Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) üyesi 10 Devlet Başkanı’nın 26 Ocak tarihinde düzenlenen 66. Cumhuriyet Bayramı Kutlamalarına (Hint Anayasasının yürürlüğe girmesinin yıldönümü) katılmak üzere Yeni Delhi’ye gelmesi ve Hindistan yönetiminin onur konukları için tertip ettiği benzeri görülmemiş halk gösterisi, Hindistan’ın Doğu’daki komşuları ile her alanda ilişkileri geliştirmeye yönelik stratejisi olarak değerlendirildi.
Çin’in aynı bölgede genişleme politikası yürütmesinden duyulan endişenin bir yansıması olsa gerek.
Kutlamalar, Hindistan’ın Doğu Asya’ya yönelme politikalarının bir dönüm noktası niteliğindeydi. Zira protokol, bundan sonra yıllık kutlamalara katılmak için ülkeyi ziyaret eden yabancı ziyaretçilerin kabul edilmesini öngörüyor.
Bu yıl 25. ASEAN Zirvesi, zirveye ev sahipliği yapan Hindistan’ın ulusal bayramı olan Cumhuriyet Günü Kutlamalarına denk getirildi. ASEAN Zirvesi’ne ev sahipliği yapan Hindistan Devlet Başkanı, Tayland, Vietnam, Endonezya, Filipinler, Malezya, Singapur, Myanmar, Kamboçya, Laos ve Brunei gibi ülkelerden gelen devlet başkanları ile bir araya geldi.
Analistler, “Jeopolitik dengeler dikkate alındığında, ASEAN içinde yer alan siyasi seçilmişlerin Çin ile yakın ve güçlü ilişkileri olmasına rağmen tamamının zirveye katılması, Hindistan’ı benimsediklerini gösterir” ifadelerini kullanıyorlar.
Güney Çin Denizi’nde bulunan petrol kaynakları, doğalgaz, mineraller ve balıkçılık sektörünün kullanımı ve kontrolü noktasında Çin ile Vietnam, Filipinler, Brunei ve Malezya gibi birçok ASEAN ülkesi arasında çatışmalar meydana gelmişti.
Çin’in, mülkiyetinin kendisine ait olduğunu iddia ettiği Güney Çin Denizi’ndeki tartışmalı adaların olduğu noktalarda yapay adalar inşa etmesi, bu ülkelerin endişelerini sürekli artırdı.
Hindistan Başbakanı, stratejik bir manevrayla, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Anlaşmasına benzer okyanuslar ve denizler için kural tabanlı bir sistemin oluşturulması ve uluslararası yasalara saygı duyulması çağrısında bulundu.
Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin, 2014’ten bu yana ASEAN başkentlerinin çoğunu ziyaret etmesi, Hindistan’ı ASEAN Zirvesi için daha çok önem vermesine itti. Hindistan’ın Güneydoğu Asya’daki stratejik konumunu güçlendirmek için, “Doğuya egemen olma” politikasından “Doğuya yönelme” politikasına geçmesi, özünde Hint hükümetinin en önemli girişimlerinden biri. Hint Savunma Bakanlığı’ndan alınan bilgiye göre, Hint deniz gemileri Singapur, Endonezya, Malezya, Tayland, Vietnam, Kamboçya, Filipinler ve Brunei limanlarını geçen yıl ziyaret etti.
ASEAN zirvesine katılan bazı diplomatların dediklerine göre, “Çin’in bölgesel genişlemesi karşısında, Hindistan bunun gölgesinde kalamazdı” dedi. Çin her zaman, Asya Pasifik bölgesindeki Ülkelerin, kendisinin Güneydoğu Asya’daki hakimiyetine ve yayılmacı politikasına karşı doğrudan tehdit oluşturduğuna inanmaktadır.
Stratejist ve yorumcu Aşok Saganhar, “Son birkaç yıldır, Çin’in hoşgörüsüzlüğü ve aşırı inatçılığı, Güneydoğu Asya ve ötesindeki ülkeler arasındaki endişeleri ve korkuları artırdı. ASEAN üyeleri ise Hindistan’ın o bölgede daha etkin ve aktif bir rol oynamasını istiyor. Bu nedenle Yeni Delhi, sözlerini somut adımlarla desteklemeli, yani ASEAN üye ülkeleri ile savunma ve güvenlik işbirliğine dair dişe dokunur faaliyetler yürütmesi gerekir. ABD’nin basiretsizliği ve Başkan Donald Trump yönetiminin öngörülemez politikaları ASEAN üyelerini, bölgedeki Çin etkisini dengelemek için Hint tarafının yükselişine sıcak bakmaya itiyor.
Çin ile ilişkileri yönetmek ve bölgeyi düşman askerinden arındırma çabaları gibi konuların, Hindistan Başbakanı ve mevkidaşları arasında gerçekleşen ikili görüşmelerde, belirgin bir şekilde ortaya çıktığı belirtiliyor.
Indian Express Gazetesi’nin haberinde: “ASEAN ülkelerinin liderleri Yeni Delhi’den ayrıldıktan sonra Çin, bu ülkelere karşı tavır alacaktır. Modi’nin mevkidaşlarına meydana gelecek korkuların ve endişelerin giderilmesi adına yeterince güvence verdiğini umuyoruz” ifadelerine yer verildi.
Hindistan’ın eski Umman ve Polonya Büyükelçisi Anil Wadwa: “Son birkaç yıldır Hindistan’ın ASEAN ülkeleri için güvenilir bir jeo-stratejik ortak olarak ön plana çıkması Hindistan’ın kaydettiği ilerlemeyi gösteriyor. ASEAN ülkeleri, Hindistan’ın bölgedeki Çin etkisine paralel olarak daha aktif ve etkin rol oynamasını istiyorlar. Artık Yeni Delhi’nin sözlerini fiile dönüştürerek ASEAN üyeleri için cesur girişimlerde bulunmasının vakti geldi. Yeni Delhi eğer bu fırsatı kaçırırsa, daha sonra pişman olacak” ifadelerini kullandı.
Bölgesel temas, yakın tarihte gerçekleşen Hindistan-ASEAN zirvesinin en önemli noktalarından biriydi. Hem kara hem de denizde sürdürülen stratejik ortaklık iki taraf için de ekonomik öneme sahip. Hindistan, Ülkesinin kuzey doğusundaki Moorea’dan Myanmar üzerinden Tayland’daki My Sut’a kadar uzanan Hindistan-Myanmar-Tayland Yüksek Hızlı Otobanının yapımı üzerinde çalışıyor ve 2020 yılına kadar bu projeyi tamamlaması bekleniyor. Öte yandan Çin tarafından başlatılan ”Yol ve Kemer” ve ”İpek Yolu” projelerine Hindistan katılmadı.
Gazeteci, stratejist ve yorumcu Rajiv Şarma (Sharma): “ASEAN ülkelerinin Çin tarafından başlatılan ”Yol ve Kemer” ve ”İpek yolu” projelerine katılmasına rağmen Hindistan tarafından başlatılan girişimlerle ilgili seçeneklerin açık durmasını istiyorlar. ASEAN birliğindeki bazı ülkeler de Hint altyapısına ait yatırım projelerinde yer almak istiyor. Aynı zamanda ASEAN üyelerinin Hindistan’la bölgesel bir problem yaşamadıklarını ve Yeni Delhi’yi büyük ölçüde güvenilir bulduklarını vurgulamak gerekir” dedi.
Son olarak, Hindistan’ın ulusal bayramlarından olan Cumhuriyet Bayramı’na katılan ASEAN üye ülke liderleri için tertip edilen askeri geçit töreninde sergilenen gövde gösterisi katılımcılar arasında iyimserlik hissi ve büyük ivme yarattı.
Şarma, “Güneydoğu Asya ülkeleri ve Hindistan için önemli olan, bu ivme kaybedilmeden ticaret, savunma, güvenlik ve kültürel ilişkilerde karşılıklı olarak gerekli önlemleri almak gerekir” ifadelerini kullandı.
Bununla birlikte, Hindistan’ın karşı karşıya kaldığı sorun Çin ile olan rekabet değil, zaten Çin’in geniş coğrafi avantajları göz önüne alındığında bu mümkün de değil. Hindistan’ın karşı karşıya kaldığı asıl sorun ülkenin gerçek hedeflerine ulaşmaktır. Ticaret açısından bakacak olursak Yeni Delhi, 2020 yılına kadar ASEAN ülkeleriyle olan ticareti 200 milyar dolar olarak hedeflerinden hala uzakta duruyor. ASEAN üyelerinin Çin ile ticareti 470 milyar doları bulurken, bu rakam Hindistan’la karşılaştırıldığında sadece 71 milyar dolarda kalıyor.
Ancak Hindistan, deniz ve savunma alanlarındaki yükümlülüklerini yerine getirdi. 2016 yılında Hindistan, Çin’in aynı dönemde ASEAN’a yaptığı 10 milyar dolarlık yatırıma kıyasla yalnızca 1 milyar dolarlık bir yatırım yapabilmişti.