Nuakşot/Şeyh Muhammed

31. Afrika Birliği (AU) Zirvesi, dün Moritanya’nın başkenti Nuakşot’ta başladı. İki günlük zirveye 20’den fazla Afrika ülkesi lideri katılıyor. Zirvede, yolsuzlukla mücadele ve AU’da kurumsal reforma gidilmesi konularının yanı sıra Güney Sudan’daki iç savaş, terör ve yasadışı göç ile mücadele konuları ele alınıyor.

Zirveye ilk kez ev sahipliği yapan Moritanya’nın Devlet Başkanı Muhammed Veled Abdülaziz, zirvenin açılış konuşmasında, “Bu zirve, Moritanya halkı için özel bir önem taşıyor. AU’nun kurucu üyesi olan ülkemiz, kıtamızdaki ülkelerin liderlerini ağırlamaktan onur duyuyor” ifadelerini kullandı.

Moritanya Devlet Başkanı Abdülaziz, Afrika kıtasındaki güvenlik sorunlarının üstesinden gelmek için Afrika ülkeleri arasında ‘ortak bir yaklaşıma’ dayalı koordinasyon ağı kurulması gerektiğine dikkat çekerek, “Özellikle terörizm, radikalizm, uyuşturucu kaçakçılığı ve şiddet olaylarının artışı, sürdürülebilir kalkınmaya engel oluyor. Güvenlik olmadan gelişmeyi hayal etmemiz imkansız. Terörizm ve radikalizm yanlısı olayları ortadan kaldırmanın yanı sıra gençlerimizin bir kısmını yanlış yollara iten sosyal ve ekonomik dengesizlikleri de ele almalıyız” şeklinde konuştu.
AU’nun reform sürecinde atacağı ilk önemli adımın ‘yolsuzlukla mücadelede zafer kazanmak’ olduğunu belirten Abdulaziz, ‘bunun büyüme ve refah için gerekli bir şart’ olduğunun altını çizdi.
Bu yıl Nuakşot’ta düzenlenen zirve, ‘Yolsuzluğun ortadan kaldırılması’ başlığı altında toplanıyor. Bununla birlikte 11 Temmuz, ‘Afrika Yolsuzlukla Mücadele Günü’ olarak ilan edildi.

Nijerya Cumhurbaşkanı yolsuzlukla mücadele lideri seçildi

Zirveye katılan liderlerden Nijerya Cumhurbaşkanı Muhammadu Buhari, ‘Afrika Yolsuzlukla Mücadele Lideri’ olarak seçildi. Cumhurbaşkanı Buhari, kıtadaki yolsuzlukla mücadele edecek bir plan hazırlamakla görevlendirildi.

“Proje Afrikalı gençler için fırsat”

Öte yandan Afrika kıtasında serbest ticaret alanı oluşturma projesine değinen Moritanya Devlet Başkanı, “Bu proje, kıtamızın ticaret ve ekonomik birleşme sürecinde çok önemli bir hamle. Proje, kıtamızda sanayileşmeye ve yatırıma teşvik ederek Afrikalı gençlerin istihdamı için gerçek fırsatlar sağlayacak” dedi.

Bu ekonomik projeler, AU Başkanı ve Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame liderliğindeki komisyonun önerisine dayalı ‘kurumsal reform’ çerçevesinde yer alıyor. Serbest ticaret alanının oluşturulmasının yanı sıra bu projeler arasında, Afrika’da hareket özgürlüğü protokolünün kabulü ve ortak bir havacılık sektörünün kurulması bulunuyor.

“Reform, AU için varoluşsal bir şart”

Diğer yandan zirvede konuşan AU Komisyonu Başkanı Musa Faki Muhammed, ‘kurumsal reform’ önerisini şiddetle savundu. AU’nun, taahhütleri somut eylemlere dönüştürme, çabaların güvenilirliğini sorgulamanın yanı sıra Afrika halklarının hayatlarına daha iyi yansıtılması gereken iyileştirmeler, uluslararası arenada söz sahibi olma ve birlikte hareket etme özelliği kazanma başta olmak üzere birçok zorlukla karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Faki Muhammed, AU ülkelerine, kurumsal reform planının daha hızlı benimsenmesi çağrısında bulundu. Zirvenin açılışında konuşan AU Komisyonu Başkanı, “Göreve başladığım günden bu yana verdiğim mesaj açık ve net; reform, AU için varoluşsal bir şart” ifadelerini kullandı.

Başkanlık ettiği AU Komisyonu da dahil olmak üzere bütün AU organlarında reform yapılmasını isteyen, Faki Muhammed, “AU seçim kriterlerinin gözden geçirilmesi ve kıtanın bölgesel ekonomik örgütleriyle net bir iş bölümü yapılması gerektiğinden bu reform, AU Komisyonu için de çok önemli” dedi.

Afrikalı liderlere hitap eden Faki, “Mart 2019’dan önce Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması’nı uygulamak, insanların hareket ve ikamet özgürlüğü için bir protokol imzalamak konusunda gerçekten çaba göstermeliyiz” ifadelerini kullandı. AU Komisyonu Başkanı, Kenya, Gana, Ruanda ve Nijer olmak üzere sadece dört ülkenin Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması’nı imzaladığına, ulaşım serbestisi protokolünün ise yalnızca Ruanda tarafından kabul edildiğine dikkat çekti.

Musa Faki Muhammed, Afrika kıtasındaki güvenlik durumuyla ilgili olarak ise, AU liderleri tarafından kıtadaki silah seslerini susturmak, çatışmalar ve krizlerden kurtulmak için belirlenen 2020 hedefine 18 ay kaldığını hatırlatarak, “Bu hedefe ulaşmak, ilgili tüm tarafların uyumlu bir çaba göstermesini gerektiriyor” dedi.

Nuakşot’taki zirvenin gündeminde, Avrupa Birliği (AB) ile yeni bir işbirliği anlaşması imzalanması konusunun da bulunduğuna dikkat çeken ve bu anlaşmanın Benin’in en büyük şehirlerinden Cotonou’da imzalanan ortak anlaşmanın yerini alacağını vurgulayan Faki Muhammed, geçtiğimiz Mart ayında Ruanda’nın başkenti Kigali’de yapılan olağanüstü zirvede, AU Yürütme Konseyi’nin, bu anlaşmanın gözden geçirilmesi konusundaki tutumunu pekiştirdiğini belirtti.

Afrika kıtasının sorunları ele alındı

Açılış oturumunun ardından Afrikalı liderler, Ruanda Devlet Başkanı Kagame liderliğindeki komisyonun önerdiği reform planı çerçevesinde çoğunlukla ekonomik dosyaları içeren gündem maddelerinin yanı sıra başta Güney Sudan’daki iç savaş, Sahel bölgesindeki terör faaliyetleri ve yasadışı göçün getirdiği riskler olmak üzere Afrika kıtasındaki meseleleri tartışacakları kapalı oturuma geçtiler.

Zirvede Filistin de yer aldı

Öte yandan Filistin Yönetimi, Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el-Maliki başkanlığındaki bir heyetle AU Zirvesi’nde temsil edildi. El-Maliki zirvede, AU’ya Filistin davasına verdiği destekten dolayı teşekkür ettiği bir konuşma yaptı. Bakan el-Maliki, Afrika kıtasının Filistin’in, Siyonistlere karşı mücadelesinde egemenliğini ve bağımsızlığını yeniden kazanma çabasına her zaman destek olduğunu söyledi. Maliki bu desteğin ‘stratejik öneme’ sahip olduğuna işaret etti.

İsrail ile ilişkileri gözden geçirin

İsrail ile ilişkileri olan Afrika ülkelerinin bu ilişkileri ‘gözden geçirmesi’ talebinde bulunan Maliki, “Afrika ülkelerini, başta İsrail olmak üzere despot ve ırkçı devletlerle olan ilişkilerini gözden geçirmeye çağırıyorum” ifadelerini kullandı.

Ebu Gayt: Kurumsal çalışmalara devam edilmeli

Diğer yandan zirveye katılan Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmet Ebu Gayt, yaptığı konuşmada, Arap Birliği’nin AU ülkelerinin kıtada barışı ve güvenliği sağlamaya yönelik tüm çabalarını desteklediğini söyledi. 1977’deki kuruluşundan bu yana Arap-Afrika ortaklığının hedeflerine ulaşmada uzun bir yol kat ettiğinin altını çizen Ebu Gayt, Arap Birliği’nin AU Komisyonu ile kurumsal çalışmalarına devam edeceğini vurguladı.

Arap dünyası ve Afrika kıtasının, ülkelerin güvenlik ve barışını, toplumların da istikrarını etkileyen bir dizi ortak kriz ve zorlukla karşı karşıya olduğuna dikkati çeken Ebu Gayt, “Ortak çabalarımızı sürdürmek, çatışmaları sonlandırmak ve gerilimlerin temel nedenlerini ele almak için politik çabalarla bir araya gelmemiz şart” şeklinde konuştu.

Arap Birliği’nin G5 Sahel Ülkeleri’ne (Moritanya, Mali, Nijer, Çad ve Burkina Faso) yönelik desteğini dile getiren Ebu Gayt, bu ülkelerin Sahel bölgesinde faaliyet gösteren terörist gruplara yönelik başlattıkları ortak askeri güce övgüde bulundu.

Mısır Başbakanı: Seçim sistemi sürdürmeli

Zirveye katılan bir diğer isim Mısır Başbakanı Dr. Mustafa Medbuli, Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi adına yaptığı açıklama, Mısır’ın, AU ve organlarının reform ve geliştirme çabalarına verdiği desteği dile getirdi. Kuzey Afrika’nın kurumsal reform sürecindeki konumuna değinen Mısır Başbakanı, komisyon üyelerinin seçim sisteminin sürdürmesi ve kurumun idari yapısının geliştirmesinin önemine dikkat çekti. Başbakan Medbuli, AU’nun politika oluşturma organlarının, prosedürlere uyması ve politikalarının üye ülkeler tarafından doğru bir şekilde anlaşılması gerektiğinin altını çizdi.

Medbuli, Mısır’ın, AU’nun finanse edilmesinde belli ülkelerin adaletsiz bir şekilde daha fazla yük altında olmasıyla ilgili olarak, mevcut kotanın değiştirilmesini desteklediğini belirtti.

Mısır’ın, Afrika sorunlarına Afrika’nın kendisinin çözüm getirmesi ilkesini sağlamada Barış Fonu’nun önemine inandığını belirten Başbakan Medbuli, bununla birlikte, Afrika ülkelerinin Barış Fonu’na olan katkılarının, uluslararası toplumun rolünün yerine geçmemesi veya birincil görevi uluslararası barış ve güvenliği sağlamak olan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) için bir çıkış noktası olmaması gerektiğini söyledi.

Şarku’l Avsat’ın bilgi edindiği diplomatik kaynaklara göre, Nuakşot’taki AU zirvesi, bu akşam yayınlanacak ve alınan kararları içerecek nihai bildiri ile sona erecek.

Macron’un Nuakşot’taki toplantılara katılması bekleniyor

Öte yandan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un bugün Nuakşot’taki toplantılara katılması bekleniyor. Macron zirvenin oturum aralarında, Afrika sahillerinde terörle mücadelede ortak askeri gücün harekete geçmesinin önündeki engelleri tartışmak üzere G5 Sahel Ülkeleri liderleriyle bir araya gelecek.