Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) şehirlerinde, dün düzenlenen bağımsızlık referandumuna yüzde 72.16 oranında katılım oldu. Kürtler, referandumu kutlarken, Irak Parlamentosu, IKBY’ye karşı yeni yaptırım kararları aldı. Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, tartışmalı bölgelerde asker konuşlanması ve Irak’ın bütünlüğünün korunması talimatını verdi.
Bağımsızlık referandumunda oy kullanma işleminin sona ermesinin ardından, dün akşam saatlerinde, oy sayım işlemleri başladı. Alman Haber Ajansı’nın geçtiği bilgiye göre, referanduma genel katılım yüzde 80 civarına ulaşırken, Duhok kentinde referanduma katılım yüzde 90, Kerkük’te yüzde 80 ve Hanekin kazasında yüzde 92 oldu. Süleymaniye’de ise katılım yüzde 55 oranında kaldı.
Referandum sonucunun bağımsızlıktan yana olması bekleniyor. IKBY Başkanı Mesud Barzani, kendisine bağımsızlık için Bağdat ile müzakere hakkı verecek referandumda oyunu sabah saatlerinde Erbil’de kullandı.
“Sorunlarımızı barışçıl yollarla çözeceğiz”
IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani, dün, Erbil’de düzenlediği basın açıklamasında, “Referandum yarın Irak’tan ayrılacağız anlamına gelmiyor. Eğer sonuç evet olursa Bağdat ile sorunlarımızı barışçıl yollarla çözeceğiz” dedi. Irak’ın bölünmesinden IKBY’nin sorumlu olmadığını ve bu durumun Bağdat yönetiminin hatalarından kaynaklandığını vurguladı.
Uluslararası Toplum ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) referanduma yönelik tavrının kendilerini hayal kırıklığına uğrattığını belirten Barzani, “Uluslararası toplum ve BMGK, Bağdat-Erbil ilişkilerinin neden bu noktaya geldiğini Bağdat’a sorsaydı iyi ederdi” ifadelerini kullandı. Barzani, sözlerini şöyle sürdürdü; “Anayasa sanki mukaddes bir metinmiş gibi konuşuyorlar. Kürdistan halkının referandumunu Anayasa’ya aykırı olarak niteliyorlar ama açıkça söylüyorum, üzerinde anlaştığımız Anayasa’ya uymayan ve 50’den fazla maddeyi ihlal eden Bağdat yönetimidir. Sadece kendi lehlerine olan Anayasa maddelerine uyuyorlar.”
“Bu zihniyet bizi endişeye düşürdü”
İbadi’nin açıklama ve kararlarını Baas rejiminin kararlarına benzeten Barzani, “İşte bu zihniyet bizi endişeye düşürdü ve ilişkilerimizi bu hale getirdi” şeklinde konuştu.
Öte yandan, Irak Parlamentosu, referanduma cevap olarak bir dizi kararı onayladı. Parlamento’nun onayladığı kararlar arasında, “Genelkurmay Başkanı’na Irak’ın bütünlüğünü koruma ve IKBY’nin 2003 yılından bu yana kontrol ettiği tüm bölgelerde asker konuşlandırma yetkisi vermesi” kararı öne çıkıyor. Anayasa’ya göre Hükümet, Parlamento’nun kararlarını uygulamakla yükümlü.
Referandum kararu anayasaya aykırı
Parlamentoda alınan kararda, IKBY bağımsızlık referandumunun anayasaya aykırı olduğu vurgulanırken, İbadi Hükümeti’nden, Irak’ta Büyükelçi ve temsilcileri olan ülkelere davet göndererek, kendilerine Hükümetin referandum konusundaki tavrını açıklaması ve Irak Merkezi Yönetimi’nin kontrolü dışındaki bölgelere açılan koridorların kapatılarak söz konusu bölgelere giren ve çıkan malların kaçak mal olarak değerlendirilmesi talep edildi. Ayrıca, Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerdeki petrol noktalarını Irak Petrol Bakanlığı’nın kontrol etmesi gerektiğinin altı çizildi.
Irak Hükümet kaynakları, merkezi Hükümet’in, Bakanlar Kurulu ve Milli Güvenlik Kurulu tarafından, IKBY’ye ilişkin alınan kararları hemen uygulamaya koyduğunu bildirdi. Irak Milli Güvenlik Kurulu, önceki gün, Başbakan İbadi Başkanlığında yaptığı toplantıda, ilgili kurumların IKBY’ye karşı yapacağı icraatları tartışmıştı. Kurulda, IKBY olan sınır geçişlerinin merkezi hükümet kontrolünde olduğu ve Petrolün Irak halkının milli serveti olduğu vurgulanarak, IKBY’den bütün sınır kapıları ve havaalanlarını Irak Hükümeti’ne bırakması talep edilmişti. Ayrıca, uluslararası topluma, IKBY ile değil Irak Hükümeti ile ilişkileri sürdürme çağrısı yapıldı.
Sadr’dan sınırları kapatın çağrısı
Irak içindeki siyasi tarafların referanduma karşıt tavırları devam ederken, Şii Lider Mukteda el-Sadr, dün yaptığı açıklamada, Bağdat’tan, IKBY’deki havaalanları ve sınır kapılarını kontrol altına alarak orduyu alarm durumuna geçirmesini istedi. El-Sadr, “Tek taraflı bir referandum kararı alınması bile Irak Merkezi Hükümeti ve halkına, konuya dair gerekli icraatları yapma hakkı tanımaktadır” ifadelerini kullandı.
Sadr, ayrıca, Sünni ve Şii siyasi tarafların olağanüstü toplantı düzenlenmesini ve referanduma muhalif olan Kürt grupların temsilcileriyle de başka bir toplantı düzenlenmesini talep etti.
“Kriz ve çatışmalardan, ayrılıkçılar sorumludur”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Nuri el-Maliki ise referanduma karşı yapılan mitingte yaptığı açıklamada, “Referandum kararının savaş ilanı olduğunu ve Irak’ın toprak bütünlüğünü hedef aldığını” söyleyerek, “Referandum, genelde Irak, özelde ise Kürdistan için vahim neticelere sebep olacak tehlikeli bir karardır. Meydana gelecek kriz ve çatışmalardan, ayrılıkçılar sorumludur” dedi.
Bağdat’ta, siyasi gerginlik yükselirken, Cumhurbaşkanı Yardımcısı İyad el-Allawi, krizin çözümü için ulusal diyalog çağrısı yaptı. IKBY liderlerine çağrı yapan el-Allawi, ulusal diyalog sürecinde referandum sonucunun dondurulmasını istedi.