ABD kuvvetleri, Washington ile Tahran arasındaki gerilim sürecinde İran askeri güçlerinin Körfez’de gerçekleştirebileceği muhtemel tatbikatlara yönelik adımlarını yakından takip ediyor.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve askeri komutanların Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehditlerinin ardından açıklamalarda bulunan ABD Merkez Komutanlığı, Tahran ile uluslararası koridorlardan faydalanan ülkeler arasındaki artan gerilimin bir göstergesi olarak İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki faaliyetlerinde bir artış görüldüğünü duyurdu.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre İran, Ortadoğu’nın en önemli petrol sevkiyat hatlarından biri olan Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidini gerçekleştirmeye yönelik büyük bir askeri tatbikat yapmaya hazırlanıyor.

Pentagon yetkilileri dün, ABD kuvvetlerinin İran’ın deniz hareketlerinin ve Basra Körfezi ile Hürmüz Boğazı’ndaki operasyonlarının yakından izlendiğini bildirdi.

ABD’li yetkililere göre Devrim Muhafızları’nın faaliyetleri, tatbikatların bir veya iki gün içinde başlayabileceğini gösteriyor.

ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) Sözcüsü Binbaşı Bill Urban gazetecilere verdiği demeçte “ABD, uluslararası su yollarında serbest ticaret akışını sağlamak ve korumak için ortaklarıyla birlikte çalışacak” açıklamasında bulundu. Reuters da Washington’ın İran’ın Körfez sularında büyük manevralar yapacağını ön gördüğünü aktardı.

İran her yıl Körfez’de askeri tatbikatlar yürütüyor. Ancak ABD’li yetkililer söz konusu manevraların yıllık tatbikat programına uymadığını savunuyor.

Tahran, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından Washington’ın hazırladığı ikinci yaptırım paketi kapsamında kasım ayının başlarında uygulanması beklenen İran petrol ihracatının durdurulması hamlesi karşısında tehdit tonunu yükseltti.

Ruhani geçtiğimiz hafta “aslanın kuyruğu ile oynuyorsun” diyerek ABD’ye uyarıda bulunurken İran Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani de güçlerinin ABD’ye karşı “eşit olmayan” bir savaş yapmaya hazır olduğunu söylemişti. Buna karşılık, Trump, ABD’ye karşı kullandığı sert ifadeleri sebebiyle Ruhani’yi uyarmıştı.

Ruhani, salı günü İngiltere Büyükelçisi ile bir araya gelerek ülkesinin uluslararası koridorlarda sorun çıkarmaya niyeti olmadığını fakat petrol ihraç etme hakkından vazgeçmeyeceğini bildirmişti.

ABD Merkez Komutanlığı, ABD-İran geriliminden günler sonra İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki etkinliğini artırdığını bildirdi. Ruhani yaklaşık 10 gün önce, söz konusu gerilim sırasında, İran’ın Hürmüz Boğazı da dahil birçok geçişi kapatabileceği tehdidinde bulunmuştu.
ABD Savunma Bakanı James Mattis, Tahran’ın geçtiğimiz yıllarda Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidi karşısında ülkelerin söz konusu bölgedeki ticaret faaliyetlerinde herhangi bir aksama yaşanmaması için deniz kuvvetlerini boğaza konuşlandırdığına ve uluslararası toplumun Tahran’ın bu tehditlerini nasıl reddettiğine atıfta bulunarak Ruhani’nin tehditlerini küçümsemişti.

Mattis açıklamasında şu ifadeleri kullanmıştı:

“Uluslararası ticari geçişlere yönelik herhangi bir engel söz konusu olduğu takdirde küresel çaptaki ekonominin geçiş rotalarından olan bölgenin açılması için uluslararası bir tepki verileceği açıktır.”

İran’ın bölgedeki şiddeti sürüyor

Suudi Arabistan, İran ile müttefiki Husi milislerinin petrol tankerlerine saldırıda bulunmasın ardından geçen hafta, boğaz boyunca geçişleri askıya almıştı. Yine geçtiğimiz haftalarda boğazı kapatma tehdidinde bulunan Husiler, Suudi limanlarını ve Kızıldeniz’deki diğer hedefleri vuracak güce sahip olduklarını duyurmuştu.

ABD’nin Ortadoğu’daki güçlerini denetleyen ABD Merkez Komutanlığı’nın Sözcüsü Bill Urban konuya ilişkin şunları söyledi:

“Arap Körfezi, Hürmüz Boğazı ve Umman Körfezi’nde artan deniz hareketliliğinin farkındayız. Durumu yakından takip ediyoruz. Uluslararası su koridorlarında serbest dolaşım ve ticaret akışını sağlamak için ortaklarımızla birlikte çalışmaya devam edeceğiz.”

Urban, beklenen İran askeri manevralarıyla ilgili daha fazla bilgi vermezken, isimlerinin yayınlanması istemeyen ABD’li yetkililer “İran Devrim Muhafızları’nın tatbikat için 100’den fazla gemi hazırladığı görünüyor. Tatbikata yüzlerce askeri birlik katılabilir” açıklamasında bulundu. Tatbikatların ne zaman yapılacağının belli olmadığını belirten yetkililer önümüzdeki 48 saat içinde başlayabileceğini kaydetti.

ABD’li yetkililer hareketliliğin zamanlamasına dikkat çekerek söz konusu harekâtların Tahran’a yönelik ekonomik ve diplomatik baskıyı yoğunlaştıran Washington’a bir mesaj göndermeyi amaçladığını belirtti.

ABD istihbaratından aktarılan bilgiler her ne kadar İranlıların eninde sonunda ABD’ye karşı harekete geçebileceğine ve İran’ın sert yöneticilerini güçlendirebileceğine işaret ediyorsa da Trump’ın politikaları İran ekonomisine büyük bir baskı uyguluyor.

İranlılar Trump’ın nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından Washington’ın ekonomik yaptırımlarının ilk adımını atacağı ağustos ayının 7’sine yönelik hazırlıklarını sürdürürken İran parası ise yeni bir düşüş yaşadı.