İngiltere’de bir mahkeme, 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’de yaşanan ikiz kule saldırılarında hayatını kaybedenlerin ailelerine İngiltere’deki İran varlıkları üzerinde hak iddia etme izni verilmesini gözden geçiriyor.
Reuters’ın haberine göre, 11 Eylül kurbanlarının yakınları İngiltere’deki Yüksek Mahkeme’den, İran’ın el-Kaide’ye ‘terör eylemlerine maddi destek ve kaynak sağladığına dair kanıtlar bulunduğu gerekçesiyle ABD mahkemesinin verdiği kararın aynısını uygulamasını bekliyor. Eldeki bilgiler İran’ın, 11 Eylül saldırılarının başlıca sorumlusu olan el-Kaide üyelerinin eylemlerini desteklediğini ve kolaylaştırdığını ortaya koyuyor.
New York’taki 11 Eylül saldırılarında 3 bin kişi yaşamını yitirmiş, çok sayıda kişi yaralanmıştı.
New York’taki bir mahkemede 2 Mayıs tarihinde İran hükümeti, İran Merkez Bankası ve İran Devrim Muhafızları aleyhinde 7 milyar dolarlık tazminat davası açılmıştı. Mahkemede alınan karar kapsamında, 11 Eylül 2001’den bu yana, saldırıda hayatını kaybedenlerin ailelerine 4 milyon 250 bin dolar ila 12 milyon 500 bin dolar arası tazminat ödendi.
Tahran’ın başı daha da ağrıyabilir
Olaylardaki rolü nedeniyle İngiltere’de Tahran aleyhine ilk dava açılırken, İngiliz mahkemesinin ABD’de verilen kararı uygulamayı kabul etmesi halinde İngiltere ve Galler’deki İran varlıklarının dondurulması veya bunlara el konulmasının yolu açılmış olacak.
İran’ın İngiltere’deki mal varlığı, Londra’nın merkezinde bir bina ve İngiliz bankalarındaki fonlardan oluşuyor. Bu nedenle dava kazanıldığı takdirde hali hazırda mali krizle karşı karşıya olan Tahran’ın sorunları daha da artabilir.
Ancak İngiltere Yüksek Mahkemesi yargıcının 8 Haziran’da verdiği bir karar, bu durumun önüne geçmişti. Karara göre İngiltere Anayasasının, yasal prosedürlerin uygulanmasından önce İngiltere Dışişleri Bakanlığı’nın, İran Dışişleri Bakanlığı’na yasal belgeleri resmi olarak sunmasını şart koştuğu belirtilmişti.
Reuters’in bir nüshasına ulaştığı İngiltere Dışişleri Bakanlığı’nın resmi yazışmalarında bir yetkilinin, İran Dışişleri Bakanlığı’na bu tür belgelerin teslim edilmesinin ‘genellikle zor olduğunu söylediği’ belirtildi. İngiliz yargıcın, İran tarafına e-posta veya posta gibi yollarla mahkeme konusunu bildirmeyi denemeye karar verdiği, süreci başlatan kararın da bu olduğu iddia edildi.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre ABD merkezli Boies Schiller Flexner hukuk bürosunun Londra’daki ortağı Avukat Natasha Harrison, yaptığı açıklamada, davacı tarafın İngiliz Yüksek Mahkemesinden, önümüzdeki birkaç ay içerisinde New York’ta verilen kararın İngiliz hukukunda uygulanabilir bir hüküm olarak kabul edilip edilemeyeceğini değerlendirmesini istediğini söyledi. Natasha, ‘’Kararın uygulanabilir olduğuna hükmedilirse bu durum, İran’ın İngiltere’deki varlıklarının dondurulması ya da haczedilmesinin önünü açacak” ifadelerini kullandı.
Öte yandan İran Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili yaptığı açıklamada, İran’ın bu kararın alınmasını engellemek için gerekli her türlü önlemi alacağını belirtti. İranlı yetkili, haziran ayında alınan kararın siyasi olduğunu da sözlerine ekledi.
Pek çok ülke İran varlıklarına el koydu
Davacı taraflar, New York’ta verilen kararın aynısını İngiltere’de de uygulamaya geçirmek için kampanyalarına 2015 yılında başladı. ABD Kongresi, 2016’da İran aleyhine dava açılmasını kolaylaştırmak için terör sponsorlarına ilişkin kanunda yapılan bir değişikliği onayladı. Davacılar, Lüksemburg’da 1.6 milyar dolarlık İran varlıklarının dondurulmasını sağlayan bir mahkeme emri çıkarmayı başardı. İran bu taleplere karşı çıktı, ancak mahkeme İran’ın temyiz başvurusunu Mart 2017’de reddetti.
Bununla birlikte 2013 yılında ABD’nin talebi üzerine Almanya Borsası, Beyrut’taki 1983 bombalı saldırıları ve ABD’deki 11 Eylül saldırıları ile ilgili olarak, İran’ın 1,9 milyar dolarlık mal varlığını askıya aldı.
2016 yılında ABD Federal Mahkemesi, terörizmle ilgili konuları gerekçe göstererek İran’ın Citibank’ın New York şubesinde bulunan 2.1 milyar dolarlık varlığına yönelik ceza kararı verdi. 2017 yılında da bir ABD mahkemesi, 1983’te Beyrut’taki bombalı saldırılarda hayatını kaybeden Amerikan askerleri için tazminat olarak İran’ın ticari binasına el koydu.
Temmuz 2017’de Kanada’daki bir mahkeme, İran tarafından desteklenen terör saldırılarından zarar gören Amerikan vatandaşlarına tazminat için İran’ın 1.7 milyar dolarlık mal varlığına el koydu.
Boies Schiller Flexner hukuk bürosunun bir diğer ortağı Lee Wolosky, İngiltere’de davayı açan tarafların amacının ‘dünyanın her yerinde İran varlıklarının dondurulmasını sağlamak’ olduğunu söyledi. Wolosky, ‘’Yabancı mahkemelerin, ABD’deki nihai kararların uygulanmasına izin vermesini bekliyoruz” diye konuştu.