Sıkı güvenlik tedbirleri ile yetkililer tarafından ilan edilen sokağa çıkma yasakları, Basra şehrindeki protestolara engel olamadı. Önceki günden daha az şiddetli geçen protestolar, yine de onlarca kişinin yaralanmasına ve ölümüne tanık oldu.

Hizmetlerin iyileştirilmesi çağrısında bulunan yoğun protestolar, resmi çevrelerde ve halk çevrelerinde büyük bir yankı uyandırdı. Kürt lider Mesut Barzani, protestocuların taleplerine verdiği desteği dile getirerek, protestocuların safında yer aldığını duyurdu. Irak Başbakanı Haydar İbadi, yaşanan olaylar hakkında bir soruşturma komisyonu oluşturdu.

Basra’da geçen zorlu günün neticesinde en az 68 kişi yaralanmış ve çok sayıda kişi hayatını kaybetmişti. Söz konusu kimselerden çoğu kötü hizmetlere ve içme suyu kirliliğine karşı protestolarda bulunan gençlerden oluşuyordu.

Irak Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, 5 sivilin öldüğü, 41 sivil ile 27 askerin ise yaralandığı kaydedilirken, diğer kaynaklardan aktarılan bilgiler ise 8 kişinin hayatını kaybettiği, yaralı sayısının da 100’den fazla olduğu ve yönünde.

Irak İnsan Hakları Merkezi tarafından yapılan açıklamada, çoğunlukla ağız ve baş bölgelerinde meydana gelen yaralanmaların yüzde 80’inin ciddi olduğu kaydedildi. Bazı kaynaklara göre bu durum, güvenlik güçlerinin “kasıtlı olarak” protestoculara zarar verdiğini ileri süren varsayımını pekiştiriyor.

Dün Basra’daki yerel yönetim binalarının yakınındaki güvenlik önlemlerinin ortasında benzeri görülmemiş protestolar yapıldı. Önceki gün yaşanan olayların tekrarlanmasından endişe eden güvenlik güçleri binaların etrafında çok sayıda güvenlik kordonu oluşturdu. Basında yer alan haberlerde, güvenlik güçlerinin göstericilere göz yaşartıcı gazlarla karşılık verdiği kaydedildi.

Basra’dan gelen diğer haberlere göre, dün erken saatlerde göstericilerden bazıları, güvenlik güçlerinin bölgeyi kuşatması sırasında Basra’daki Zubeyr Kaymakamlık Merkezi önünde ateş açtılar. Ayrıca eyalet, Büyük Basra Su Projesi önünde gerçekleştirilen gösterilere sahne oldu.

Göstericiler, gösterilerde güç kullandığı ve ölümlere sebep olduğu gerekçesiyle Irak Ordusu Basra Komutanı Cemil Şemmari’ye yönelik dava açtı.

Dün gerçekleştirdiği bir basın toplantısında konuşan Şemmari, göstericileri “Bazı gruplar, vatandaşlara karşı suikast gerçekleştirmek birtakım çeteleri kullanarak Basra içinde fitne ateşi yakmak istiyorlar” ifadeleri ile itham etti.

Şemmari basın toplantısı sırasında şu açıklamalarda bulundu:

“Basra komutanlığı ve devlet göstericilerin yanındadır. Şahsen gösterileri sınırsız bir şekilde destekliyorum. Fakat önceki günkü gösterilerin yapısı farklıydı, barışçıl değildi. Güvenlik güçleri, göstericilere dağıtmak üzere su, gül ve Irak bayrakları hazırlamışlardı. Ancak göstericiler arasından bir grubun el bombası atmasıyla şaşkınlığa uğradık. Ardından askeri araçlar ve il binaları kundaklandı ve vatandaşlara karşı saldırılar gerçekleşti. Olayların suikastlara varmasının ardından bölgede sokağa çıkma yasağı ilan ettik.”

Önceki gün yaşananlardan dolayı üzüntülerini dile getiren Haydar İbadi, protestocular ve güvenlik güçleri arasındaki çatışmaların soruşturulması yönünde talimat verdi.
Öte yandan, Basra Federal Temyiz Mahkemesi Başkanlığı göstericilerin öldürülmesi ve güvenlik güçlerine yönelik saldırılar hakkındaki soruşturmaların Soruşturma Mahkemesi tarafından yürütüldüğünü teyit etti.

Yüksek Yargı Konseyi Sözcüsü Abdussettar Bayraktar tarafından yapılan açıklamada “Soruşturmayı yürüten yargıçlar, adaleti gerçekleştirmek amacıyla faillere ve katkıda bulunanlara yönelik yasal işlem başlatacak” ifadeleri yer aldı.

Önceki gün yaşanan olayları karakterize eden aşırı şiddet, resmi çevrelerde ve halk tabanında büyük bir şaşkınlık yarattı. Bir tarafta il binalarını kundaklayan göstericiler, diğer tarafta ise göz yaşartıcı gazlar ve canlı mermiler de dahil olmak üzere göstericileri dağıtmak için çeşitli araçlar kullanan güvenlik güçleri.

Yıllar sonra ilk kez Basra halkına bir mesaj gönderen Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Eski Başkanı Mesud Barzani, Basra halkının taleplerini desteklediğini dile getirerek, söz konusu taleplerin sade fakat zayıf olmadığını belirtti. Barzani, “Basra halkına desteğimizi teyit ediyoruz ve onlara insani yardım sunmaya hazırız” dedi.

“Irak’taki en zengin şehirlerin su ve hizmet eksikliğinden şikayet etmesi” hususunda duyduğu şaşkınlığı dile getiren Barzani, şehirde gerçekleşen gösterilerde yaşanan ölüm olaylarından dolayı duyduğu üzüntüyü dile getirdi.

Irak’ın en büyük dini otoritesi Ayetullah uzma Ali es-Sistani’nin Basra’daki temsilcisi Ahmed Safi, su krizini çözmeye yönelik gece gündüz çabaladıklarını ifade etti. Safi, Uluslararası El-Kefîl Ağı’na yaptığı açıklamada, “Basra’daki halkımızın su konusundaki büyük sıkıntılarının üstesinden gelmek için yüksek dini mercii Sistani tarafından görevlendirildik” dedi.

Öte yandan, Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Jan Kubis, güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu bir dizi göstericinin öldürülmesiyle ilgili derin kaygılarını dile getirdi. Ülkede sakinlik çağrısında bulunan Kubis, sorunların çözülmesi için hükümetin bir an önce kurulması gerektiğini belirtti.

Kubis yaptığı açıklamada, “Basra Valiliği’nde hayati öneme sahip kamu hizmetlerinin yokluğuna yönelik şiddetli protestolar sırasında yaşanan ölüm vakaları ile ilgili derin endişelerimizi dile getiriyoruz. Kurbanların ailelerine başsağlığı diliyor ve yaralıların en kısa sürede iyileşmelerini temenni ediyoruz.”

Yetkililer, göstericilere karşı orantısız ve ölümcül bir güç kullanmaktan kaçınılması, Basra halkına yönelik gerekli korumanın sağlanması, insan haklarının kanun çerçevesinde güvence altına alınması ve şiddetin patlak vermesinden sorumlu olanların araştırılması çağrısında bulundular.

Bağımsız Sivil Hareket, adaletsizliğe ve çocuklarının güvenlik güçleri tarafından haksız yere öldürülmesine karşı çıkmak için halka, cuma günü tüm Irak eyaletlerinde protestolar düzenlemeleri çağrısında bulundu.