Rus Haber Ajansı’na göre, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov yaptığı açıklamada, Moskova’nın Suriye’de kimyasal silah kullanımına yönelik uluslararası soruşturma yürüten BM misyonun (JIM) görev süresinin uzatılması karar tasarısını veto ettiğini belirtti.
Suriye’nin kimyasal silah geliştirdiği veya ürettiğine dair çalışmalarda bulunup bulunmadığını araştırılması için ABD, tüm tarafları uluslararası soruşturmanın yürütülmesi için tam bir işbirliği çağırısında bulundu.
Ancak Rusya, BM kurulunda gerçekleşen dünkü toplantıda, Esed rejiminin Han Şeyhun’da sarin gazı kullandığına dair sürdürülen uluslararası soruşturmayı yürüten BM misyonun görev süresinin uzatılması karar tasarısına yine karşı çıktı.
Saldırıda 80’den fazla sivil ölmüştü
Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi Yardımcısı Vladimir Safronkov son haftalarda birçok Rus yetkilinin yaptığı gibi, uzmanlar tarafından hazırlanan ve Suriye rejimini 4 Nisan’da Han Şeyhun kasabasında 80’den fazla sivilin ölümüyle sonuçlanan zehirli gaz saldırısından sorumlu tuttuğu raporu eleştirdi.
Rus diplomat yaptığı eleştiride, “Suriye rejimini suçlayan bir rapor, ‘muhtemelen’, ‘olabilir’ ve ‘görüldüğü kadarıyla’ gibi ifadeler yer alabilir mi?” diye sorarak araştırmacıların yürüttüğü soruşturmada genel boşlukların olduğuna işaret etti.
Ortak soruşturma mekanizması JIM uzmanlarını Han Şeyhun’a gitmedikleri ve güvenilirliği sorgulanır kaynaklardan gelen kanıtlarla rapor hazırladıkları söyleyerek kınayan Safronkov, heyetin yapısının gözden geçirilmesi çağrısında bulundu.
Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi, soruşturma sonucu edinilen sonuçların teyit edildiğine inanmadığı belirterek, Suriye’deki asıl tehlikenin, artan kimyasal ‘terör tehdidi’ olduğuna dikkat çekti. JIM’in çalışmalarını ‘hayal kırıklığı’ olarak nitelendiren Rus Temsilci, Batı’nın Esed rejimini suçlu çıkarmak için soruşturmayı suiistimal ettiğini söyledi. Safronkov, “BM JIM’de kapsamlı bir değişiklik yapılmazsa bu mekanizmanın Suriyeli yetkililerden hesap sormayı amaçlayan bir araca dönüşeceğini” belirtti.
ABD ve Rusya tasarıları tartışıldı
BM Güvenlik Konseyi’nde (BMGK), BM ve Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) uzmanlarından oluşan JIM’in 17 Kasım’da sona erecek görev süresinin uzatılmasını ile ilgili ABD ve Rusya tarafından ayrı ayrı sunulan karar tasarıları tartışıldı.
Suriye rejimini saldırıdan sorumlu tutan JIM, rejimin Hava Kuvvetleri tarafından kasabaya ölümcül sarin gazı bombası atıldığını belirtti. Suriye rejimi taraftarlığından vazgeçmeyen
Rusya ise sarin gazı kullanılmadığını savunarak başka bir tez sundu. Rusya’ya göre, muhalif grupların bombalanmasından yayılan gaz rejimin bombardımanı sonucu değil, yerdeki bir muhalif tarafından patlatılan bomba sonucu yayıldı.
JIM Başkanı Edmond Mulet ise, misyonun bağımsız ve tarafsız olduğunu vurgulayarak, Han Şeyhun’da kullanılan sarin gazının havadan atıldığını ve saldırı anında bölgede rejim uçaklarının olduğunu belirtti.
Saronkov’un, “Kimyasallar, Suriye rejiminin suçlanması için kasıtlı olarak herhangi bir yerde üretilerek buraya getirilmiş olabilir” sözlerine karşılık Mulet, Han Şeyhun’da kullanılan sarin gazı analizinin, rejim stoklarındaki sinir gaz ile eşleştiğini ve bu türün çoğaltılmasının çok zor olduğunu ifade etti.
Rusya ve ABD sürede anlaşamadı
Rusya, BMGK’ya sunduğu tasarısında JIM’in görev süresinin 6 aylığına yenilenmesini isterken ABD bu sürenin 18 ay olmasını talep etti.
Uzmanları objektif olmamakla suçlayan Moskova, karar tasarısında, Han Şeyhun hakkındaki raporun sonuçlarını dondurma ve müfettişlerin yeniden Suriye’ye gönderilmesi kararı aldı.
Buna karşılık, ilk sürümünde ‘derin kaygılardan’ bahsedilen ve gözden geçirilen ABD taslak kararı, 2015 yılında kurulan JIM’e ‘desteğini’ yineledi.
Suriye’de iki kimyasal stok bulunuyor
BM’nin Silahsızlanma İşlerinden Sorumlu Yüksek Temsilcisi Izumi Nakamitsu toplantıda, Suriye’nin ‘henüz imha edilmemiş iki kimyasal stoğunu’ koruduğunu ve OPCW’den bir heyetin, halen stok durumunu teyit etmek üzere bir soruşturma yürüttüğünü söyledi.
Nakamitsu, kimyasal silah uzmanlarının, üst düzey Suriyeli yetkililerle herhangi bir diyalog içerisinde olmaması sebebiyle üzgün olduğunu ifade etti.
JIM’in kimyasal saldırıların yasaklaması için ‘en iyi araç’ olduğunu söyleyen ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley, BMGK üyelerine JIM’in görev süresinin yenilenmesi çağrısında bulundu.
Washington, JIM’in Suriye’de gerçekleşen 60 civarında kimyasal saldırıyı da araştırması gerektiğini belirtti.
“Hesap verebilirlik yoksa Suriye’de kalıcı bir barış yoktur”
BM’nin Suriye’deki kimyasal saldırıların sorumlularını cezalandırma görevinin altını çizen Fransa’nın BM Daimi Temsilcisi François Delattre yaptığı açıklamada, “Hesap verebilirlik yoksa Suriye’de kalıcı bir barış yoktur” ifadelerini kullandı.
Delattre, JIM’in görev süresinin uzatılması konusunda ise şunları kaydetti, “BMGK, Han Şeyhun kimyasal saldırısının sorumlularını cezalandırılması gerekirken, üyeler sarin gazı kullanımının sorumluları üzerinde ikiye bölünmüş durumda.”