İran Dini Lideri Ali Hamaney , İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Tahran’da bir araya geldi.
Görüşmeye ilişkin ilk açıklama Hamaney’den geldi. İran Dini Lideri’nin gündeminde Kuzey Irak’ta düzenlenen bağımsızlık referandumu vardı. Batılı devletlerin Kürtlerin referandumundaki duruşlarını eleştiren Hamaney ABD ve Batı’ya asla güven olmayacağını söyledi. Batı’nın İsrail’in peşinden gittiğine dikkat çeken İran Dini Lideri bölgede yeni çatışma ve ihtilaf konuları yaratıldığını kaydetti.
Hamaney, referandumun bölgeye ihanet etmek ve bölgenin geleceğini tehdit altında bırakmak anlamına geldiğini vurgulayarak “Komşular için uzun vadeli sonuçlar doğuracak bu referandum konusunda İran ve Türkiye birlikte adım atmalı” ifadesini kullandı. Irak Hükümeti’nin bu konuda ciddi kararlar alması gerektiğini belirten Hamaney, Türkiye ile İran’ın siyasi ve ekonomik alanda ortak kararlar almasının önemine değindi.
İran Dini Lideri Hamaney ayrıca Suriye’de devam eden krize yönelik de açıklamalarda bulundu. Astana toplantısından önce Suriye krizinin gidişatı konusundaki dayanışmanın olumlu olduğuna işaret etti.
Basına kapalı gerçekleşen Erdoğan – Ruhani görüşmesinin ardından açıklama yapan İran Cumhurbaşkanı da Erdoğan gibi referanduma tepkiliydi. Barzani’den hatalarını telafi etmesini talep eden Ruhani, Irak- İran ve Türkiye’nin bölgeye dair stratejik hedeflere ulaşma yolunda ciddi kararlar alması gerektiğini söyledi. Ruhani açıklamasında, Kürdistan bölge halkına baskı uygulamak istemediklerini de vurguladı.
Ruhani açıklamasında ayrıca İran ve Türkiye’nin Ortadoğu’da denge unsuru olduğunu vurguladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’la İran, Rusya ve Türkiye üçlüsünün Suriye’de gerçekleştirecekleri işbirliğini ayrıntılarıyla görüştüklerini kaydetti.
Bölgede Batı komplolarıyla dini ve mezhebi ihtilafların derinleştirilmesine hem İran’ın hem de Türkiye’nin karşı olduğunu söyleyen Ruhani, “Bağımsızlık referandumunu kabul etmiyoruz. Suriye ve Irak’ın bütünlüğünü bozacak, sınırlarını değiştirecek her adıma karşıyız” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gündeminde de Suriye ve Irak vardı.
Kuzey Irak’taki referanduma ilişkin açıklamalarda bulunan Erdoğan “Barzani yaptığı bu referandumla affedilmeyecek bir suç işledi. Bu kararın Irak’ın komşuları tarafından da kabul etmesi mümkün değildir” ifadesini kullandı.
Erdoğan “Mossad kararlarını kabul etmiyoruz” ifadesini kullanarak, İran ile Türkiye’nin yalnızca Irak Hükümeti’ni meşru gördüğünü kaydetti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye konusunda ise Astana görüşmelerine atıfta bulunarak çatışmasızlık bölgelerine öncelik verdiğini söyledi. Suriye’de mazlum halkları korumak için terör örgütlerine karşı savaştıklarını kaydetti.
Türkiye-İran ilişkileri
Görüşmelerde Türkiye ile İran arasındaki ikili ilişkiler de gündemdeydi. Ruhani, toplantıda iki ülkenin ekonomik ilişkilerinin özellikle bankacılık alanında geliştirilmesiyle ilgili önemli kararlar aldıklarını duyurdu. İran Cumhurbaşkanı, Türkiye’ye turizm, petrokimya ve altyapı alanlarında istedikleri kolaylıkları sağlayacaklarını söyledi. Gümrük ve bankacılık başlıklarında varılan anlaşmaların bu hafta son şeklini alacağını kaydetti.
Ruhani ayrıca Türkiye’nin kendilerinden daha fazla doğalgaz talep ettiğini, İran’ın da bu konuda Türk şirketlerine kapılarını açacağını söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan da iki ülkenin ticaret hacmini 30 milyar dolara ulaştırmayı hedeflediklerini açıkladı.
Erdoğan’ın Tahran ziyareti Ruhani’nin daveti üzerine gerçekleşti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran’ı en son 2015 yılında ziyaret etmişti. Bu son ziyaretten birkaç gün önce de Türkiye Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, mevkidaşı Muhammed Bakiri ve Hamaney ile bir araya gelmişti.