfte) hazırlayan Samar Abdo (25) ise bunun ilk iş tecrübesi olduğunu fakat 10 yıldır annesinden öğrendiği yemekleri yaptığını söyleyerek, “Restoran son iki yılda iyi bir üne kavuştu ve buraya büyük bir talep var” diye konuştu.
Günde en az altı saat boyunca yemek pişirmesine rağmen, kocası ve ailesi tarafından teşvik edildiğini söyleyen Samar, ev işlerine de büyük kızının yardımcı olduğunu dile getirdi.
Muhafazakar bir çevreden olan kocasının ilk başlarda çekincesi olduğunu belirten Samar, daha sonra ailesinden beklediği desteğin geldiğini anlatarak, “İlk kez kişiliğimin bağımsız olduğunu hissettim. Açıkçası, komşuların ne söylediğini ve toplumun nasıl göreceğini hiç önemsemedim” diyerek çalışmaktan son derece mutlu olduğunu ifade etti.
Şehirde çok sayıda benzer proje ve atölye de hızla yayıldı. Bir grup kadın tarafından dikiş atölyeleri açılırken, 4 kız kardeş de bir araya gelerek her çeşit tatlının üretildiği bir dükkan açtı.
Türkiye sınırına yakın olan Kobani (Ayn’ul Arab) şehrinden Hanefe Salih (28) savaştan önce Şam’da yaşadıklarını söyleyerek, orada bir şekerleme fabrikasında çalıştıklarını, tatlı ve hamur işlerinin üretiminde tecrübe kazandıklarını ifade etti.
Salih, “Başta annem, babam ve akrabalarım tarafından destek almadık. Fakat bizim tatlılarımızın tadına bakan müşterilerimizin bize olan taleplerini gördükten sonra başardığımızı gördüler. Bugün, tatlıcı dükkanımız Malikiye’deki birçok dükkan ile rekabet ediyor” diyerek dükkanlarının ismini ‘Şam Yasemini’ koyduklarını söyledi.
Kadınların işgücüne katılımı arttı
Şirin Kasım (22) ise, ülkesinde yaşanan savaş nedeniyle çalışmaktan mahrum edildiklerini söyleyerek iki senedir patates cipsi üreten bir fabrikada çalıştığını dile getirdi.
“İlk başta başarısız olmaktan korkuyordum. Ama iki yılın ardından bugün bu alanda tecrübe kazanabileceğimi fark ettim” diyen Şirin, çalışmaya ilk olarak paketleme departmanında başladığını, daha sonrasında muhasebe departmanında görev aldığını söyledi.
Fabrikada çalışan kadınlarla sosyalleşebildiğini vurgulayan Şirin, “Fabrika bizim ikinci evimiz oldu. Tüm işçiler arkadaşım ve çeşitli vesilelerle birlikte dışarı çıkarak geziyoruz” dedi.
Fabrika Müdürü Bahtiyar Mirza ise, “Şirin ve diğer kadın çalışanlarımız, sadece erkeklerin her türlü işi yapabileceğine dair klişeyi değiştirdiler. Bugün kadınlar, bütün işlerde erkeklerle rekabet ettiklerini kanıtladı” diyerek kadınların işgücüne katılımını destekledi.