Kuzey Irak’ta düzenlenen bağımsızlık referandumuna yönelik tepkiler artıyor. Türkiye, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’e (IKBY) ilişkin yaptırımların listesini açıkladı. Yaptırımlar kapsamında Kuzey Irak’tan petrol ihracatını durdurma ve kara sınırları ve hava sahasını kapatma gibi önlemler bulunduğu kaydedildi. Askeri müdahale konusunda ise Türkmenlerin referandumdan sonra herhangi bir tehdide maruz kalıp kalmadığının takip edileceği bilgisi verildi. Açıklamada, Bağdat Hükümeti ile işbirliği ve ilişkilerin genişletileceği kaydedildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan konuya ilişkin yapılan açıklamada “Bundan sonra Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi bakalım petrolünü nereye akıtacak ya da satacak? Vana bizde. Onu kapattığımızda iş biter” ifadesini kullandı.
Erdoğan, şu anda iki ülke arasındaki sınır geçişlerinde, yalnızca Irak tarafının geçmesine izin verildiğine dikkat çekerek, bu hafta diğer önlemlerin de açıklanacağını ifade etti.
Askeri seçeneği de göz ardı etmeyen Cumhurbaşkanı, “Suriye’deki DEAŞ kapısını temizlediğimiz gibi, gerekirse Irak’ta da benzer adımlar atmaya çekinmeyeceğiz. Irak hükümeti ve halkının ulusal bir birliğe ihtiyacı var. Bu girişimler kesinlikle kabul edilemez” diye konuştu.
Referanduma ilişkin açıklamalarda bulunan Başbakan Binali Yıldırım da krizin doruğa ulaştığını ifade ederek, “Referandumun sonuçları hakkında Türkiye ile müzakere edecek olan taraf Bağdat olacak” dedi.
Başbakan, “Kriz artık zirve yaptığı için bundan sonra hiç hoş olmayan gelişmelerin de yaşanacağı bir sürecin başlangıcı bölgede. Ümit ederiz ki böyle bir durumla karşı karşıya kalmayız. Bu Kürtler, Araplar ve Türkmenler için umut değil, daha çok acı içeren bir karar” diye konuştu. Başbakan, IKBY’nin Kerkük’ün demografik yapısını değiştirmek gibi uygulamalara imza attığına da işaret etti.
Kuzey Irak’taki diğer etnik gruplar konusunda, “Kuzey Irak’taki Türkmenlerin varlığını hedefleyen herhangi bir adımı göz ardı etmeyeceğiz” şeklinde uyarıda bulunan Yıldırım, Türk askerinin Irak sınırındaki tatbikatlarına bir sonraki aşamada Irak subayları ve askerlerinin de katılacaklarını açıkladı.
Beklenen yaptırımlara ilişkin, hükümetin ilgili bakanlıklardan oluşan bir ekip kurduğunu dile getiren Başbakan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Genelkurmay Başkanı ile 4 Ekim’de İran’ı ziyaret edeceklerini ve IKBY bölgesi tarafından yürütülen bağımsızlık referandumu üzerine değerlendirmelerde bulunacaklarını duyurdu.
Erdoğan’ın perşembe akşamı İranlı mevkidaşı Hasan Ruhani ile telefon görüşmesi gerçekleştirdiğini de belirten Yıldırım, iki liderin referandumun bölgesel bir kaosa neden olacağı yönündeki endişelerini dile getirdiklerini söyledi.
Öte yandan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin dün gerçekleştirdikleri telefon görüşmesinde, referandum sonuçlarının yanı sıra Irak ve Suriye topraklarının birliği konusunu da ele aldılar.
Erdoğan ve Putin’in, başta bölgedeki son gelişmeler olmak üzere tüm başlıkları perşembe günü Ankara’da bir araya gelerek geniş biçimde görüşmek konusunda mutabık kaldıkları öğrenildi.
Referanduma Türkiye adına bir diğer tepki de Dışişleri’nden geldi. Dışişleri Bakanı Mevlüd Çavuşoğlu “Türkmen kardeşlerimize yönelik bir fiili müdahale olursa Türkiye tarafından askeri operasyon düzenleriz” dedi.
Dışişleri Bakanlığı’ndan dün yapılan açıklamada, ‘Gerek uluslararası, gerekse Irak anayasası açısından her çeşit meşruiyet ve hukuki dayanağa aykırı ayrılıkçı bir girişim’ olarak nitelendirdikleri referandumu tanımadıkları ifade edildi. Açıklamada, TBMM’nin kabul ettiği ve hükümete Irak ve Suriye’ye asker gönderme yetkisi veren tezkereye atıfta bulunularak Türkiye’nin tüm önlemleri alabileceği tekrar edildi.
Bakanlığın açıklamasında, ülkenin kuzeyindeki Kürt bölgesi tarafından kontrol edilen Duhok, Erbil ve Süleymaniye’yi içerecek şekilde Irak’taki şehirlere seyahat uyarısının genişletildiği uyarısında bulunuldu.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci ise Habur Sınır Kapısı’nın tek taraflı ulaşıma kapatıldığına yönelik haberlere ilişkin, “Şu anda kapatma yok. Irak tarafından gelenlerin daha sıkı kontrolle geçişlerine izin veriyoruz” dedi.
Tüfenkçi, bölgedeki gelişmelere göre durumun ve gelişmelerin önümüzdeki saatlerde tekrar değerlendirileceğine dikkat çekti.
THY’den yapılan açıklamada da Erbil’e uçak seferlerinin devam ettiği doğrulandı. Açıklamada, “Haftanın 1. ve 5. günü Gaziantep-Erbil seferlerimiz var. Bu gece 00.10’da planlanmış sefer, yolcu yetersizliğinden dolayı iptal edilmiştir. İstanbul kalkışlı seferlerimizde herhangi bir aksama yok” denildi.
IKBY’ye yönelik uluslararası tepkiler devam ediyor
IKBY’nin düzenlediği referanduma ilişkin bir diğer açıklama da Tahran’dan yapıldı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, düzenlendiği basın toplantısında, “Irak’ın toprak bütünlüğünü destekliyoruz. Referandumu yasadışı ve gayrimeşru olarak niteliyoruz. Bağdat’ın talebi üzerine hava sahamızı ve kara sınırlarımızı IKBY’ye kapattık” açıklamasında bulundu.
Kasimi’nin duyurusundan kısa süre sonra açıklamaya düzeltme geldi. İranlı yetkililer, IKBY ile kara sınırlarının açık olduğunu, şimdilik yalnızca hava sahasının kapatıldığını kaydetti.
Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim de IKBY’de yapılan referandumu tanımadıklarını söyleyerek, “Biz sadece birleşik bir Irak’ı tanıyoruz. Irak’ın bölünmesine yol açacak herhangi bir süreci reddediyoruz” açıklamasında bulundu.
Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısı Eymen Susan da “Bölgeleri parçalamaya çalışan ve bileşenleri arasında çatışmaya yol açan politikalar ABD’ye aittir” ifadelerini kullandı.