Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Bağımsız Kimyasal Silah Saldırılarını Soruşturma Komitesi, Esed rejimine bağlı güçlerin, 4 Nisan günü İdlib’in Han Şeyhun kasabasına yönelik düzenlenen ve 87 sivilin öldüğü kimyasal saldırıdan sorumlu olduğunu gösteren yeterli delillere sahip olduğunu açıkladı.
BM tarafından Esed rejiminin kimyasal silah kullandığını doğrulanan ilk resmi rapor özelliği taşıyan raporda, 4 Nisan günü İdlib’in Han Şeyhun kasabasına yönelik düzenlenen saldırıda Esed rejimine bağlı güçlerin kimyasal sarin gazı kullandığına dair geniş bilgilerin toplandığı belirtildi.
BM: Eldeki deliller yeterli
Rejime ait savaş uçakları tarafından kimyasal sarin gazı kullanılarak yapılan saldırıda, aralarında kadın ve çocukların bulunduğu 80’i aşkın sivilin yaşamını yitirdiğine değinilen raporda, “Eldeki deliller, Esed rejimine ait savaş uçaklarının bölgeye sarin gazı içeren bombalar attığı kanaatine ulaşmamıza yeterli bilgi vermektedir” denildi.
Raporda, ayrıca, rejim güçleri tarafından sarin gazı kullanılmasının savaş suçu niteliği taşıdığına vurgu yapıldı.
Suriye İnsan Hakları Gözlem Evi (SOHR), daha önce, Han Şeyhun kasabasına düzenlenen kimyasal saldırıda en az 87 kişinin yaşamını yitirdiğini açıklamıştı.
Esed rejimi iddiaları reddedetti
Öte yandan, Han Şeyhun saldırısında kimyasal silah kullanıldığını reddeden Esed rejimi, 2013 yılında Şam’ın Doğu Guta bölgesine düzenlenen saldırılar sonrası, ABD ve Rusya arasında varılan anlaşma gereğince kimyasal madde üretim tesislerini imha ettiğini açıkladı.
BM tarafından oluşturulan Kimyasal Saldırılarda Hakikati Araştırma Komitesi, haziran ayında yaptığı açıklamada, Han Şeyhun saldırısında sarin gazı kullanıldığını doğrulamış fakat, saldırıdan kimin sorumlu olduğunu belirtmemişti.
BM ve Uluslararası Kimyasal Silahları Yasaklama Örgütü (OPCW) tarafından yürütülen ortak soruşturmada da, Han Şeyhun kasabasına yönelik kimyasal sarin gazı kullanıldığı kabul edilmişti. OPCW, üyelerinin uluslararası bazı güçler tarafından baskıya maruz kaldığını ifade ederken, Han Şeyhun’daki kimyasal saldırıdan kimin sorumlu olduğunu açıklamamıştı.
BM tarafından dün yayınlanan rapor, saldırının sorumluluğunu Esed rejimine yükleyen ilk resmi rapor olma özelliğini taşıyor.
Fransa resmi haber ajansında (AFP) yer alan habere göre, BM tarafından dün yayınlanan rapor, Han Şeyhun saldırısının yanısıra, Suriye’de düzenlenen 23 başka kimyasal saldırının da sorumluluğunu Esed rejimine yüklüyor. Associated Press (AP) haber ajansının aktardığı bilgilere göre ise, Esed rejimi, Suriye’de 2011 yılından bu yana düzenlenen 25 kimyasal saldırının 20’sinden sorumlu tutuluyor.
BM Suriye Bağımsız Kimyasal Saldırıları Soruşturma Komitesi Başkanı Paolo Pinheiro, konuya ilişkin, dün düzenlediği basın açıklamasında, “Ulaşım zorlukları bizi saldırılarda neler yaşandığı ve bu saldırılardan kimin sorumlu olduğunu belirlemek için hakikatlere ulaşmaktan engelleyemedi” şeklinde konuştu.
Komite üyeleri ise 2011 yılından bu yana yayınladıkları 14 raporla Suriye’de 33 kimyasal saldırıyı kayıt altına aldıklarını belirterek, “Suriye Hükümeti’ne bağlı güçler bu saldırıların 27’sinden sorumlu. Diğer 6 saldırıdan kimin sorumlu olduğu ise henüz belirlenemedi” ifadelerini kullandı.
Esed rejiminin kendilerine Suriye’de soruşturma izni vermediğini dile getiren komite üyeleri, raporu hazırlarken uydu görüntüleri, füze parçalarına ait görüntüler ve görgü tanıklarının ifadelerine dayandıklarını sözlerine ekledi.
4 hava saldırısı düzenlendi
Komite üyeleri, Suriye’de yalnızca Esed rejiminin sahip olduğu Su-22 model savaş uçaklarının Han Şeyhun saldırısını gerçekleştirdiğine işaret ederek, Han Şeyhun’a yönelik Su-22 savaş uçakları tarafından, 4 Nisan 2017 günü saat 6.45 sularında 4 hava saldırısı düzenlendiği bilgisini verdi.
Saldırıda kullanılan füzelere dair bilgi veren komite üyeleri, dört saldırının üçünde Ofab 100-120 tipi füze kullanıldığını, dördüncü saldırıda ise kimyasal bomba kullanıldığını dile getirdi. “Füze kalıntılarına ait fotoğraflar, saldırıda kullanılan kimyasal bombanın Sovyetler Birliği yapımı olduğunu ortaya koyuyor” ifadelerini kullandı.
Komite üyeleri, ayrıca, Esed rejimi ve Rusya tarafından öne sürülen saldırıda muhalif gruplara ait bir kimyasal silah üretim tesisinin hedef olması sonucunda, kimyasal gaz yayıldığı iddialarını yalanlayarak, bu iddiayı destekleyecek herhangi bir delile ulaşmadıklarının altını çizdi.
BM tarafından, 1 Mayıs-7 Temmuz tarihlerine dair yayınlanan raporda, söz konusu dönemde, İdlib ve Doğu Guta’yı hedef alan 3 kimyasal klor gazlı saldırının daha gerçekleştirildiği bilgisi verildi.
Esed rejimi tarafından düzenlenen onlarca saldırının savaş suçu ve insanlık karşıtı suç olarak nitelenmesine rağmen, Soruşturma Komitesi’nin henüz somut bir adım atmaması, eleştirilere sebep oluyor. Geçtiğimiz ay istifa ettiğini duyuran eski komite üyesi Carla Del Ponti, komiteyi sorumlulara karşı somut adım atmakta başarısız olmakla suçlamıştı.
BM tarafından dün yayınlanan rapora dair ilk değerlendirmelerden biri, Uluslararası İnsan Hakları Gözlem Evi (Human Rights Watch-HRW) tarafından yapıldı. Suriye’deki kimyasal silah saldırılarından sorumlu olanların henüz herhangi bir yaptırıma maruz kalmadığına işaret eden HRW tarafından yapılan açıklamada, “Delillerin artması, BMGK ve OPCW gibi kurumların Suriye hükümetine kimyasal saldırıları durdurması ve saldırılardan sorumlu olanların yargılanması yolunda baskı kurmak için fiili adımlar atmasını gerekli kılıyor” cümlelerine yer verildi.