Türkiye, ABD’li Rahip Andrew Brunson’u serbest bıraktı ve mahkemenin daha önceki ev hapsi ve seyahat yasağı kararını kaldırmasının ardından ülkeyi terk etmesine izin verdi. Böylece, Ankara ve Washington arasında gerilime sebep olan en önemli sorunlardan biri sona ermiş oldu. Bazı gözlemciler, Brunson’un serbest bırakılma kararının iki ülke arasında yapılan bir anlaşmanın sonucu olduğu görüşünde.
Cuma günü İzmir’de görülen davada mahkeme, Ekim 2016’dan beri tutuklu bulunan rahibin cezaevinde geçirdiği süre ve mahkemedeki tutumunu dikkate alarak serbest bırakılmasına karar verdi. Brunson, Gülen Hareketi ve PKK adına suç işlemek ve casusluk yapmakla suçlanıyordu.
Brunson davası, yaklaşık 2 yıl cezaevinde kalmasının ardından Nisan ayında başlamış ve 25 Temmuz’da İzmir’deki konutunda ev hapsine alınmıştı. Davayla ilgili açıklama yapan ABD Başkanı Donald Trump, Brunson’un Türkiye’de sebepsiz şekilde zulüm gördüğünü belirtti. Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Türkiye’nin yapacağı en doğru şeyin Brunson’u serbest bırakmak olduğunu söyledi.
Öte yandan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan önceki gün bir açıklamada bulunarak Brunson davasında alınacak karara saygı duyacağını ve tarafların buna uyması gerektiğini belirtmişti.
Davanın dördüncü celsesi olan dünkü duruşma, İzmir’in Aliağa ilçesinde sabah 07.40’ta başlayıp 13.30’da sona erdi.
Brunson, mahkemeye siyah takım elbise, beyaz gömlek ve kırmızı kravat ile geldi. Brunson’un eşi mahkemeyi izleyenler arasında yer aldı. Brunson, güvenlik güçlerinin aldığı sıkı güvenlik tedbirleri arasında mahkemeye getirildi. Ayrıca destek vermek isteyen bir grup rahip Brunson’ın evinin önünde toplandı.
Duruşma öncesi ABD’nin Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Jeffrey M. Hovenier Brunson’u evinde ziyaret etti.
Duruşma sırasında 4 tanık ifadelerini değiştirdi ve Brunson hakkındaki beyanlarının yanlış olduğunu söyledi. Bu durum, davayı takip eden gözlemcileri şaşırttı ve iki ülke arasında bir anlaşama yapıldığının göstergesi olarak yorumlandı. Duruşmaya telekonferans yöntemi ile katılan bir tanık, diğer sanık Levent Kalkan’a kilise üyelerinden birinin PKK ile bağlantısı olduğunu söylediğini reddetti ve bunu ondan duyduğunu söyledi. Bunun üzerine Kalkan, çok şaşırdığını ve önceki ifadesinin yanlış anlaşıldığını belirterek, Brunson’un bir takipçisinin PKK ve YPG için bomba ürettiği iddiasını geri çekti.
Tanıklardan Büşra Fatma Ün, PKK üyelerinin Brunson’un arkadaşına ait olan hastanede tedavi gördüğünü daha önce hiç duymadığını belirtti. Bir başka tanık ise, Gülen Hareketi üyesi kişilerin kiliseyi ziyaret ettiğini hiç görmedim dedi.
Brunson, tanıkların dinlenmesinin ardından, “Bunların benimle ne ilgisi olduğunu anlamıyorum” dedi. Herhangi bir Türk vatandaşına zarar vermediğini dile getiren Brunson, beraatini talep etti.
Terörle bağlantısı olduğu iddiasıyla iki yıldır tutuklu ya da ev hapsinde bulunan Rahip Brunson için savcı adli kısıtlamaların kaldırılmasını talep etti.
Mahkemenin kararını açıklamasının ardından konuşan Brunson’un avukatı İsmail Cem Halavurt, müvekkilinin yargılanmadan iki yıl cezaevinde kaldığına işaret ederek adli kısıtlamaların kalktığını ve dolayısıyla Brunson’un isterse hemen ülkeden ayrılabileceğini söyledi. Öte yandan, ABD ordusundan bir askeri uçak Brunson ve eşini ABD’ye götürmek için Adnan Menderes Havalimanı’nda hazır bekletildi. Bir grup Brunson taraftarı evinin önünde toplandı. Yoğun güvenlik önlemi alan polis, evin bulunduğu caddeyi trafiğe kapattı. Toplanan kalabalıktan bir kişi, Brezilyalı olduğunu ve 20 yıldır Türkiye’de yaşadığını belirterek, Brunson’un mültecilere yardım eden iyi bir insan olduğunu söyledi. Uzun yıllardır Türkiye’de yaşadığını söyleyen Yeni Zelandalı başka bir destekçisi ise Brunson hayranı olduğunu ve onun sürekli insanlara yardım ettiğini dile getirdi.
ABD basını, Beyaz Saray’ın Ankara ile Brunson’un serbest kalmasına karşılık Türkiye üzerindeki ekonomik baskının azaltılmasını öngören gizli bir anlaşma imzaladığı üzerinde durmuştu. Washington ise Kasım ayındaki kongre seçimleri öncesi rahibin serbest kalması için çabalarını yoğunlaştırmıştı. Ağustos ayından bu yana iki ülke arasında devam eden gerginlik Eylül ayı sonrası daha sakin hale geldi.
Erdoğan ve Trump, Birlişmiş Milletler Genel Kurulu’nun akabinde bir görüşme yapmış, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, “Brunson’un serbest kalmasını sağlamak için yapılmış herhangi bir anlaşma yoktur” açıklamasında bulunmuştu.
Brunson davasında dün kararın açıklanmasından sonra Türk Lirası Dolar karşısında bir miktar değer kazandı ve iki haftadır 6 TL seviyelerinde olan dolar 5,85 TL’ye geriledi. Brunson davasıyla gerilen ticari ilişkiler ve ABD’nin Türkiye’ye yönelik yaptırımları sebebiyle Ağustos ayında dolar 7,20 TL seviyesine yükselmişti.