ABD Başkanı Donald Trump, haftalardır tehdit ettiği Çin’den ithal edilen 200 milyar dolarlık mallara yönelik yüzde 10 oranındaki ek gümrük vergilerinin 24 Eylül’den itibaren yürürlüğe gireceğini açıkladı. Bununla birlikte Trump, Çin’in misillemeye gitmesi durumunda ‘karşı önlemler’ alacaklarını vurgulayarak Pekin yönetimine uyarıda bulundu. Buna karşılık Çin ise, ABD’nin kararına misilleme olarak, 60 milyar dolarlık ABD menşeli ithalat ürününe ek gümrük vergisi getirme kararı aldı. Pekin’deki kaynaklar, ABD’nin yeni ek gümrük vergilerini açıklanmasının ardından Çin’in muhtemelen Washington’a ticaret heyeti göndermeyeceğini belirttiler.

ABD’den Çin’e misilleme uyarısı

Çin’i ‘adaletsiz ticaret uygulamalarını’ düzeltmemekle suçlayan Trump, gümrük vergilerinin 24 Eylül’de yürürlüğe gireceğini ve yılsonuna kadar yüzde 10 seviyesinde kalacağını, 1 Ocak 2019’dan itibaren ise yüzde 25’e yükseleceğini belirtti. ABD Başkanı Trump, Çin’in ABD’li çiftçilere veya diğer endüstrilerin ürünlerine karşı misilleme yapması halinde, yaklaşık 267 milyar dolarlık Çin menşeli ürünü kapsayan üçüncü tarife paketinin anında yürürlüğe gireceğini vurguladı. Bu vergilerin uygulanması durumunda da ABD’nin korumacı önlemleri, Çin’in tüm ithalatını kapsamış olacak.

Çin: Karşılık veririz

Çin Ticaret Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamada ise, Çin’in meşru hak ve çıkarlarını koruyacağı vurgulandı. Bakanlık ayrıca, ABD’nin söz konusu girişimi üzerine Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) şikâyet başvurusu yaptıklarını duyurdu.

Açıklamada Çin’in, Washington tarafından duyurulan ek gümrük vergisi getirme kararına misilleme olarak, bu ülkeden ithal ettiği 60 milyar dolarlık ürüne ek gümrük vergisi uygulama kararı alındığı duyuruldu. Çin hükümeti, ABD’nin ek gümrük vergileri getirmeye devam etmesi halinde, buna karşılık vereceklerinin altını çizdi.

Trump, Çin’i hedef almaya devam ediyor

Pekin’in Pazartesi günü Washington’un ikinci ek gümrük vergisi paketini yürürlüğe koyması halinde ‘karşılık’ vereceklerini açıklamasının ardından Trump verdiği ilk tepkide, Çin’i ticari yaptırımlar yoluyla ABD’yi ‘etkilemeye’ çalışmakla suçlayarak, ‘ticaret savaşını’ yeniden alevlendirdi. ABD Başkanı Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, “Çin, beni desteklediklerini söyledikleri için sığır yetiştiricilerine, sanayi işçilerine ve halkımıza saldırarak seçimlerimizi etkilemeye ve değiştirmeye çalıştı” ifadelerini kullandı.

Gazetecilere açıklamalarda bulunan ABD’li yetkililer, Eylül ayı başlarında tamamlanan toplantılar sonucunda Trump yönetiminin, internet erişimli dijital saatler, tekstil ve tarım ürünleri, mama sandalyeleri, bebek araba koltukları ve bisiklet kaskları gibi bazı ürünleri yüzde 10’luk ek vergilerden muaf tutmaya karar verdiğini belirttiler.

Diğer yandan Başkan Trump açıklamasında “Çin’e aylarca bu haksız ticaret uygulamalarını değiştirmesi ve ABD’li şirketlere adil bir şekilde davranması çağrısında bulunduk. Ancak şu ana kadar Çin, bu uygulamalarını değiştirmeye yanaşmadı” şeklinde konuştu.

Trump yaptırım kararlarından memnun

Pazartesi sabahı ülkesi ile adil bir ticaret yapmayı reddeden ülkeleri yeni gümrük vergileri uygulamakla tehdit eden ABD Başkanı, ek tarifelerle ABD’nin kasalarına büyük miktarlarda paranın gireceğini söyledi. Trump bu ek gümrük vergilerinin, ABD’ye milyonlarca dolar ve iş akışı sağlamasının yanı sıra çok güçlü bir pazarlık pozisyonu sağladığını düşünüyor.

Fransız Haber Ajansı’na (AFP) göre, Trump’ın Ekonomi Baş Danışmanı Larry Kudlow, ABD’nin her zaman diyaloga açık olduğunu söyledi. Bununla birlikte ABD’li yetkililer, ek gümrük vergilerinin, Çin ekonomisinin büyümesini sınırlamayı hedeflemediğinin altını çizdiler. Trump ise, Çin’in ABD ile ticaret açığını 200 milyar dolara kadar düşürmesini ve ABD’ye Çin pazarında daha geniş bir yer açmasını istiyor.

ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Çinli mevkidaşından iki ülke arasındaki ticaret görüşmelerinin sürdürülmesini istemesinin ardından Trump, ekonomi kurmaylarından yüzde 25’lik ek gümrük vergisi uygulamak yerine önce yüzde 10 oranında bir vergi uygulanmasını istedi.

Pekin: ABD samimi değil

Trump’ın açıklamalarının ardından Pekin, Washington’un uygulayacağı ek gümrük vergilerine karşılık, ABD’den ithal edilen mallara misillemede bulunacağına dair uyardı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Geng Shuang yaptığı açıklamada, “ABD yeni ek gümrük vergilerini yürürlüğe koyarsa, Çin, yalnızca meşru haklarını ve çıkarlarını korumak için benzer önlemler almak zorunda kalacaktır” ifadelerini kullandı. ABD’nin samimi olmadığını söyleyen Geng Shuang, Washington’ı iyi niyetle müzakereler gerçekleştirmeye davet etti.

Çin’in bu uygulamalarının ABD ekonomisinin iyiliği ve uzun vadeli refahı için ciddi bir tehdit oluşturduğunu söyleyen Trump, “Umarım, bu ticaret meselesi, sonunda büyük saygı ve yakınlık hissettiğim Çin Devlet Başkanı Şi ve benim tarafından çözülecek” ifadelerini kullandı.

Ticaret savaşının, dünyanın bir numaralı ekonomisi ABD’yi büyük ölçüde etkilemeyeceğe benziyor. Misillemeler, Çin’in bazı bölge ve sektörlerindeki ABD’li ortakları tarafından hissedilse de, çalışmalar tam kapasitede devam ediyor.

Reuters’ın haberine göre ABD yönetiminden üst düzey bir yetkili yaptığı açıklamada, “Çin’den ithal edilen 200 milyar dolarlık ürüne yönelik yeni ek gümrük vergileri 24 Eylül’de yürürlüğe girecek. Bu oran yılsonuna kadar yüzde 25’e çıkacak. ABD şirketlerine tedarik zincirlerini diğer ülkelere kaydırmaları için zaman verilmesi gerek” ifadelerini kullandı.

Çin, ABD’ye ticaret heyeti gönderecek mi?

Hong Kong’da yayımlanan ‘Güney Çin Sabah Postası’ adlı gazetenin, ismini vermek istemeyen Pekinli bir kaynaktan aktardığı bilgilere göre, Çin muhtemelen Washington’a ticaret heyeti göndermeyecek. Gazeteye göre, Çin yeni bir müzakere turu başlatmak için Başbakan Yardımcısı Liu He başkanlığındaki bir heyeti ABD’ye göndermeyi planlıyordu. Ancak Washington’un yeni vergiler uygulayacağını duyurması, tüm planları tersine çevirdi. Kaynak, gazeteye yaptığı açıklamada, Pekin’in henüz nihai bir karar vermediğini, ancak planlanan görüşmelerin başlaması için ‘ABD’nin yeterince iyi niyetli olduğuna inanması’ gerektiğini söyledi.

Çin tahvil piyasasında üst düzey bir yetkili dün yaptığı açıklamada, “Washington’ın Çin’e yönelik eylemleri işe yaramayacak. Çin’in bu eylemlerin etkileri ile başa çıkabileceği çok sayıda finans ve para politikası araçları var” şeklinde konuştu.

Çin ve ABD arasında ticaret savaşı

ABD merkezli ‘Washington Post’ gazetesi dünkü haberinde, Başkan Trump’ın 200 milyar dolarlık Çin menşeli ürüne yeni ek gümrük vergileri uygulayacaklarına dair açıklamasını, ABD ile Çin arasında bir ‘ticaret savaşının’ başlangıcı olarak gördü. Gazete haberinde, söz konusu hamlenin, ABD’li ve Çinli yetkililer arasındaki son görüşmelerin başarısız olduğunun düşünülmesinin ardından geldiğini söyledi. Gazete ayrıca, Washington tarafından başlatılan yeni saldırının, Hazine Bakanı Steven Mnuchin’in müzakereleri yeniden başlatmak için Pekin’e yaptığı son çağrıyı gölgede bırakacağını ve belki de müzakereleri tamamen zayıflatacağını öne sürdü.

Trump daha önce Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, bir ticaret savaşı istediğini dile getirmiş ve ABD ekonomisini desteklediğine inandığı korumacı girişimlerini övmüştü.

ABD halkına etkisi olur mu?

Beyaz Saray yetkilileri, Pekin’in ek vergilere misillemede bulunması halinde beklendiği üzere Trump’ın yeni gümrük vergisi listesine daha fazla ürün ekleyeceğini belirttiler. Bununla ilgili değerlendirmesinde Washington Post, kısa vadede, Çin’i hedef alan bu cezai tedbirlerin, uzun vadede Amerikan halkına zarar verebileceğini kaydetti. Trump’ın Çin’e yönelik ek gümrük vergilerinin Amerikan tüketicilerini etkileyebilecek yüksek fiyatlara neden olabileceği gerekçesiyle ekonomi kurmaylarından öncelikle yüzde 10’luk bir artış yapılmasını istediğini aktardı. Bu ek gümrük vergileri, ürünleri ithal eden ABD’li şirketler tarafından ödeniyor. Bu yüzden şirketler genellikle maliyet farkını daha yüksek fiyatlar uygulayarak ABD tüketicilerine yansıtıyor.

Yeni gümrük vergilerinin ABD’nin Çin’le mücadele etmek için sarf ettiği daha büyük bir çabanın parçası olduğunu söyleyen Washington Post, bunun Çinli yetkilileri, köşeye sıkıştırmak için yapılmış bir hamle olduğunu öne sürdü.

Çin ile gerginliği hafifletmek yerine daha da artırmayı tercih eden ABD Başkanı Trump, bu hamleyi kazanacağını düşündüğü olası bir ticaret savaşının siyasi stratejisi olarak görüyor. Bununla birlikte bu hamle, Kasım ayında yapılması planlanan Kongre ara seçimleri öncesinde gerçekleşti.

“Trump’ın kararı gelişigüzel alınmış bir karar”

Bilgi Teknolojileri Sanayi Konseyi Başkanı Dean Garfield yaptığı değerlendirmede, “Başkan Trump’ın 200 milyar dolarlık Çin menşeli ithalat ürününe ek gümrük vergisi uygulama kararı, gelişigüzel alınmış bir karar. Bu karar, ülkenin dört bir yanında insanların sürekli zarar görmesine sebep olacak” ifadelerini kullandı.

Öte yandan Cumhuriyetçi senatörler Trump yönetimine ticaret anlaşmazlıklarını çözmek için Çin ile yapılan müzakerelerin devam etmesi çağrısında bulundular. Cumhuriyetçiler ayrıca, Trump’ın Çin’in fikri mülkiyet ihlali ve adaletsiz ticaret uygulamalarına yönelik kararlı duruşunu övdüler.

Citibank analistleri ise, yeni gümrük vergilerinin etkisinin, Çin’in dördüncü çeyrek verilerinde kademeli olarak ortaya çıkacağını söylediler. Buna göre analistler, gelecek yıl gümrük vergilerinin tamamının yani yüzde 25 olarak uygulamaya konulmasının ardından, etkisinin net olarak ortaya çıkmasını ve büyüme oranının 0,83 puan azalmasını bekliyorlar.

“En fazla yüzde 0,7 oranında etkiler”

Çin’in Tientsin kentinde düzenlenen Dünya Ekonomi Forumu’nda açıklamalarda bulunan Çin Menkul Kıymet Düzenleme Komisyonu Başkan Yardımcısı Fang Xinghai, ABD Başkanı Trump’ın, Çin’in tüm ihracat işlemlerine ek vergi yükü getirse bile, Çin ekonomisini olumsuz olarak en fazla yüzde 0,7 oranında etkileyeceğini ifade etti.

Diğer yandan Pazartesi günü yabancı şirket temsilcileriyle bir araya gelen Çin Ticaret Bakanı Zhong Shan yaptığı açıklamada, “ABD’nin tek taraflı yaklaşımı ve korumacı politikası, her iki ülkenin çıkarlarını etkileyebilir ve küresel ekonomiye zarar verebilir” şeklinde konuştu. Ticaret Bakanlığı internet sitesinde yayınlanan açıklamaya göre, uluslararası 6 şirketle bir araya gelen Bakan Zhong Shan, “Ticaret savaşının kazananı olmaz. Bu yüzden işbirliği tek doğru seçenektir” ifadelerini kullandı.

Avrupalı şirketlere etkisi

Pekin’deki Avrupa Ticaret Odası’nın Başkanı Mats Harborn dün yaptığı açıklamada, ABD’nin Çin’e yönelik uygulamalarını ‘ekonomik çılgınlık’ olarak nitelendirerek, bunların Çin hükümetinden talep ettiği piyasa reformlarını hızlandırmaya ikna etmede etkili olmayacağını söyledi. ABD-Çin ticaret savaşının Çin’deki Avrupalı şirketler üzerindeki büyük ve olumsuz etkileri olduğunu belirten Mats Harborn, Avrupalı şirketlerin, Çin’in iş ve yatırım uygulamalarıyla ilgili ABD’nin endişelerini anladığına, ancak gümrük vergilerinde artışlar yaparak devem etmenin çok tehlikeli olduğuna dikkati çekti.

Pekin’deki Avrupa Ticaret Odası tarafından yapılan açıklamada ise, ‘ticaret anlaşmazlığının Çin’de faaliyet gösteren Avrupalı şirketleri olumsuz yönde etkilediği’ belirtildi. Avrupa Ticaret Odası tarafından yapılan bir ankete göre, ankete katılan Avrupalı şirketlerin yüzde 54’ü, ABD’nin Çin malları üzerindeki vergilerinin olumsuz yönde etkileri olduğunu düşünüyor. Şirketlerin yüzde 43’ü ise, Çin’in ABD malları üzerindeki vergilerinin aynı etkiye neden olduğunu düşünüyor.

Ankette dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticaret savaşlarının, dünya ekonomisinin büyümesini yavaşlattığı, işleri azalttığı ve ürün modernizasyonunu geciktirdiği ifade edildi. Şirketlerin yüzde 17’si ticaret gerginlikleri sebebiyle yatırımlarını ya da genişleme planlarını ertelediklerini söylediler.