Senegal-Colorado/Şarku’l Avsat

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, ABD’nin güçlü bir ticari rakibi olarak boy gösterdiği bir dönemde, ülkesinin ikili askeri ve ekonomik ilişkilerini güçlendirme çabalarının bir parçası olarak, dört ülkeyi kapsayan ziyaret turunu gerçekleştirmek üzere dün Afrika’ya ulaştı. Öte yandan, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Pekin’in Washington’a ve çıkarlarına karşı ‘soğuk ve sessiz bir savaş’ sürdürdüğüne dikkat çekerek, ABD’nin Afrika kıtasına yönelik ilgisinin az olduğuna dair uyarıda bulundu.

CIA Uzak Asya Uzmanı Micheal Collins’in Cuma günü yaptığı açıklamaya göre, Çin, dünya lideri bir güç olarak ABD’nin yerine geçmek için tüm kaynaklarını kullanıyor. Associated Press (AP) tarafından açıklamaları aktarılan CIA uzmanı, Pekin’in ticaret savaşına girmek istemediğine, ancak şu anki Komünist Parti (ÇKP) hükümetinin, Rusya’nın açık bir şekilde sürdürdüğü rekabetçi faaliyetlerinden farklı bir yol izleyerek, ABD’yi zayıflatmak için Devlet Başkanı Şi Cinping önderliğinde çeşitli cephelerde ustalıkla ve sessizce çalıştığına işaret etti.

Colorado’da düzenlenen Aspen Güvenlik Forumu’nda konuşan CIA Orta Asya Merkezi Müdür Yardımcısı Micheal Collins, “Bence Çin, ABD’ye karşı soğuk bir savaş yürütüyor. Bu, ABD ile Sovyetler Birliği arasında gördüğümüz Soğuk Savaş gibi değil, ama bir Soğuk Savaş olarak tanımlanıyor” ifadelerini kullandı.

Öte yandan Afrika turu Çin Devlet Başkanı Şi’nin ikinci kez göreve gelmesinden bu yana gerçekleştireceği ikinci denizaşırı ziyaret. Çin şu anda Afrika’nın en büyük ticaret ortağı. Geçtiğimiz yıl kıtadaki ilk askeri üssünü, Afrika Boynuzu’nda yer alan Cibuti’de açtı. Bu ay Afrika’nın en büyüğü olarak nitelendirilen Çin destekli serbest ticaret bölgesini başlattı. Son yıllarda kıtaya silah satışında ABD’yi geride bırakan Çin, bu ay ilk Çin-Afrika Savunma Forumu ile onlarca Afrikalı askeri yetkiliye ev sahipliği yaptı. Çin ordusu hem büyüyor hem de modernleşiyor. ABD ise bu durumdan şikayetçi. Bununla birlikte diğer bir takım ülkeler de Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki adalarda askeri üsler kurulmasından oldukça rahatsızlar.

Devlet Başkanı Şi’nin Afrika turu, Çarşamba günü Senegal’e gerçekleştireceği ziyaret ile başlayıp Ruanda ve ardından Gelişmekte olan beş büyük ekonominin (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) BRICS Zirvesi’ne katılmak üzere gideceği Güney Afrika ile devam edecek. Çin, kıtaya doğru yaptığı ilerlemeyi eylül ayında onlarca ülkenin başkanlarını bir araya getirecek olan Çin-Afrika İşbirliği Forumu’yla tamamlayacak.

Çin Devlet Başkanı’nın Afrika kıtasına yaptığı ziyaret, Pekin’i, Afrika, Avrupa ve Asya’nın diğer bölgelerine liman, demiryolu, enerji santralleri ve serbest ekonomi bölgeleri ağıyla bağlayacak ‘Yeni İpek Yolu’ girişimi çerçevesinde gerçekleşiyor.

Bu büyük ölçekli projeler, gerekli altyapının oluşturulmasına ve ekonomik büyümenin hızlandırılmasına katkıda bulunurken, ABD’li ve diğer ülkelerin yetkilileri, Afrika ülkelerini Çin’e borçlanabilecekleri konusunda uyarıyorlar. Johns Hopkins Üniversitesi Çin-Afrika Araştırma Birimi’ne göre, Çin hükümeti, bankaları ve geliştiricileri, Afrika hükümetleri ve kamu kuruluşlarına, 2000 ve 2015 yılları arasında 94 milyar dolardan fazla borç verdiler.

Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) Wenjie Chen ve Roger Nord tarafından Ocak ayında sunulan rapora göre, Sahra Altı Afrika ülkelerinin kamu borcu, 2013 yılında Gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) yüzde 34’üne, 2017 yılında ise yüzde 53’üne yükseldi.

Nijerya ve Angola’dan Kongo’ya kadar Afrika’nın doğal kaynakları, ABD’den sonra dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin ekonomisi için önemli bir cazibe merkezi. Ancak, Çin’in Afrika’nın ağaç ve fildişi gibi kaynak zenginliğine olan iştahı, çoğunlukla yolsuzluk yapan yerel yetkililerle birlikte Afrika ve çevresini olumsuz etkiliyor.

CIA Uzak Asya Uzmanı Collins, “Bence bu durum Kırım bölgesinin haline benziyor. Ancak doğuda bulunan Ukrayna’ya bağlı Kırım Yarımadası’nın Rusya tarafından ilhak edilmesi batı ülkeleri tarafından kınandı. Bu tehlikeli adımlar, Washington’un Çin’in Kuzey Kore’yle olan nükleer anlaşmazlığını sona erdirmesine yardım etmesi gereken bir zamanda geliyor” şeklinde konuştu.

Öte yandan ABD Federal Soruşturma Bürosu (FBI) Direktörü Christopher Wray, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Çin’in istihbarat açısından ABD’nin karşı karşıya olduğu en büyük ve en ciddi tehdit olduğunu söyledi. FBI’ın, 50 eyalette Çin’in de dahil olduğu ekonomik casusluk soruşturmaları yürüttüğünü açıklayan FBI Direktörü, “Çin’in dahil olduğu boyut, kapsam ve önemin, bu ülkenin hiçte küçümsenmemesi gerektiğini gösterdiğine inanıyorum” dedi.

Diğer yandan ABD Ulusal İstihbarat Direktörü Dan Coats, Çin’in yükselen düşmanlığı konusunda uyardı. Coats, özellikle, ABD’nin ticari sırları ve akademik araştırmalarının Çin tarafından çalınma girişimlerine karşı güçlü bir tutum sergilemesi gerektiğini vurguladı.

Bununla birlikte ABD Dışişleri Bakanlığı Doğu ve Pasifik Bölgesinden Sorumlu Bakan Yardımcısı Vekili Susan Thornton, ABD’deki üniversitelerde eğitim alan yüz binlerce Çinli öğrencinin veya Çinli grupların faaliyetlerine ilişkin kamu bilincinin artırılmasının, olası tehlikelerin ve hasarın azaltılmasına yardımcı olabileceğini söyledi. Thornton, “Çin, Rusya’dan daha önemsiz değil” ifadelerini kullandı.

Eski Savunma Bakanlığı İstihbarattan Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Marcel Lettre ise, “Çin’in savunma bütçesi, dünyanın en büyük ikinci bütçesi ve en büyük kara kuvvetlerine, üçüncü büyük hava kuvvetlerine, 300 gemi ve 60’tan fazla denizaltı ile büyük bir deniz kuvvetlerine sahip bir ordu. Bütün bunlar gelişiyor ve modernleşiyor” şeklinde konuştu. Collins ve Thornton ile birlikte katıldığı konferansta konuşan Lettre, “Çin, internet, yapay zeka, mühendislik ve teknolojideki ilerleyişini sürdürürken, anti uydu ve füze uyarı sistemlerinin yanı sıra süper hızlı silahlar geliştirmeye de devam ediyor” dedi.

Savunma İstihbarat Direktörü Korgeneral Robert P. Ashley, bu yılbaşlarındaki bir konferansta, Çin’in bazıları ses hızını aşabilen uzun menzilli mobil füzeler geliştirdiğini belirtmişti.