Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths, Husi milisleri Hudeyde şehrini ve limanlarını barışçıl bir şekilde teslim etmeye yönelik hazırlanan BM planını onaylamaya ikna girişimi kapsamında ziyaret ettiği Sana’dan 4 günün sonunda ayrıldı. Sana’daki kaynaklar tarafından Şarku’l Avsat’a aktarılana göre söz konusu plan, Husi grubun lideri Abdulmelik Husi tarafından “Tahran’dan gelen talimatlar” dolayısıyla reddedildi.
BM temsilcisi, 4 yıldır Husiler tarafından kontrol edilen Sana havalimanından ayrılırken herhangi bir açıklamada bulunmadı. Bu durum ise koalisyon destekli Yemen ordusu ve halk direnişi tarafından Hudeyde’nin özgürleştirilmesi için başlatılan olası operasyonlardan kaçınmak üzere Sana’ya yapılan acil ziyaret sırasındaki çabalara dair hayal kırıklığı oldu.
Griffiths, Sana’daki son çabası kapsamında ise geçtiğimiz Pazartesi günü New York’ta kişisel varlığı bulunmaksızın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) bir brifing verdi. Sana’da kapalı bir televizyon kanalı aracılıyla yapılan görüşmede, Husi darbesini sona erdirecek bir barış anlaşması yapmayı amaçlayan müzakerelere devam etmek için son iki ay içerisinde Yemenli taraflarla yapılan istişarelerdeki gelişmelere değinildi.
New York’taki BM kaynaklarının aktardığına göre Griffiths, konseye Hudeyde’deki son gelişmelere dair bilgi verirken, Husi grubu ve meşru hükümet arasındaki müzakereleri sürdürmek üzere 1 ay çaba sarf ettiğini ifade etti. Kaynaklar ayrıca, BMGK’nın gıda malzemeleri ve uluslararası yardım sağlamak için Hudeyde ve Salif limanının aktif kalmasının önemli olduğuna dikkati çekti.
Kaynaklar tarafından Şarku’l Avsat’a yapılan açıklamada, BM temsilcisinin Sana’ya doğrudan ziyaretinin ardından geçtiğimiz Cumartesi günü Husi liderlere planını sunduğu belirtildi. Aktarılana göre liderler, istişare için zaman isterken bu durum da Griffiths’i “bizzat kendisini ikna etmeye çalışmak için Husi lider Abdul Melik Husi” ile görüşmeye itti. Bu bağlamda Husilerin Griffiths ile görüşmeyi kabul etmeden önce görüşmenin yapılmaması için bahaneler sunduğu ifade edildi.
Öte yandan Husi liderler BM girişimlerinin reddedildiğini doğrularken, kaynaklar da milislerin Griffiths’e “grubun son üyesini dahi feda etmeye hazır olduklarını, Hudeyde şehrinden ve limanlarından çekilmeyeceklerini ve onları meşru hükümete teslim etmeyeceklerini” söyledi.
Aktarılana göre Griffiths, milisleri Hudeyde ve limanlardan geri çekilmeye ve limanların BM gözetiminde tarafsız bir komite ile yönetilmesine ikna etmeye çalıştı.
Diğer taraftan Husilere yakın kaynaklar, Husilerin “Dışişleri Bakanı” Hişam Şerif, yardımcısı Hüseyin el-Azi, uluslararası meşruiyeti olmayan Husi “Başbakan” Abdulaziz bin Habtur ve Husilerin ikinci adamı olarak bilinen ofis müdürü Mehdi Meşat ile görüşmelere değinirken Martin Griffiths ve grup liderleri arasındaki toplantıya dair bilgi vermedi. Husilerin kontrolündeki SABA ajansının haberine göre Abdulaziz bin Habtur, meşru hükümetin ve koalisyonun saldırılarını tırmandırması halinde Husilerin de saldırılarını tırmandıracağı konusunda tehditte bulundu. Kaynaklar, Meşat ile yapılan görüşmede ise “ülkedeki insani durum ve BM tarafından üstlenilmesi gereken rolün” ele alındığını ifade etti. Aktarılana göre görüşmede “barış süreci ve bunu gerçekleştirme yolları” üzerinde durulurken, Yemen’deki havaalanları ve limanlardaki kuşatmaların durdurulması masaya yatırıldı.
Aynı şekilde bazı Husi liderler, siyasi konuların ‘bir başkanlık kuruluşunun oluşumunu ve Yemen Devlet Başkanı Abdurabbu Mansur el-Hadi’nin devrilmesini’ içermediği müddetçe Griffiths’e herhangi bir müzakereyi kabul etmediklerini bildiren bir mektup gönderdi. Mektupta ayrıca, askeri operasyonların durdurulması ve siyasi lider Salih el-Samad’ın ölümünün kınanması istendi.
Öte yandan BM kaynakları, Martin Griffiths’in müzakerelerin sürdürülmesi için hazırlıkları tamamlama çerçevesinde bölgeye bir tur düzenleme niyetinde olduğunu ifade etti. Ancak saha ivmesi ve askeri operasyonların yoğunlaşması, müzakerelerin BM tarafından belirlenen tarihte yapılamamasına yol açabilir.
Aynı şekilde Husiler, BM temsilcisinin Hudeyde ve limanları teslim etme önerisini kabul etmek yerine “Tihame alimleri” olarak vasıflandırılan yetkililerini, milisleri savaş cephelerine sokmayı hedefleyen fetvalar yayınlamak üzere toplantıya çağırdı. Meşru hükümet ise Husilere, Hudeyde’yi ve limanlarını teslim etme, orta ve ağır ölçekli silahlarını, füzelerini ve mayınlarını bırakma, BM çabalarını engelleyen tavırlarından vazgeçme çağrısını yineledi.
Öte yandan Yemen Devlet Başkanı Abdurabbu Mansur el-Hadi, Hudeyde’nin özgür kalması, halkın çektiği sıkıntıların sonlanması ve İran’dan limanlar aracılığıyla yapılan silah kaçakçılığının sonlanması için koalisyon desteğiyle askeri operasyonların devam etmesi çağrısında bulundu.
Gözlemcilere göre, Hudeyde ve limanlarının kaybı, silah akışının durdurulması ve yardımların ulaştırılması konularında Husi milisler açısından büyük bir darbe olacak. Aynı şekilde bu kayıp, milisleri ithalat, petrol ürünleri ve yakıtlardaki vergi ve gümrük gelirlerinden toplanan milyonlarca dolardan da mahrum bırakacak.