Birbirlerine karşıt ülkelerin tutumları arasındaki farklardan bağımsız olarak, Birleşmiş Milletler binasındaki diplomatlar her gün birlikte çalışıyorlar.

BM Güvenlik Konseyi’ndeki (BMGK) resmi işler raporunda, tedbirli dostluklar, dostça rekabetin yanı sıra bazen düşmanlık oluşturuyor, bazense kişisel ilişkilerde rol oynuyor.

Kimliğini belirtmek istemeyen bir diplomat, AFP’ye verdiği demeçte, “İşlerimiz, kişisel düzeyde ilerliyor. Güven olmazsa hiçbir şey elde edemeyiz. Özel seviyede, ilişkiler kamuya göründüklerinden daha az trajiktir” diye konuştu. Diplomat, “Herhangi bir görüşmede, kişisel ilişkilerin önem arz ettiğini de” belirtti.

ABD’nin BM Daimi Temsilcisi ve eski Güney Carolina Valisi Nikki Haley, BMGK’deki deneyimli diplomatlardan biri. Geçtiğimiz yıl, Kuzey Kore’ye yaptırımlar uygulama kararını, Çin ve Rusya’ya onaylatması üzerine etkileyici bir diplomatik darbe gerçekleştirdi.

BMGK önündeki sorunlar, savaş, barış, yaşam ve ölümle ilgili olan konularla ilgilenen karar verme organlarının karşılaşabilecekleri en ciddi sorunların başında gelmekte. Bu karar organı, içindeki çeşitli partilerin konumlarını desteklemek için düşündükleri taktiklerin kullanılmasına neden oluyor.

Örneğin geçen hafta BMGK, Suriye savaşında ateşkesi desteklemek için bir araya geldi ancak İran’a karşı sert bir tutum edinme konusunda başarılı olamadı. ABD, İran’ı, Yemen’deki çatışmaya müdahalesi nedeniyle hedef almak istedi ancak Rusya buna müdahale etti ve engelledi. Her durumda savaşın boyutları biliniyor, ABD ve müttefikleri iki bölgesel savaşta Rusya ve İran’ın müdahalelerine karşı itirazda bulunuyor.

Öyleyse neden diplomatik sonuçlar farklı oluyor?

Çin, geçtiğimiz yıl, komşusu Myanmar’ı kınamaktan kaçındı ancak BMGK Başkanına, Cumhurbaşkanlığı açıklamasını yayınlamasına izin verdi. Ancak diplomatlar başlangıçta, açıklama yayınlanmadan önce Çin’in imtiyaz kazanmış gibi gösterilmesini önerdiler.

Teorik olarak, siyasi bir açıklama yapmak bir karar yayınlanması üzerinde anlaşmaktan daha kolay değil; çünkü Konsey’deki 15 üyenin herhangi biri metne itiraz edebilir.

New York’ta bulunan Turtle Körfezi’ndeki dev cam kulede sürekli günlük toplantılar düzenleyen diplomatların hepsi, fikir birliğine ulaşmak için çabaladıklarını söylerler. Aslında her biri, BMGK kararının, ülkesinin ulusal çıkarlarını yansıtmasını sağlamak için çalışıyor.

Bir diplomatın da söylediği gibi önemli olan, rakibe “itibarını korumasına” izin vermek. Suriye’deki şiddet gibi karmaşık konularda yapılan uzun müzakerelerde kazanan taraf genellikle en uzun süre sakinliğini koruyan taraf oluyor.

Müzakerecilerden biri AFP’ye şunları söylüyor:

“Atlatamayacağın kırmızı çizgiler ortaya çıktığında öbür tarafa saygı göstermelisin, ancak bu sinir bozucu zor bir durumdur.”

Ancak görüşmeler oy kullanmadan önce başlar ve çoğu büyükelçi oy kullanmaya, onaylamaya veya oybirliğiyle oy kullanmaya başlamadan önce sermayeleriyle görüş alışverişinde bulunur.

Haley’in, Başkan Donald Trump yönetiminin bir üyesi olması sebebiyle daha fazla manevra özgürlüğü bulunmakta. Ancak aynı zamanda koridorlarda, konferans salonlarında ve kısa mesajlarda sürekli diyaloglara tanık olan bu binadaki en deneyimli diplomatlardan biri.

BM’nin beş daimi üyesi olan İngiltere, Çin, Fransa, Rusya ve ABD için bir konferans odası, Konsey’in daimi üyeliği olmayan on üyesi için de başka odalar ayrılmış. Herhangi bir sorun ortaya çıktığında, diplomatik kapsamı belirlemek için farklı ülkelerin uzmanları bir araya geliyor. Bundan sonra, her uluslararası misyonun “koordinatörleri” tartışmanın sınırlarını çiziyor, aksi halde büyükelçiler veya vekilleri bu durumdan sorumlu oluyor.

Devletler periyodik olarak Konsey başkanlığını üstlenirken bir taraf, taslak kararlarının hazırlanmasında önceliği alıyor. Tüm üyeler karar üzerine oy kullanıyor.

Örneğin Suriye’deki savaşa gelince, kara tasarısında Kuveyt ve İsveç başı çekerken Yemen’in veya Myanmar’ın metinlerinde İngiltere en büyük rolü oynuyor.

Bazen, fikir birliğine ulaşılamadığında, Devlet rolünü değiştirebilir veya güçlendirebilir. Örneğin Suriye konusundaki son tartışmalarda Fransa bir kolaylaştırıcı haline geldi ve Çin, küçük grup toplantılarına davet edildi.

Rusya Büyükelçisi Vassily Nebenzia, AFP’ye verdiği demeçte, Fransız Büyükelçisi Francois Delattre’ye ateşkes konusunda önemli bir rol oynadığı için kısa bir mesaj içeren mektupla teşekkür ettiğini söyledi.

22 Şubat’ta, Konsey’in daimi olmayan üyelerinin 10 büyükelçisi, gazetecilerin önünde Rusya’nın erteleme kararıyla ilgili ortak endişelerini dile getirmek üzere bir araya geldi. İki gün sonra dünya, Rusya’nın Suriye’de ateşkes sağlanmasını kabul edip edemeyeceğini merak ediyordu.

BM televizyon kameraları aniden Haley ve Delattre’ye çevrildi. Bir diplomat, “Başarısız olmak üzereydik ancak kadere meydan okumak ve Rusya üzerinde oy vermek için baskı kurmak, başarılı bir hareket oldu. Diğer üyeler bir araya gelerek oy kullandı” açıklaması yaptı.