Pekin/Muhammed el-Ayez
Çin-Arap Ülkeleri İşbirliği Forumu 8. Bakanlar Toplantısı, başkent Pekin’de Devlet Başkanı Şi Cinping, Kuveyt Emiri Şeyh Sabah el-Ahmed el-Cabir es-Sabah, Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el-Cubeyr ve Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin katılımıyla bugün başladı.
Çin Devlet Başkanı Yardımcısı Wang Qishan ile Arap Birliği Genel Sekreteri Ebu Gayt dün bir araya geldi. Arap Birliği Sözcüsü Mahmud Afifi, görüşmede önümüzdeki dönemde Arap ülkeleri ile Çin arasındaki ilişkileri geliştirmenin yollarının ele alındığını ve şu anda pek çok konuda iki taraf arasında uzlaşma sağlandığını belirtti.
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ise Wang Qishan ile Mısır ile Çin arasındaki ikili ilişkiler ve bu ilişkilerin stratejik ortaklığa yükseltilmesi konusunun görüşüldüğü bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantıda güçlü ilişkiler ve ortak çıkarlara dikkat çekildi.
Arap ülkeleri ve Çin, politika, güvenlik, bilgi alışverişi, bilimsel işbirliği ve kültürel değişimin yanı sıra daha bir çok konuyu içeren kapsamlı ortak bir stratejik plan üzerinde çalışıyor. İlk kez antik çağlarda, İpek Yolu aracılığıyla başlayan ilişkiler tarih boyunca devam eden değişimin merkezi oldu. İki taraf arasındaki bu ilişki bugün Çin-Arap Teknoloji Transferi Merkezi aracılığıyla bir teknoloji ortaklığına dönüştü. Teknolojiye gösterilen ortak ilgi, BeiDou Uydu Konumlandırma Sistemi için Çin-Arap ülkeleri İşbirliği Forumu kurulması ile sonuçlandı.
Çin’in Guangzhou şehrindeki Arap Toplulukları Konseyi Başkanı Hasan el-Yafi konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, Arap ülkeleri arasındaki stratejik işbirliğinin 2004 yılında Çin-Arap İşbirliği Forumu’nun kurulmasıyla arttığını belirtti. Yafi, ‘’Bu forum, pek çok alanda Arap ülkeleri ile Çin arasındaki işbirliği için bir çerçeve haline geldi” ifadelerini kullandı. Hasan el-Yafi, Çin’deki çalışmaları ve birçok diplomatla yaptığı görüşmeler sonucunda Çin’in Arap ülkeleriyle karşılıklı işbirliğini güçlendirmek istediğine dikkat çekti.
‘Kuşak-Yol’ projesi
Çin Dışişleri Bakanlığı Batı Asya ve Kuzey Afrika Genel Müdürlüğü yetkilisi Sho Sheng, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in ilk kez 2013’te Yeni İpek Yolu projesinden bahsettiğine dikkat çekti. Sheng, Kuşak-Yol (One Belt-One Road) projesinin amacının, ekonomik işbirliğini teşvik etmek, yolları birbirine bağlayarak ülkeler arasındaki ticareti ve bu sayede halklar arasındaki kültürel alışverişi artırmak olduğunu belirtti.
Çin’deki Arap İşadamları Derneği Başkanı Arafat Harraşa konuyla ilgili olarak, “Kuşak-Yol projesi, dünyanın gözünü kamaştıran Çin deneyiminden daha fazla işbirliği ve ortak başarı sağlamayı hedefleyen kapsamlı bir girişim. Siyasi, ekonomik, ticari, sosyal ve kültürel alanlarda net politikaların oluşturulmasını merkeze alan bu girişim, ortakların birbirlerinin potansiyelinden faydalanması ve bunları olumlu şekilde kullanmasını amaçlıyor” ifadelerini kullandı.
Ekonomik ve Ticari İşbirliği
Çin-Arap Ülkeleri İşbirliği Forumu’nun kurulmasından bu yana, iki taraf arasındaki ekonomik ve ticari işbirliğine yönelik çok sayıda ikili anlaşma imzalandı. Çin Dışişleri Bakanlığı Batı Asya ve Kuzey Afrika Genel Müdürlüğü verilerine göre ticaret hacminde belirgin bir artış oldu.
Arap Toplulukları Konseyi Başkan Yardımcısı Adil et-Talibi, bu ilişkilerin Çin’e olduğu gibi Arap ülkelerine de faydalı bir şekilde geri döneceğini umduğunu belirterek, atılan adımların Arap ülkelerinin yöneticileri tarafından olumlu karşılandığına inandığını kaydetti.
Ülkesinin Arap ülkelerinin ikinci büyük ticaret ortağı haline geldiğini aktaran Sho Sheng, Çin ve Arap ülkeleri arasındaki ticaret hacminin 2004 yılında 36,7 milyar dolara, 2008’de 100 milyar dolara, 2017 yılında bir önceki yıla göre yüzde 11,9 artışla kademeli olarak 191.352 milyar dolara yükseldiğini belirtti.
Güvenlik ve barış
Çin-Arap Ülkeleri İşbirliği Forumu’nun kurulmasından bu yana iki taraf arasında güvenlik ve barış alanında da açık bir işbirliği ortaya çıktı. Çin’deki Arap İşadamları Derneği üyesi ve Ürdün Topluluğu temsilcisi İsam Tavile, konuyla ilgili, “Ortadoğu’nun güvenliğini ve huzurunu büyük ölçüde etkileyen politik ve sosyal olayların arttığı bir dönemde, artık Çin’den gelen büyük ekonomik ve sosyal hareket güçlendirilerek, Ortadoğu toplumlarına barış ve güvenlik tüm yönleriyle gösterilmeli” yorumunda bulundu.
Sosyal gelişim
Çin-Arap Ülkeleri İşbirliği Forumu’nun kurulmasından bu yana iki taraf arasında sosyal gelişime büyük bir ilgi var. Bu nedenle sağlık, eğitim, bilim, teknoloji, tarım, ormancılık, çevre koruma ve sosyal gelişimin diğer alanlarında işbirlikleri arttı.
Arap İşadamları Derneği üyesi Yasir Heniyye yaptığı değerlendirmede, sosyal alandaki ikili işbirliğinin, özellikle de küresel boyutta ekonomik, ticari ve siyasi gerginliklerin yaşandığı bir ortamda her iki taraf için de önemli olduğunu düşündüğünü kaydetti. Heniyye, Arap ülkeleri ve Çin’in karşılıklı işbirliğini daha ileri taşımak ve ‘birlikte yürümeye devam etmek’ zorunda olduğunu söyledi.
Kültürel alan
Çin Dışişleri Bakanlığı Medya ve Dış ilişkiler Direktörü Bai Hibu, ülkesi ve Arap ülkelerinin, dünyayı etkileyen uzun bir tarihe ve köklü medeniyete sahip olduğunu söyledi.
Çin’deki Arap İşadamları Derneği Başkanı Harahşe ise, “Arap ve Çin medeniyetlerinin en önemli özelliği, onların zengin kültürel çeşitliliğidir. Arap ülkeleri ve Çin, bu mirasın başta kültür, sanat ve eğitim olmak üzere her alanda sürdürülmesinin önünü açmak için çalışıyor. Bugün kütüphanelere yapılan bağışların büyüklüğü, Arap ülkelerinde Çince eğitim için açılan enstitüler ve Çin üniversitelerinde Arapça eğitim veren bölümlerin olması bu çalışmaların somut birer göstergesi” şeklinde konuştu.