İki komşu ülke olan Etiyopya ile Eritre arasındaki buzların erimesi pek çok alanda yaşanacak gelişmelerle olasılıkların önünü açtı.
Olasılıklar arasında ekonomik ve diplomatik ilişkilerin onarılmasıyla yol ve iletişim ağlarının kurulması geliyor. Böylelikle Afrika ülkeleri arasındaki en acımasız düşmanlık öykülerinden birine son veriliyor.
Ancak yeni tesis edilen barış, ülkelerinden İsrail, Almanya, Amerika ve Etiyopya’ya göç etmek zorunda kalmış on binlerce Eritreli için pek soruyu gündeme getirdi. Onlar zorunlu askerlik gibi yasalardan ve ülkelerinin zorbalıklarından kurtuldular ancak açlık sınırında yoksulluğu yaşadılar.
Associated Press’in (AP) haberine göre, diasporadaki Eritreliler, ülkelerinin geleceğini etkileyen barışın ve ülkelerine dönme fırsatlarının olup olmayacağını büyük bir dikkatle izliyorlar. İsrail’de oturan 29 yaşındaki Selam Whitlow “Ülkeme geri dönmek istiyorum. Ben gittiğim her yerde bir mülteciyim. Fakat ülkem, evde olduğumu hissettiğim bir vatan. Umarım barışa ulaşırız” dedi.
5 milyon nüfusuyla Eritre, Etiyopya’dan bağımsızlığını iki ülke arasındaki çatışmalardan sonra 1993 yılında kazandı. O zamandan beri, Cumhurbaşkanı Asaias Afewerki tarafından yönetilen, dünyanın en izole edilmiş halklarından biri haline geldi. Etiyopya ile devam eden savaş Kızıldeniz’e bakan Eritre’yi daima savaşa hazırlıklı olmasını gerekli kıldı. Aynı zamanda ülkede insan hakları kuruluşlarının tepkisini çeken zorunlu asker uygulamaları binlerce kişinin Avrupa, İsrail ve diğer Afrika ülkelerine göç etmesine sebep oldu.
Afrika boynuzunun iki komşu ülkesi Eritre ve Etiyopya, 1998 ile 2000 arasında sayısız aileyi dağıtan ve binlerce insanın ölümüne sebep olan kanlı bir savaşa tutuştu. Ancak geçen ay reformcu Abe Ahmed’in attığı sürpriz adımla iki ülke arasında barış rüzgarları esmeye başladı. İki halk arasındaki düşmanlık aniden bitti. İki devlet başkanı coşkulu resepsiyonlarla bağlarını kuvvetlendirdiler. Nihayet bu hafta, Etiyopya Hava Yolları, Eritre’ye uçuşlarını gerçekleştirdi.
Başbakan Abe’nin harekete geçmesi, 100 milyon nüfusuyla Afrika’nın ikinci büyük ülkesinde daha fazla özgürlük isteyen muhalifleri sakinleştirirken gözler şimdi barışın vatandaşlar üzerinde nasıl bir etkisi olacağını görmek için Eritre’ye çevrildi.
Bu bağlamda Eritre Başbakanı 22 yıl aradan sonra ilk defa Etiyopya’ya ziyaretinde sloganlarla karşılanırken diasporadaki Eritreliler arasında görüş ayrılıkları oluştu. Bazıları hükümeti desteklerken bazıları da gerçek bir barışa ulaşmada şüpheleri olduğunu söyleyerek eleştirilerde bulundular.
2010 yılından bu yana Tel Aviv’de yaşayan, ülkesinde demokrasiyi teşvik eden “Eritre Adalet Birliği” üyesi olan Eritreli Platsuasso, “Binlerce mahkumun hapishanede olduğu ve ülkede iç barış ve anayasa olmadan gerçek barışa ulaşmak zor” dedi. İsrail, Güney Tel Aviv’deki gecekondu mahallelerinde yaşayan ve düşük maaşlı restoran ve otellerde çalışan 26 bin Eritreli’nin kaçtığı ilk yer oldu.
Birçok kişi İsrail’deki yaşamlarının Eritre’dekinden daha iyi olduğunu iddia etse de Afrika boynuzundan özellikle de Eritre’den akın eden göçmenler kötü muameleye maruz kalıyorlar. İsrail göçmenleri Yahudi devletinin kimliğini tehdit eden iş arayan kişiler olarak görüyor. İsrail, artan göçmen sayısını sınırlamak için birçoğunu tutukluyor ve onları üçüncü bir devlete gönderiyorlar. İnsan hakları örgütleri İsrail’in Eritre ve Etiyopya arasında gerçekleşen barışı fırsat bilerek onları sınır dışı edebileceğini söylüyorlar.
Etiyopya’da yaşayan 170 bin Eritreli mülteci ve sığınmacı için kısa süreli barış, Eritre’deki akrabalarıyla iletişim kurabilmeleri anlamına geliyor. Etiyopya’da yaşayan 64 yaşındaki Eritreli Almez Ould Georgi, “Mutluluğumu anlatamam. İki devlet arasındaki temasların yeniden başlamasından sonra ilk defa Masua’daki kız kardeşimle konuştum”dedi. Ve 20 yıldır görmediği ailesini ziyaret etmek için bir pasaport alabileceğini de sözlerine ekledi.
Almanya’da, Federal Göçmen ve Mülteci Dairesi’ne göre, son beş yıl içinde, çoğu sığınmacı olan 70 bin Eritreli ülkeye yerleşmiş durumda. Bu sığınmacılardan Hentsa Amin, Berlin havalimanına yakın geçici göçmen evleri inşa eden diğer Eritrelilerle birlikte yaşıyor. 22 yaşındaki Eritreli, bir buçuk yıldır Almanya’da bulunuyor ve barış anlaşmasına verdiği desteğe rağmen, planlarını değiştirmedi çünkü hala ülkesinde kendini güvende hissetmeyeceğini söyleyerek Almanya’da yaşamak istediğini belirtiyor. 45 yıldır Almanya’da yaşayan 61 yaşındaki Muhammed Lamumba İbrahim, barış anlaşmasının bir kez daha çocuklarının asli ülkelerini ziyaret etmelerine izin vereceği yönündeki umutlarını dile getirdiğini söyledi. İbranim “Bütün ailemi alıp ziyaret etmek istiyorum ancak barışın sağlandığından emin olmak istiyorum” diyor.
Diasporada yaşayan bazı Eritreliler ise, ülkedeki bütün sorunların hükümete yüklenmesini de eleştiriyorlar. Amerika’ya 1980’lerde sığınmacı olarak giden 47 yaşındaki Asibuso, ülkesinin bağımsızlığını kutlama törenleri için ülkesine iki kez gitti.
Eritreliler bağımsızlıklarını 1991 yılında kutluyorlar çünkü bu yılda başkent Asmara’yı ele geçirmişlerdi. Asibuso büyük suçlar işlemiş olmadıktan sonra yönetimin geri dönüşü engelleyeceğine dair şüpheleri anlamsız buluyor ve ekliyor: “ Bilimde uzmanlık sahibi insanları Eritre’ye dönüşü büyük kaynaklar oluşturabilir.”
ABD Nüfus Bürosu’nun son verilerine göre, ABD’de 34 bin Eritreli yaşıyor. Bunların 6 bin 200’ü Kaliforniya’da ve bin 150’side Minnesota’da yaşıyor.