Fildişi Sahili’nin eski başkenti Abican’da dün başlayan 5. Afrika Birliği (AU) – Avrupa Birliği (AB) Zirvesi’ne Libya’da yaşanan insanlık dramı damgasını vurdu. 80’den fazla ülkenin katılımıyla başlayan zirveye, aralarında Almanya Başbakanı Angela Merkel, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fas Kral VI. Muhammed, Güney Afrika Cumhurbaşkanı Jacob Zuma, Nijerya Cumhurbaşkanı Muhammed Buhari, Tunus Cumhurbaşkanı Baci Kaid Sibsi gibi devlet ve hükümet başkanları katıldılar. Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, Sudan Devlet Başkanı Ömer Hasan Beşir, Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Abdülaziz ile 37 yıllık iktidarı geçtiğimiz günlerde sonlandırılan Zimbabve eski Devlet Başkanı Robert Mugabe gibi isimler zirveye katılması beklenen ancak katılamayan isimler arasında yer alıyorlar.

“Kalıcı Bir Gelecek İçin Gençliğe Yatırım Yapmak” temasıyla düzenlenen zirve, nüfus patlaması yaşayan Afrika kıtasında bazıları tarafından yeni bir ‘Marshall Planı’ çağrısında bulunması nedeniyle istihdam ve istikrarı artırmayı amaçlıyor.

Fildişi Sahili Devlet Başkanı Alassane Ouattara yaptığı açıklamada, ülkeyi neredeyse tamamen felç eden büyük krizden sonra, ülkesinin 5. AU – AB zirvesine ev sahipliği yaparak uluslararası arenada yeni bir aşamaya geldiğini belirtti. Ouattara, Avrupa’ya ülkelerinde çalışmalarını sürdürmek isteyen genç Afrikalılara kapılarını açma çağrısında bulundu. Fransa’nın Sahel bölgesindeki G5 grubunu destekleme sözünden duyduğu memnuniyeti dile getiren Fildişi Sahili Devlet Başkanı, “Ülkelerimizin güvenliği, Libya krizine çözüm bulunmasına bağlıdır” dedi. Libya’da yaşananları “kabul edilemez” olarak nitelendiren Ouattara, orada yaşananlara son verilmesi için uluslararası toplumun sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini vurguladı.

Guterres’den işbirliği çağrısı

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Afrika ve Avrupa liderlerine, her iki kıtada da barışı sağlamak için gençlerin sorunlarını, siyasi öncelikleri arasına alma çağrısında bulundu. Guterres, BM’nin güçlü desteği ve Avrupa Birliği’nin katkısıyla terörle mücadele için Afrika Devletleri arasında artan işbirliğine duyulan ihtiyacı vurgulandı. BM Genel Sekreteri’ne göre, BM ve AU arasındaki ortaklık, bölgede güvenlik ve barış için, Fransa tarafından desteklenen G5 Sahel grubuna yardım etmeyi onayladı. Genel Sekreter, Libya’da yaşanan insanlık krizine atıfta bulunarak, “Bütün devletlerin kendi sınırlarını yönetme hakkı var. Ancak, sınırlarını korurken sorumlu bir şekilde davranmalıdır” ifadelerini kullandı.

“Zirvenin ana gündemi kalıcı barış”

AU dönem başkanı ve Gine Devlet Başkanı Alpha Conde, zirvenin ana gündem maddesi olan kalıcı barış, güvenlik ve kalkınma temelinde ve terör, uyuşturucu ve insan kaçakçılığı ile mücadele çabaları kapsamında devam ettirildiğini belirterek, zirvede Libya’da yaşananların konuşulduğunu ve bu suçların uluslararası toplum tarafından sona erdirilmesi gerektiğini vurguladı.

Musa Fakih’den Avrupa’nın göçmen politikasına eleştiri

Afrika birliği Sekreteri Musa Fakih açıklamasında, yoksulluk ve işsizlik, on binlerce genci yollara düşmeye sürüklüyor. Bu da ölüm ve köleliğe yol açıyor” ifadelerini kullandı. Bu hak ihlalleri durdurmak için ‘acil önlemler’ çağrısında da bulunan Fakih, Avrupa’nın Libyalı göçmenlerin, Avrupa’ya geçişini sınırlamak için yaptıkları işbirliğinin bunlara neden olduğunu belirterek eleştirdi.

Merkel’den yasal yol çağrısı

Almanya Başbakanı Angela Merkel, ülkesine yapılan göç akışına karşı önlemler geliştirirken, kaçakçılık ve köleliği sona erdirmek için, Afrikalıların Avrupa’ya geçişine yasal bir yol bulmasının önemli olduğunu vurguladı. Merkel, Avrupa’ya geçmeye çalışan Afrikalı göçmenlerin çoğunlukla ana çıkış noktası olan Libya’da genç köleler haline getirilip satışa çıkarılmaları konusundaki öfkesini dile getirdi. Merkel, göçmenlerin çoğunun, kaçakçılar tarafından derme-çatma küçük teknelere doldurularak, sıklıkla boğulma ile sonuçlanan bir yolculuğa çıkarılmasından duyduğu rahatsızlığı belirtti.

2015 yılında Almanya’nın göçmenlere kapılarını açma kararı aldığını belirten Merkel, Afrikalıların, herhangi bir AB ülkesinde eğitim almaları için yasal düzenlemelere ihtiyaçları olduğunu aktardı.

Fransa, Nijer, Çad, BM, AU ve AB’nin katılımıyla dün akşam düzenlenen toplantıda, göçmenlerin Libya’daki köle pazarında satılması ile mücadele konusu görüşüldü.

Toplantıda, Almanya Başbakanı Angela Merkel’in de katılımıyla, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un Burkina Faso’nun başkenti Ouagadougou’da dile getirdiği kaçakçılarla başa çıkma konusundaki girişiminin tartışılması bekleniyor.

Afrikalı kaynakların Şarku’l-Avsat’a yaptıkları açıklamada, Avrupalıların Libya’nın göç sorununu ele alışlarını eleştirdiler. Kaynaklara göre konu bir Afro-Afrika sorununa çevrildi.

Libya’da olup bitenlerden Avrupa sorumlu

Aynı kaynaklar, Avrupa’nın Libya’da olup bitenlerden sorumlu olduğunu söylediler. Göçmenlerin Libya’da kalmak zorunda kalmasının sebebinin, bazı Avrupalı grupların göçmenlerin geçişini engellemek için milislere para vermesi olduğunu belirten kaynaklar, Libya’daki göç sorununun Libya krizinden ayrı tutulduğunu ve sanki Libya dünyanın en istikrarlı ülkesiymiş gibi durum son derece basit bir şekilde ele alınıldığını belirttiler.

Gençler umutlarını kaybedecek

Avrupa Parlamentosu Başkanı Antonio Tajani yaptığı açıklamada, Afrika’daki yeni nesil için milyonlarca iş imkanı oluşturulması gerektiğini, bu gerçekleştirilemediği takdirde gençlerin umutlarını kaybedeceğini belirtti. Tajani, “Böyle bir durumda, özellikle Sahel gibi dengesiz bölgelerde militan krizleri ile karşı karşıya kalacak ve daha büyük bir göç sorunu yaşayacaklarını ifade etti.

Anlaşmalar göç oranı azalttı

Milyonlarca Afrikalı, Afrika’daki işsizlikten veya krizden kaçmak için başta Libya’dan İtalya’ya olmak üzere göç etmek zorunda kaldı. Sonuç olarak, bu yıl, AB, Libyalı yetkililerle işbirliği yaparak, mültecilerin akışını azaltmaya başladı. Türkiye ile yapılan daha geniş kapsamlı bir anlaşma sonrasında, mültecilerin Ortadoğu’dan Yunanistan’a kaçmaları sınırlandırıldı. Son iki yılda, Ortadoğu ve Afrika’dan 1 buçuk milyondan fazla insan Avrupa’ya göç ederken, AB yetkilileri, gelecekte bu oranın daha da artmasından endişe duyuyor.

Afrika için yeni Marshall Planı

Avrupa Parlamentosu Başkanı Tajani, “Afrika’da yeni bir Marshall Planı’ndan bahsediyorum. Çok büyük bir görevle karşı karşıyayız ve harekete geçmek için çok az zamanımız var” ifadelerini kullandı.

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ABD, Avrupalı ortaklarını kurtarmak için milyarlarca dolara harcanarak başlatılan Marshall Planı sayesinde, Avrupa’daki mevcut refah ve istikrar sağlandı.

Zirveye katılan AB’nin Fas Büyükelçisi Ahmed Rıza eş-Şami, Afrika için bir Marshall Planı’nın sunulması çağrısında bulundu. Ancak planın, Afrikalıları yolsuzluklara karşı korumak ve Afrika’nın ihtiyaçlarına göre hazırlaması gerektiğini belirtti.

Marshall Planı’nın Afrikalı ve Avrupalı destekçileri, Avrupa sponsorluğunun milyarlarca insanı özel yatırım akışında teşvik etmesini umuyor. Abican zirvesine katılmadan önce Burkina Faso’yu ziyaret eden Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron burada yaptığı açıklamada, ülkesinin Afrika’daki küçük ve orta ölçekli işletmeler için 1 milyar euro (1.2 milyar dolar) fon ayırdığını belirtti. Macron, bu fonların, tarım ve elektronik alanlarında çalışan şirketlerin çalışmalarının hacmini, ikiye katlamasına yardımcı olabileceğini söyledi.