Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) kuruluşundan Yaser Arafat’ın vefatına kadar başkanlık halefi için adaylar kendiliğinden oluştu. Şukayri’nin son günlerinde kendiliğinden oluşan aday, Yaser Arafat idi ve bu durum, bizzat yaşandı. İlk ve son günlerde Arafat halefinin doğrudan adayı ise ikinci adam olarak bilinen Salah Halef (Ebu İyad) idi. Onun arkasında yer alan aday ise büyük siyasetçilerden ve Arap aydınlarından birisi olan Halid el Hasan (Ebu el-Said) idi. Bu şahsiyetlerin ikisi vefat edip Yaser Arafat da bunlara veda ettikten sonra tarihi kurucularından birisi olmasından dolayı Mahmud Abbas doğrudan aday konumuna geldi. Buna daha önemli olan şu özelliği ekleyebilirim. Bu özellik, Mahmud Abbas’ın Oslo Anlaşmaları’na götüren gizli müzakereleri yürütmesidir. Bu sürecin lideri olmayan kimse, süreci yürütmek ya da bitmekten kurtarmak için Arafat’ın halefi olmaya uygundur.
En önemli Batı demokrasilerinde bile bunun gibisi kolay bir şekilde olmuyor. Abbas, merhum Arafat’a tevdi edilen bütün görevlerde onun yerini aldı.
Bu günlerde durum, çok ama çok farklılaştı. Filistinlilerin artık ne doğrudan adayları ne de parlamentoya yakın bir yasama konseyi var. Bölünmelerin ve parçalanmaların yok ettiği Kurtuluş Örgütü bile kesin bir halef seçmeye artık ehil değil. Bu durum, kendi anlayışına göre kimin başkan olacağı ve başkana nasıl güvenileceğini çıkarsamak için Filistin meselesiyle bağlantısı olan herkese kapıyı geniş bir şekilde açtı. Bu bağlamda şu veya bu ismin çıkarı için birçok isim ve senaryo ortaya atıldı. Belirli bir adayla ilgili belirli devletlerin istekleri hakkında bazen açık bir şekilde haberler sızdırıldı. Bundan dolayı önerilen isim için hemen kapsamlı bir muhalefet teşekkül ederek başkanlık piyasasına girmek için parmakları üzerinde duranların sayısı arttı. Diğerleri gibi halef hakkında sorular soran Filistin halkı için kaotik bir yanıltma ve birçok devlet için de aldatma meydana geldi. Bu devletlerin istihbarat servisleri Filistin’in kimyasını bildiklerini zannediyorlar. Oysaki gerçekler, Filistinliler hakkında bilinen her şeyin liderler oluşturma ve onları sağlamlaştırma kimyasından ibaret olduğunu söylüyor.
Öyleyse çare nedir? Filistin devlet başkanının halis bir Filistin ürünü olmadığı, kimin başkan olacağı ve nasıl çalışacağı konusunda aktif rolleri bulunan ve Filistinli olmayan seçmenlerin olduğu açık bir şekilde anlaşıldı. Filistinli olmayan seçmenler, ABD’nin çözüm projesi gündeme getirildiği zaman net bir şekilde ortaya çıkan siyasi denklemde etkili seçmenlerdir. Fakat bu seçmenler -ki bunlar; devletler, servisler ve nüfuz sahibi oluşumlardır- arabayı atın önüne çekemezler. Bunun için onlar, bu konuda müdahalelerini gizleyen Filistin meşruiyetine ihtiyaçları var. Bu meşruiyet, miras, tayin ya da palavrayla olmaz. Söz konusu meşruiyetin tek ama tek yolu genel seçimlerdir. Bir başkan, denklemin birinci parçasını oluşturan söz konusu meşruiyete sahip olduğu zaman ancak o zaman başkanın güvenirliği ve inandırıcılığı olur. Denklemin ikinci parçası ise, Filistinli olmayan seçmenlerdir. Bu süreçte onlar, gerçek seçimleri garanti altına alarak ve başkan seçildikten sonra seçilmiş başkanı destekleyerek o başkanın gerçek bir başkan olması için rol oynamaları gerekiyor. Bilindiği üzere başkanın aktif bir başkan olması için başkana makul gücü sağlayan içinde bulunulan çevredir.
Filistinlilerin ve Filistinlilerin durumuyla ilgilenenlerin önünde ancak bu formata güvenme seçeneği bulunuyor. Bu format aracılığıyla seçilmeyen bir başkanın inandırıcılığı da yoktur.
Yorgun Filistin Ulusal Konseyi, iki ay içerisinde toplanacak. Her halükarda bu konsey, bütün Filistin meşruiyetinden geriye kalan anayasal meşruiyettir. Söz konusu konsey, başkanlık ve yasama seçimleri için geçerli bir tarih belirleyerek bu meseleyi çözüme kavuşturabilir. Gerçek bir Filistin ortağını görmek isteyenlerin bu eğilimi desteklemeleri gerekiyor. Aksi takdirde herkes, kendisini hiç kimsenin ne zaman ve nasıl düzeltileceğini bilmediği bir kaos ortamında bulacaktır.