Etiyopya Dışişleri Bakanlığı Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Etiyopya Havayolları’nın Eritre’nin başkenti Asmara’ ya olan uçuşlarına önümüzdeki hafta yeniden başlayacağını açıkladı. Bu açıklamanın Etiyopya Başbakanı Abe Ahmed’in Eritre ‘nin başkentine yaptığı iki günlük ziyaretten saatler sonra yapılması dikkat çekti.
Bakan, yerel ve yabancı gazetecilere, ülkesindeki Afrika’nın en büyük havayolu şirketinin Asmara’ya doğrudan uçacağını söyledi ancak daha fazla ayrıntıya yer vermedi. Ayrıca, iki taraf arasında varılan anlaşmaların izlenmesi ve uygulanmasına yönelik ortak bir teknik komitenin kurulacağını da açıkladı ve bu komitenin sınır sorunları da dahil olmak üzere Cezayir anlaşması uyarınca tüm ekonomik, siyasi ve sosyal konuları tartışacağını vurguladı. Komitenin ayrıca, iki ülke arasındaki savaş sırasında gözaltına alınan mahkumlar ve savaş esirleri hakkında bir öneride bulunacağına dikkat çekerek, komitenin liman ve hava ve kara yoluyla yolculara yönelik tarifelerinin de belirleyeceğini belirtti.
Etiyopya’nın Eritre üzerindeki tüm uluslararası ve bölgesel alanlarda yaptırımları kaldıracağına söz verdikten sonra, iki ülkede büyükelçilik açma sürecinin dünden itibaren başladığı açıklandı. Açıklama, Abe’in Asmara ziyareti ve Eritre Cumhurbaşkanı Isaias Afwerki ile yaptığı görüşmeler neticesinde ortak bir bildiri yayınlandıktan sonra geldi. Yapılan anlaşmada iki taraf arasındaki diplomatik ve sözlü savaşın sona erdirilmesi ve siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel ve güvenlik alanlarında daha yakın işbirliğinin teşvik edilmesine karar verildi.
İki ülke lideri 20 yıl aradan sonra ilk kez bir araya gelerek iki gün süren gezinin ardından dostluk anlaşması imzaladılar.
Anlaşmada ayrıca iki ülke arasında ulaşım, ticaret, iletişim ve diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılmasına karar verilirken bölgesel kalkınma ve işbirliği konularında ortak çalışma yapılması kararlaştırıldı.
Cumhurbaşkanı Afwerki, Pazartesi akşamı Abe ve heyetinin onuruna verdiği bir akşam yemeğinde, Etiyopya başbakanının verdiği cesur siyasi seçimlerden dolayı övgüde bulunarak “Başbakan Abe’nin bu misafirliği Eritreli halkın barış arzusunu vurgulamaktadır” dedi ve ekledi: “Bu seçenek son yirmi yıldaki kayıp zamanı telafi edecektir.”
Abe ise yaptığı açıklamada “Artık ulusal sınırları veya bizi bölen yüksek duvarları görmediğimiz bir geleceği hayal edebiliriz, bölgemiz halkı ortak bir hedefe katılacak” dedi.
İki ülkenin savaşı bırakarak dostluk ve barış yoluna girdiğini söyleyen iki lider, bu gelişmenin Afrika Boynuzu’nun şeklini değiştirecek bir kalkınmayı sağlayacağını açıkladı.
Abe, telefon ve hava yolları anlaşmalarını yapıp Etiyopya’nın Eritre’nin Kızıldeniz’deki limanlarını kullanması konusunda ittifak ettikten sonra Asmara’dan ayrıldı.
İki ülke arasında 20 yıl sonunda gerçekleştirilen telefon görüşmesinin ardından anlaşma süreci başladı. Buna göre, deniz ulaşımına sahip olmayan Etiyopya, deniz ulaşımında Eritre’nin limanlarını kullanacak. Böylelikle 20 yıl süren krizin ardından ilişkiler normale döndürülecek ve karşılıklı uçuşlar gerçekleştirilecek.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterich’in Abe ile Asmara dönüşü görüşmesi beklendiği duyurularak BM’de Eritre ve Etiyopya arasında uzlaşma hattına katılmış oldu.
Düşmanlıktan ortaklığa giden bu hızlı değişim, 41 yaşındaki İstihbarat eski Başkanı Abe’nin Nisan ayında yönetime geçmesiyle beklenmedik bir barış girişimi sonucunda gerçekleşti. İki devlet arasındaki ilişkiler 1998 yılında aralarında savaşın patlak vermesiyle kesilmişti.
Önceki gün iki ülke arasındaki ilişkilerde yumuşama, akşam yemeğinde sıcak kucaklaşma ve birlikte yerel dans etmelerinden açıkça anlaşılıyor.
Eritre 1993 yılında Etiyopya’dan ayrılmış ve kısa bir süre sonra birbirlerine düşman olmuşlardı. 1998-2000 yıllarındaki savaşta 80 bin kişi ölmüştü. Bu olayların ardından iki liderin bu şekilde biraraya gelişi Afrika Boynuzunda bir ilk.
Abe, Etiyopya’nın uzun süredir devam eden dış dünyayla tecritini kırmak, muhalifleri affetmek, olağanüstü hali kaldırmak ve bazı önemli devlet teşebbüslerine kısmi özelleştirme sözü vermek için daha cesur reformlar yapmaları için bastırıyor.
Sınırın diğer tarafındaki Eritre ise dünyanın en baskıcı ve tecrit edilmiş ülkelerinden biri. Etiyopya tehdidi uzun zamandır askeri harcamaları meşrulaştırmak için kullanılıyor. Ayrıca uzun süreli zorunlu askerlik yüzbinlerce Eritre gencinin genellikle Avrupa’ya kaçmasına neden olmuş durumda.
Etiyopya 2002 yılında BM destekli bir komisyon tarafından sınırın çizilmesiyle ilgili teklifi reddetmiş ve Abe geçtiğimiz ay Etiyopya’nın Badme kasabası ve diğer tartışmaları bölgelerden çekileceğini duyurana kadar iki ülke arasında soğuk savaş devam etmişti.
Eritre, Etiyopya’nın denize açılan kapısıydı. 1991 yılında Etiyopya’nın askerlerini topraklarından kovduktan sonra 1993’de bağımsızlığını ilan etti. Etiyopya’nın 100 milyondan fazla nüfusu var.
Bu bağlamda BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Ziyad el- Nahyan, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden başlamasını memnuniyetle karşıladığını söyledi ve bu anlaşmanın özelde iki devlet arasında genelde ise Afrika boynuzunda güvenlik ve istikrara olumlu yansıyacağını söyledi.
Şeyh Abdullah bin Ziyad iki ülke liderlerini överek ortak müşterekler için cesurca attıkları adım için onları tebrik etti.
Bakan BAE’nin sağlam uluslararası ilişkileri sürdürmeye istekli olduğunu ve bu akıllıca yaklaşımı desteklediğini söyledi ve iki tarafın da hak ettiği barış ve refahı güçlendirmek için çalışacağını vurguladı.
Eritre 1993’te Etiyopya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti.
1998-2000 yılları arasında ise iki ülke arasındaki sınır anlaşmazlıkları nedeniyle savaş yaşandı ve binlerce kişi hayatını kaybetti.
İki ülke 2000 yılında barış anlaşması imzalasa da tartışmalı alanlar nedeniyle gerginlik devam etmişti.