Suriye’nin yeniden inşasına yönelik Şam Uluslararası Fuarı’nda düzenlenen organizasyona farklı ülkelerden çok sayıda firma katılırken, Rusya ve İranlı firmalar, rejime verdikleri destekten ötürü ayrıcalık bekliyor.

Onlarca ülkeden çok sayıda firma, Şam Uluslararası Fuarı’nda tek çatı altında toplanırken Suriye hükümetinin en önemli müttefikleri olan Rusya ve İran’dan gelenler, yeniden inşa aşamasında devasa yatırımlar yapmak üzere ayrı bir binada fuara katıldılar.

Fransız Haber Ajansı’nın (AFP) Şam’dan aktardığı bilgilere göre, Şam’ın güney banliyösünde bulunan ve önünde Rusya ve İran bayrakları dalgalanan fuar binasında İranlı firmalar otomobil, el dokuması halı ve inşaat malzemeleri pazarlarken, Rus şirketleri, inşaat, sanayi, ulaştırma ve teknoloji alanlarında ürünlerini sunmaya devam ediyorlar. Fuar, Şam’ın, 2011 yılından bu yana yaşanan kanlı çatışmalarda kaybettiği bölgeleri yeniden kontrolü altına almasının ardından ilk kez düzenlendi.

“Aslan payını istiyoruz”

Lübnan asıllı Rus iş adamı Leba Şehade bölge temsilciliğini yaptığı tarım malzemeleri ve tahıl siloları üreten bir metal işleme şirketi olan Libena Agro’nun reklamının döndüğü ekranın yanında AFP’ye açıklamalarda bulundu. Yabancı şirketler arasında Suriye’ye yatırım yapma konusunda rekabet olduğunu belirten Şehade, ancak Rusya’nın daha fazla şansı olduğuna işaret ederek, “Suriye’yi siyasi ve askeri olarak savunan bizlerdik. Bu yüzden ekonomi alanında ve yeniden inşa aşamasındaki ‘aslan payını’ almayı umuyoruz” ifadelerini kullandı.

Suriye’de savaşın başlamasından bu yana Şam’a siyasi, diplomatik ve ekonomik destek sağlayan Moskova, Eylül 2015’te askeri olarak da dahil olduğu savaşta, olaylar Suriye makamlarının lehine gelişecek şekilde merkezi bir rol üstlendi. Rusya, yaklaşık 50 şirketle fuarda en fazla yabancı katılımı gösteren ülkelerden biri oldu. Rus şirketlerin stantlarında şirket temsilcileriyle görüşmek veya konuşmak isteyen Suriyeli işadamları veya ziyaretçiler için çevirmenler hazır bulunduruldu.

Rusçaya hakim olan Şehade, temsilcisi olduğu şirketin tarım sektöründe sunduğu ve Suriyeli iş adamlarının ihtiyaç duyduğu ürünlerin yer aldığı bir kataloğun sayfalarını karıştırırken özgüvenli bir ses tonuyla, “Birlikte, bu ülkeyi yeniden inşa etmek için buradayız” dedi.

Tahribat 400 milyar dolara ulaştı

Ancak savaş, Suriye’yi harabeye çevirdi. Birleşmiş Milletler’in (BM) yayınladığı rapora göre, binlerce insanın hayatını kaybettiği savaşın ülkeye verdiği tahribatın 400 milyar dolara ulaştığı tahmin ediliyor.

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed, ülkenin yaklaşık üçte ikisini tekrar kontrol altına aldıktan sonra Temmuz ayında yaptığı açıklamada, ‘önceliğinin’ yeniden yapılanma olduğunu söylerken, birkaç kez bunun için ‘dost ülkelere’ ihtiyaç duyduklarının ifade etti.

Suriye ve Rusya arasında mutabakat anlaşması

Rus şirketleri savaşın devam ettiği yıllarda, Suriye’de petrol, gaz ve madencilik alanlarında yatırımlar yaptılar. Ayrıca un değirmenleri ve su pompalama istasyonları inşa etmek için sözleşmeler imzaladılar. Bununla birlikte Suriye Sanayi Bakanlığı fuarın açılışı sırasında, Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile önümüzdeki yıllarda yapılması planlanan işbirliği için bir mutabakat anlaşması imzaladığını duyurdu.

Aron Levashov’un temsilcisi olduğu depolama siloları üreten ve nakliye alanında faaliyet gösteren bir firma olan Romax da Rusya’nın fuara katıldığı yatırımcılardan oluşan heyet içerisinde yer alıyordu. 40 yaşlarındaki iş adamı Levashov çevirmen aracılığı ile yaptığı açıklamada, “Suriye pazarı yatırım için cazip. Rusya için Akdeniz’e ve buradan da Avrupa’ya ve Afrika’ya açılan bir pencere ve geçit” ifadelerini kullandı. Rus şirketlerinin Suriye’de diğerlerinden daha fazla çalışabileceğini düşünen Levashov, “Çünkü bizler, buradaki durum hakkında doğrudan bilgi sahibiyiz. Sahayı, piyasayı, yıkımın büyüklüğünü ve dağılımını tam olarak biliyoruz” şeklinde konuştu. Rusya’nın hava savaşı alanında kendisini güçlü bir şekilde kanıtladığını ve siyasi desteğini sürdürdüğünü vurgulayan Levashov, “Ekonomi alanında da kendimizi kanıtlamak için mevcut durumdan yararlanmalıyız” dedi.

Fuara çok sayıda ülke katıldı

Organizatörlere göre, fuara büyükelçilikler aracılığıyla Şam ile diplomatik ilişkilerini koruyan 23 ülkeni yanı sıra Şam ile diplomatik ilişkilerini kesen ya da ekonomik yaptırımlar uygulayan 25 ülke de katıldı.

İranlı katılımcıların koordinatörü Muhammed Rıza Hanzad’a göre, İran fuara 32’si inşaat firması olmak üzere 50 şirket ile katılıyor. Tahran da Moskova gibi çatışmaların başlamasından bu yana Şam’a siyasi, ekonomik ve askeri destek sağladı. İran, Suriye ordusuna savaşlarında desteklemek üzere askeri danışman ve savaşçı göndermeden önce, 2011 yılında, 5.5 milyar dolar değerinde bir kredi desteği sağladı.

‘Syria-Report’ adlı internet sitesinin haberine göre Suriye hükümetine bağlı şirketler, İran şirketlere teklif vermeleri için ayrıcalık tanıdı. Geçtiğimiz ay iki ülke, düzenli ordu ve savunma sanayilerini yeniden inşa etmek üzere bir askeri işbirliği anlaşması imzaladılar.

Suriyeli üç işadamı ile görüşen ‘Maskan Omran’ adlı inşaat şirketin sahibi 38 yaşındaki İranlı iş adamı Mehdi Kavvam, “İranlıların daha güçlü bir pazar inşa etmeleri ve savaş sırasında etkilenen Suriyelilere ev yapma fırsatından yararlanacağız” dedi.