Geçtiğimiz yıldan bu yana, Libya ordusunu birleştirmeye yönelik girişimler çeşitli engellerle karşılaşıyor. Uluslararası beklentiler sorunun çözümünü, bu ayın ortasından önce İtalya’nın Libya dosyasına ilişkin gerçekleştireceği toplantıda yeni bir siyasi anlaşmaya ulaşılmasında görüyor.

Şarku’l Avsat’a konuşan Libya Ulusal Ordusu Sözcüsü Albay Ahmed el-Mismari, cumhurbaşkanı ve 8 yardımcıdan oluşan mevcut başkanlık konseyinin, bir başkan ve 2 yardımcıdan oluşacak şekilde düzenlenmesi ile Libya ordusunun yüce komutanlık makamının 3 kişiden oluşabileceğini söyledi. Mismari’nin bu açıklamaları, ‘Başkanlık konseyinin bir başkan ve iki yardımcıdan oluşacak şekilde yeniden yapılandırılması, konseyin başbakanlık makamından ayrılması, çeşitli yürütme organı makamlarının kaldırılmasına dair yerel ve uluslararası bir isteğin olduğu’ söylentilerinin ortasında geldi. Birkaç gün sonra Palermo’da yapılması planlanan toplantılara katılacak olan bir kaynak, “Herkesin bu doğrultuda ilerlediğini” belirtti.

Suheyrat Anlaşması

Libya’da yürürlükte olan anayasal deklarasyon uyarınca, Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih, devlet başkanı ve ordunun yüce komutanı kabul ediliyor. Ancak 2015 sonlarında Libya’daki taraflar arasında Fas’ta imzalanan Suheyrat Anlaşması, Başkanlık Konseyi Başkanı Fayiz es-Serrac’a “ordunun yüce komutanlık” makamını işgal etme hakkını veriyor.

Libya askeri kurumunu birleştirmeye yönelik Kahire’de gerçekleştirilen toplantılara katılanlara göre, farklılıklar sadece devlet başkanının kim olacağı gibi formaliteye ilişkin durumlardan ibaret. Başka bir değişle, ‘Ordunun yüce komutanı Akile Salih mi?’ ya da ‘Ordunun yüce komutanı ona paralel olacak şekilde Fayiz el-Serrac mı?’

Serrac’ın kendini iki yıl boyunca ordunun yüce komutanı olarak ataması, askeri kurum içerisindeki bölünmeleri şiddetlendirmişti.

Serrac, üst düzey güvenlik liderlerini görevden aldı

Trablus’taki üst düzey bir güvenlik kaynağına göre, Serrac, başkentteki bazı merkezi güvenlik liderlerinin, ordunun birleştirilmesine yönelik önyargılı hareket etmelerinden dolayı görevden uzaklaştırılmalarıyla sonuçlanan önlemler aldı. Ayrıca, Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) bağlı Savunma Bakanı Mehdi Bergusi’yi görevinden aldıktan sonra, iki ay önce savunma bakanı olarak atadı. Bir hafta önce Tümgeneral Necmi en-Naku’yu görevinden uzaklaştırdı. Geçen Perşembe günü de Tümgeneral Abdulkadir et-Tuhami’yi görevden aldı. Bütün bunlar üst düzey güvenlik liderlerinin sadakati konusunda şüphelerin olduğu bir ortamda gerçekleşti

Serrac’a baskı

Aynı güvenlik kaynağı, Serrac’ın ordunun birleştirilmesine yönelik Kahire’de devam eden girişimlere ilişkin tatmin olmuş görünmediğini belirterek, Başkanlık Konseyi başkanlığı pozisyonunun görünüşte Mısrata’daki güçlü bir şekilde silahlanmış subayların da aralarında bulunduğu Libya içlerindeki müttefikleri tarafından kendisine uygulanan baskıdan kaynaklandığını ifade etti. Kaynak, Mısrata’daki askeri liderlerin, bölgeselcilik ideolojisine sahip milisler ve dini milisler ile güçlü bir ilişkileri olduğuna dikkat çekti.

Bununla birlikte, geçtiğimiz ay ordunun birleştirilmesi amacıyla Kahire’de gerçekleştirilen 8’inci toplantıya, Libya’nın batı bölgesini temsil eden diğer subaylar ile birlikte Mısrata’dan bir dizi subayın gelişine de tanık olundu.

Anlaşmayı Batı Bölgesi Subaylarının itirazı engelledi

Kahire’deki Libya ordusu askerleri arasında nihai bir anlaşma imzalanması hususunda yaşanan gecikmenin nedeni hakkında konuşan Mismari, “Her şey üzerine anlaşmamızın ardından bir önceki toplantıda anlaşmanın imzalanması bekleniyordu. Anlaşmaya ilişkin ortaya çıkan engeller batı bölgesinden geliyor. Çünkü bu bölgedeki bazı subaylar, Temsilciler Meclisi’nden değil ve Serrac tarafından önerilen anlaşmanın kabul edilmesinde ısrar ediyorlar. Biz ise parlamentonun yasama organı olması nedeniyle, orduyu birleştirmek için ulaştığımız şeyleri benimsemesi gerektiğine inanıyoruz” açıklamasında bulundu.

Ordu komutanı aynı zamanda devlet başkanı

Kahire’de karara bağlanan konular arasında -anlayışlar her ne kadar bir cumhurbaşkanı seçerek orduyu birleştirmeye yönelik çabaları birbirine bağlamamış olsa da- ordunun yüce komutanının aynı zamanda devlet başkanı olması da yer alıyor.

Mismari: Seçim olmazsa çözüm ‘üçlü’ yönetim

Fakat Libyalıların devlet başkanı seçmek için seçimleri yapamaması halinde çözüm ne olacak? Mismari bu soruya cevap olarak, “Eğer başkanlık konseyi bir cumhurbaşkanı ve iki yardımcı olarak şekilde yeniden yapılandırılırsa, üç komutan bir araya gelebilir. Böylece ordunun yüce komutanlık makamı üç kişi tarafından deruhte edilir” ifadelerini kullandı.

Libya ordusu askerleri arasında Kahire’de gerçekleştirilen toplantılarda, “Yüksek Savunma Konseyi, Ulusal Güvenlik Konseyi ve Genel Komuta Konseyi’nin” oluşturulmasına karar verildi. Genel Komuta Konseyi’nin, Hafter’in başkanlığında genelkurmay başkanı, direktör, personel şefleri ve askeri bölge komutanlarından oluşması; Yüksek Savunma Konseyi’nin ise askeri-politik bir nitelikte olması bekleniyor.

Mısrata ve Trablus’ta güç milislerde

Batı bölgesindeki milislerin gücü göz önüne alındığında, Libya ordusunun birleştirilmesi toplantılarına katılmak üzere ülkenin batısından Kahire’ye gelen subayların kapasitesinin, herhangi bir anlaşmanın uygulanması ile sınırlı olduğu görünüyor. Mismari bu hususta, “İster Mısrata, ister Trablus’ta olsun; buradaki güç ve yetki milislerin elindedir. Bunun, orduyu birleştirmek için gerçekleştirilen müzakereleri olumsuz etkileyeceği görünüyor” ifadelerini kullandı.

Temsilciler Meclisi tarafından son olarak yayınlanan açıklamada, yürütme organını yeniden yapılandırmaya yönelik çağrıların bir parçası olarak; başta ordu olmak üzere, doğu ve batıda çatışan tarafların, kurumların birleştirilmesi doğrultusunda sevk edilmeleri gerektiği kaydedildi.

Yeniden yapılanma birçok sorunu çözecek

Mismari son olarak, “Temsilciler Meclisi ve Devlet Konseyi yeniden yapılanma için bir formüle ulaştı. Yeniden yapılanmanın birçok sorunu çözeceğini veya bizim de çağrıda bulunduğumuz doğrudan seçimlere yol açacağını düşünüyorum” ifadelerini kullandı.