Pekin/ Muhammed el-Ayez

Çin-Arap Ülkeleri İşbirliği Forumu 8. Bakanlar Toplantısı dün başkent Pekin’de başladı. Forum’un bugünkü oturumu, Suudi heyetine başkanlık eden Dışişleri Bakanı Adil el-Cubeyr tarafından yönetildi.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, forumun açılış konuşmasında Filistin meselesinin çözümü için uluslararası bir konferans düzenlenmesi isteğini dile getirdi. Devlet Başkanı Şi, iki devletli ve kalıcı bir çözümün yanı sıra Filistin ve İsrail arasındaki barış müzakerelerinin girdiği çıkmazı kırmayı amaçlayan Arap Barış Girişimi’ne yönelik desteğini ifade etti.

Filistin Devleti’nin ekonomik büyümesini desteklemek ve Filistin halkının yaşam koşullarını iyileştirmek için Pekin’in 100 milyon dolarlık mali yardımda bulunacağını belirten Şi, ayrıca Çin’in Birleşmiş Milletler (BM) Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı’na (UNRWA) ek katkılar sağlayacağını kaydetti. Ortadoğu’da barış ve kalkınmanın sağlanması için çalışılması gerekliliğinin altını çizen Şi, ortak bir güvenlik perspektifiyle saygı, adalet ve eşitliğe bağlı kalınmasının şart olduğunu vurguladı.

Ortadoğu’da barışın tesisi için kalkınmanın önemine işaret eden Şi, Çin ve Arap ülkeleri halklarının ortak refah ve kazancı için ülkelerin birbirine karşı net olması ve işbirliği yapmasının gerekliliğine de dikkat çekti. Çin Devlet Başkanı, köklü bir medeniyete sahip Arap toplumlarının, modern çağın zorluklarıyla baş edebileceğine olan inancına da vurgu yaptı.

Kalkınma kredileri

Çin Devlet Başkanı Şi, ülkesinin Ortadoğu ve Afrika’daki etkisini artırma çabalarının bir parçası olarak, Arap ülkelerine 20 milyar dolarlık ekonomik kalkınma kredisi sağlayacaklarını belirtti. Şi Cinping, iyi işler çıkaracak projelere tahsis edilecek olan kredilerin, Arap ülkelerinde yeniden yapılanma ihtiyacına yönelik olumlu bir sosyal etkiye sahip olacağını
vurguladı. Şi, ülkesinin, bölgedeki ülkelere, istikrarlarını sağlamak ve onları güçlendirmek adına 150 milyon dolarlık başka bir krediyi daha sağlamaya hazır olduklarını da sözlerine ekledi.

Başlıca projeler

Kuveyt Emiri Şeyh Sabah el-Ahmed el-Cabir es-Sabah, Çin-Arap ülkeleri işbirliğinin, bölgesel ve uluslararası güvenlik ve istikrara katkıda bulunmanın yanı sıra güncel konular ve krizlerde siyasi istişareler ve koordinasyon yapılmasını sağlayacağını söyledi.

Kuveyt Emiri konuşmasında, “Yaklaşık 15 yıldır var olan bu işbirliğinin büyümesi, sürekliliğini sağlaması ve istenilen hedeflere ulaşmasını engelleyecek gerginliklerin var olduğu zorlu ve istikrarsız bir ortamda yaşıyoruz. Filistin meselesi, güvenlik ve istikrar için yarattığı tehdide rağmen hala dünyanın dikkat ve öncelikleri arasına girememiş olsa da bu dava bizim önceliğimizdir. Yemen, Suriye, Libya ve Somali’deki trajik durum, Arap halklarının yüreğini dağlamaya devam ediyor. Çünkü bu ülkelerin geleceği hala meçhul” ifadelerini kullandı.

Kuveyt Emiri, Çinli dostlarına, Arap ülkelerindeki zorlukların üstesinden gelebilmeleri için birlikte çalışma çağrısında buldu. Çin’in uluslararası nüfuzu, etkisi ve BM Anlaşması’nın amaç ve ilkelerine olan samimi bağlılığı sayesinde ortak çıkarlara hizmet eden işbirliğini geliştirebileceklerini kaydetti.

Şeyh es-Sabah, söz konusu işbirliğinin, karşılıklı taahhütler çerçevesinde, Kuveyt’in Çin siyasetine, toprak bütünlüğüne ve birliğine bağlılığını desteklediğini vurguladı. Kuveyt Emiri aynı şekilde BM Deniz Hukuku Sözleşmesi (BMDHS) temelindeki iki anlaşma uyarınca Çin’in bölgedeki toprak ve deniz anlaşmazlıklarına, bölgesel istişareler ve dostça müzakereler yoluyla barışçıl bir çözüm bulma çabalarına da destek verdiğini belirtti.

Kuveyt Emiri, Çin ve Körfez ülkeleri arasındaki yapıcı ve sürekli işbirliğinin, Araplar açısından güçlü bir destek olduğunu ve ticaret hacminin 127 milyar dolara ulaştığını söyledi. Bu rakamın, işbirliği alanlarının genişletilmesi ve güçlendirilmesiyle artabileceğini de ifade etti.

Arap-Çin işbirliği çerçevesinde 2017 yılında ticaret hacminin 191 milyar dolara ulaştığına işaret eden Şeyh es-Sabah, Arap ülkelerinin, stratejik hedeflerin gerçekleştirilmesi, işbirlikleri, bağlantılar, taşımacılık kolaylığı ve yatırımların iki katına çıkarılması gibi sınırsız fırsatlar sunacak ‘Kuşak ve Yol Projesi’nin ümit vadeden ortaklığını dört gözle beklediklerini söyledi.

Arap-Çin işbirliğinin petrol ve doğal gaz alanında büyük yatırım projelerinin kurulmasına yönelik faydasının yanı sıra Çin’in nükleer ve yenilenebilir enerjinin barışçıl kullanımı konusundaki deneyiminden faydalanılması konusuna değinen Kuveyt Emiri, “Bu işbirliğine, Çinli dostlarımızla beraber geniş bir ufuk ve sınırsız iyimserlikle bakıyoruz” şeklinde konuştu.

Öte yandan Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el-Cubeyr, Arap ülkelerinin, Çin Devlet Başkanı Şi’nin insanlığın ortak kaderi hakkındaki düşüncelerini ve hayati bir öneme sahip ‘Kuşak ve Yol’ projesi fikrini takdir ettiklerini söyledi. Bakan Cubeyr, Çin- Arap ülkeleri arasındaki kapsamlı işbirliği ve ortak kalkınma projeleri çerçevesinde ilişkilerin düzelmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirerek, bu durumun daha geniş alanlara yayılmasını umduğunu belirtti.

Uluslararası barış ve güvenliğin sağlanmasını hedefleyen Arap-Çin ilişkilerinin önemine de vurgu yapan Dışişleri Bakanı Cubeyr, Filistin meselesinin, Araplar ve Müslümanların öncelikli meselesi olduğunu ve Filistin halkını desteklemekten vazgeçmeyeceklerini söyledi.

Arap ülkeleri ve Çin’in, bölgesel krizlere ilişkin aynı tutum içerisinde olduklarını vurgulayan Cubeyr, Çin’in Suudi Arabistan’ın siyasi, güvenlik ve ekonomik ortağı olduğunun altını çizdi.

Arap Birliği

Arap Birliği Genel Sekreteri Ebu Gayt, 2004 yılında kurulan Çin-Arap Ülkeleri İşbirliği Forumu’nun 8. Bakanlar Toplantısı’nın, her iki tarafın da Arap-Çin ilişkilerinin bağlarını güçlendirmek ve aralarındaki ilişkileri geliştirmek adına gösterdiği yoğun çabayı yansıttığını söyledi. Ebu Gayt, bir süper güç olan Çin’e, Araplar için öncelikli olan Filistin meselesine destek çağırısı yaptı.

Genel Sekreter, Arap bölgesinin şu anda bölgesel ve uluslararası koşullar ile olaylar nedeniyle tehlikeli ve hızlı manevralarda bulunduğunu kaydetti. Ayrıca, toplantının, başta ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıması ve büyükelçiliğini Kudüs’e taşıması sonrasında, Filistin meselesine dair Arap dünyasındaki güçlükler ile baskıların arttığı bir dönemde gerçekleşmesine dikkat çekti.

Ortadoğu’da kapsamlı ve kalıcı bir tesisi ile 2002 yılında Beyrut Zirvesi’nde Arap Birliği tarafından kabul edilen Arap Barış Girişimi’nin önemini vurgulayan Ebu Gayt, Çin’in Filistin davasına destek veren rolü ve tutumlarından da övgüyle bahsetti. Arap Birliği Genel Sekreteri, 1967 sınırlarında, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin Devleti’nin kurulması ve Filistin halkının haklarını savunmaya devam etmesi için Filistinlilerin, Çin’den daha fazla destek görmeyi ümit ettiğini belirtti. Ebu Gayt, Çin’in UNRWA’ya verdiği destek ve mali katkıları artırmaya devam edeceğine yönelik inancını yineledi.

Genel Sekreter ayrıca, Libya’daki meşru kurumlara, ülkenin birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğünün korunmasını sağlayacak şekilde destek verilmesi çağrısında bulundu. Bununla birlikte Arap Birliği’nin Yemen’in birliği, egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğüne olan bağlılığını da vurgulayan Ebu Gayt, Yemen’in meşruiyetini destekleme ve krizin siyasi bir çözüme kavuşturulması için de destek talebinde bulundu.

Bugün ‘Kuşak ve Yol’ projesinin inşası için Çin-Arap Ülkeleri İcra Beyannamesi’nin imzalanacağına dikkat çeken Ebu Gayt, bu imzanın, Çin ve Arap ülkeleri arasındaki işbirliği ve karşılıklı çıkarlar, iki tarafın kalkınma hedeflerine ulaşması, siyasi, ekonomik, güvenlik ve sosyal ilişkilerin güçlendirilmesi konusunda umut verici bir fırsat olduğunu ifade etti. Ebu Gayt ayrıca, girişim kapsamında sekiz Arap ülkesinin işbirliği anlaşmaları imzalanmasının kendisini memnun ettiğini de dile getirdi.

Bununla birlikte Arap Birliği Genel Sekreteri, Arap-Çin Dijital Kütüphanesi’nin tanıtımının, kütüphaneler alanındaki ortak işbirliğinin yolunu açacağını, Arap ülkeleri ile Çin’deki kütüphaneler arasındaki iletişim ve ortaklıkları geliştireceğini söyledi. Bu dijital kütüphaneye ev sahipliği yapması ve katkıda bulunması sebebiyle Kral Abdulaziz Kütüphanesi’ne teşekkürlerini sunan Ebu Gayt, Çin-Arap Ülkeleri İşbirliği Forumu’nun, 2004 yılında Kahire’deki Arap Birliği Genel Merkezi’ne yaptığı ziyaret sırasında eski Çin Devlet Başkanı Hu Jintao’nun girişimiyle kurulduğunu ve Arap-Çin ortak bildirgesinin yayınlandığını belirtti.