Fransız Dışişleri Bakanlığı bürosunda, Batılı devletlerden Amerika, Fransa ve İngiltere ile Arap devletlerinden Suudi Arabistan ve Ürdün’ün katıldığı daraltılmış bir toplantı gerçekleştirildi. Toplantının amacı Suriye’de konusunda standart bir bakış açısına ulaşabilmek ve bundan sonra atılacak adımları belirlemek.
Paris bu toplantıyı Amerika’nın Suriye’deki tesisleri vurmasının hemen ardından yapmak istiyordu. Ancak geçtiğimiz hafta Londra’da düzenlenen Commonealth zirvesi ve Cumhurbaşkanı Macron’un son ABD ziyaretiyle ajandalar karıştı. Fransız diplomasisi başkentte iki gün sürecek olan “Terör Finansmanıyla Savaş” konulu son aşamasına gelen uluslararası kongreyi iptal etmek zorunda kaldı.
Fransız diplomasi kaynakları ABD’nin Suriye’yi bombalamasının özellikle olayların arkasındaki iki devlet için önemli mesajlar barındırdığını söyledi. Bu devletler Rusya ve İran. Kaynaklar ancak bu saldırıların diplomatik stratejisi olmazsa -ABD’nin geçen yıl Nisan ayında kimyasal silah kullanmasının ardından Suriye’de Han Yunus’u bombalaması göz önüne alındığında- hiçbir anlam taşımayacağını da sözlerine eklediler.
Üst düzey yetkililer, özellikle de Cumhurbaşkanı Macron ve Bakan Jean-Yves Le Drian tarafından vurgulanan Fransız vizyonuna göre, Paris, Batı’nın Moskova’ya gönderdiği “zorlu mesajdan” sonra yeni bir fırsat ele geçirerek tarafları BM elçisi Stefan de Mistura tarafından yönetilecek yeni bir siyasi sürece çağırıyorlar.
Bakan Le Drian, yeni çabaları özetleyerek Amerika’nın askeri operasyonundan sonra BM tarafından izole edilen Rusya’nın Suriye’deki savaş sayfasını kapatıp siyasi sürece girmesine imkan tanıyacak diğer çabalara katkıda bulunmasını arzu ettiğini söyledi. Cumhurbaşkanı Macron da bir televizyon programında bu yönde yaptığı açıklamada Rusya ile bu hedef konusunda uzlaşabileceklerini söyledi.
Paris’teki konuya vakıf olan kaynakların söylediğine göre bugün Batılılar kendilerini iki nedenden ötürü daha güçlü bir konumda hissediyorlar. Bu nedenlerden en dikkat çekici olanı Batı bu operasyonla gücünü gösterdi ve çizdiği kırmızı çizgileri koruma konusunda karar alabileceğini ortaya koymuş oldu. İkincisi Suriye’den askerini çekmek için acele eden Trump Amerikan Savunma Bakanlığı ve İstihbaratı’nın baskısıyla görüşünü değiştirdi. Aynı baskı Amerikan’ın batılı ve Arap müttefiklerinden de geldi. Bu durumda kaynaklar, Rusya’nın beşli toplulukla birlikte hareket etmesi gerektiğini ve Astana üçlemesinin sorunun çözümü için yeterli olmadığını anlayacağını vurguladılar.
Batılılar öncelikle standart tutum inşa etmek ve diplomatik çabaları yeniden canlandırmak istiyorlar. Daha sonra Rusya, İran ve Türkiye’den oluşan Astana grubunu tartışmaya başlayacaklar.
Bu nedenle kaynaklar, Amerika’nın askeri darbelerinden sonra Paris eline geçen fırsatı yalnızca beşli grupla değil aynı zamanda BMGK’nın devreye girmesiyle de gerçekleşeceğini düşünüyor. Konsey, Amerika ve İngiltere ile Suriye’deki kimyasal silah, insani ve siyasi çözümler hakkında bir taslak karar hazırladı.
Batılıların teşvik edici olarak gördükleri göstergeler bulunuyor. Bunların başında Rusya’nın gerilimi tırmandırmak istememesi ki Amerikan’ın askeri operasyonlarıyla ilgili BM büyükelçisinin gayri resmi olarak geçtiğimiz hafta sonu düzenlenen toplantıda daha az gergin göründü.
Ayrıca Macron Amerikan’ın saldırısından hemen önce ve sonra Putin’i arayarak onunla iletişimi canlı tutmaya çalıştı. Üstelik operasyonlar sonrasında oluşan gerginliğe rağmen. Paris’teki kaynaklar “ bugün Rusya’nın bizimle işbirliği kendi çıkarlarına daha uygun” diyorlar. Özellikle de Esed rejimi Soçi konferansının sonuçlarını reddetmesi ve kimyasal silah kullanmak gibi riskli bir işe kalktığı için.
Kaynakların değerlendirmesine göre Amerika’nın hedefinde Rusya için doğru olan şey İran için de doğrudur. Ne var ki, Paris’ten görüldüğü gibi sorun, Suriye’deki yerel problemler ile İran’ın nükleer siyaseti ve Rusya ile Batı arasındaki ilişkilerde soğuk savaş dönemine geri dönüş problemleriyle iç içe geçmiş durumda.
Bu nedenle Suriye dosyası birbiriyle çelişen planlar ve siyasetler sayesinde ya patlama noktası haline gelebilir ya da sorunların çözülmeye başladığı bir nokta olabilir. Dün Paris’te toplanan grubun amacı diplomatik süreci yeniden başlatmak ve diğer diğer kamp ile yeniden temas kurmaktı.
Bu beşlinin çabaları sonuç getirecek mi? Bu sorunun cevabı olumlu da olabilir olumsuz da. Kaynakların üzerinde durduğu en büyük çekince, gelecek ayın 12’sinde Amerika’nın 2015 yılında İranla yaptığı nükleer anlaşmayı bozması. Amerika kararı erteleyerek Almanya, Fransa ve İngiltere’ye ek bir süre kazandırabilir. Bu şekilde Amerikan Kongresi’ne garantiler sunan yeni bir anlaşma metni sunulabilir. Trump şu ana kadar nasıl bir karar vereceğini açıklamadı ancak Macron’un Amerika ziyareti sonrasında edindiği izlenim Trump’ın bu anlaşmadan kurtulmak istediği ve Suriye ve Ortadoğu kartlarını yeniden karıştırarak bütün ihtimallere açık olduğu yönünde.