Çalışmalarında Filistinli plastik sanatçıları İsmail Şammut ve Tamam El-Akhal’ın ‘Göz Görür Kalp Resmeder’de anlatılan hayat hikâyelerini yansıtan değişik yaşlardan 14 Filistinli sanatçı, ‘Görmediğim Yakın ve Gözümün Önündeki Uzak’ adlı sergiye katıldı..

1930 yılında Lod’da doğan Şammut, Filistin’de plastik sanatın öncülerinden biri ve hatta bazılarınca bu akımın kurucusu olarak kabul edilir. Birçok sıkıntı çekip onca yer gezdikten sonra en son 2006’da defnedildiği Ürdün’e yerleşen Şammut, 1959’da kendisi gibi plastik sanatın öncülerinden kabul edilen ve 1935’de Yafa’da dünyaya gelen Tamam El-Akhal ile evlenmişti.

Sergi, Filistin Araştırmaları Kurumu tarafından yayımlanan ve eşi ile birlikte Tamam El-Akhal’ın hayatının bir bölümünün anlatıldığı, ‘Göz Görür Kalp Resmeder’ adlı kitabın basımının ilanı üzerine tertip edildi.

Lübnanlı romancı İlyas Houri’nin sunuşunu yazdığı, 284 sayfalık kitabın son 15 sayfasında El-Akhal’ın ve Şammut’un renklendirilmiş birkaç tane resmi yer alıyor.

Houri, kitabın iki aşamalı okunabileceğini dile getiriyor ve kitabın sunuşunda şu görüşleri serdediyor; İlk aşama bir kadının fakirlik, yoksunluk ve savrulmuşluklar karşısında tek başına mücadele edip kişisel özgürlüğünü muhafaza edişine tanıklık ederken, ikinci aşama Samir Azzam’dan Gassan Kanafani’ye, Mahmud Derviş’ten Şefik el-Hout’a kadar modern Filistin’i a’dan z’ye resmeden bir kuşağın hikâyesini gözler önüne seriyor. Gazeteciler, şairler, romancılar ve plastik sanatçıları ruhu, hayal gücü ile onararak bir direnişe dönüşen kelimelerle Filistin’i geri almaya karar verdiler.

Houri, kitabın sunuşunu şu cümlelerle sonlandırıyor, “Biz bu satırlarda, biraz bir kadının özelliklerine ve çokça sanatçıların tecrübesine tanık oluyoruz. Onlar ki vatan kavramının Filistinlilerin ruhlarına nakşolduğunu görmek için, her adımda Filistin’i aradılar. Hikâye, bir şeyler anlatmaya başladığında sonu olmayan başka hikâyelere de kapı aralıyor.”

El-Akhal, kitabının önsözünde, “Bu kitapta kendi hayatımın ve sevgili eşim İsmail’in hayatının bazı yönlerine ışık tutmaya çalışıyorum. Arkadaşlarımın ve gazetecilerin vatana, tehcire, hırslara ve o tutkulu aşka dair bize yönelttiği birçok soruya cevaben perdeleri aralıyorum. Bizden çok şey götürdüler ve kendi topraklarımızda barış içinde yaşama nimetinden bizi mahrum kıldılar. Bu bizim varlığımızın, sürekliliğimizin ve ilhamımızın kaynağı. Filistin ta çocukluktan hepimizin başlangıcını dokudu. Sonra o başlangıçları devam eden tek bir hikâyede düğümledi” ifadeleri yer aldı. Belli ki kitap, ismini Merhum Filistinli Şair Mahmud Derviş’in, İsmail Şammut hakkında söylediği, “Onun elleri görüyor ve kalbi resmediyor” sözünden alıyor.

Ramallah Belediyesi salonunda düzenlenen ve İlyas Houri’nin Skype yoluyla katıldığı bir toplantıda, birçok plastik sanatçısı, İsmail Şammut’un eserleri ve onunla olan ilişkilerine dair fikirlerini beyan ettiler.

Yük Devesi adlı tablonun sahibi Filistinli plastik sanatçısı Süleyman Mansur, toplantıdaki konuşmasında şöyle söyledi, “Size iki sır ifşa etmek istiyorum. İlki, Ben İsmail Şammut’u taklit etmeye çalıştım ve ikincisi bunu hiçbir zaman başaramadım.”

Bir diğer plastik sanatçısı Halid Hourani, Şammut hakkında, “Hayat yolculuğu boyunca seneden seneye aşamalı şekilde seyreden benzer tablolar resmetti. Sözgelimi Şammut’un 50’li yıllarda resmettiği bir çocuk, ikinci bir tabloda büyüdü. O çocuk aslında kendisiydi ve büyüdü. Sanki hayatının aşamalarını çiziyordu” dedi.

Toplantıda plastik sanatçısı Samir Selamet de kişisel ilişkiler kurduğu Şammut, eşi ve kendisiyle onları bir araya getiren birkaç buluşma hakkında bir konuşma yaptı. Skype bağlantısı üzerinden Houri, ona Şammut’un tablolarını anlayabilmesi için Lod’u ziyaret etmesi çağrısında bulundu ve şunları söyledi, “Bu adam Lod’dan bu yana gittiği yolu çiziyor. Bu yüzden onun tablolarında bu felakete uğramış şehrin hatıralarından başka bir şey bulamazsınız. Siz şimdi bile evlerin etrafında dönen o sızlanmaları yakalamak için Lod’a gitmedikçe, onun ruhu ile buluşamazsınız. Şammut gerçeği, Filistinli kadınların ve erkeklerin kendi sonları ile oynadıkları bu oyunu, sondan başa çevirmek isteyen kurucu bir kültürel çabanın bir parçasıdır.”

Ağustos ayının başlarına kadar sürmesi kararlaştırılan sergiye katılan sanatçıların eserlerinde, Şammut’un etkisi barizdi.

Sergiye katılan sanatçılar şunlar: Beşşar Halef, Beşir Kankar, Takiyyuddin Sebatin, Halid Hourani, Dünya Matar, Refet Esad, Süleyman Mansur, Semah Şahade, Amir Şomeli, Muhammed el-Cevlani, Muhammed el-Havaciri, Muhammed Salih Halil, Mihail Halak ve Nebil Anani. Süleyman Mansur’un ‘Studio’ adlı sanatsal tablosunun Şammut’un tablolarına benzerliği dikkatlerden kaçmıyor.

Mansur, tablosu hakkında, “Bu çalışma gerçek dünya ile sanatın yarattığı dünyanın iç içe geçtiğini ortaya koyuyor. Görenlerin çoğu, tablonun içinde kendi yansımalarına şahit olacak; çizgilerinde, renklerinde ve şekillerinde kendilerini bulacaklar” açıklamasında bulundu.

Mansur, tablonun arka planının bakana kendisini onun bir parçası hissettiren bir ayna olmasını tercih ederken, plastik sanatçısı Amir Şomeli, Şammut’un kendi aile üyelerini resmettiği tabloların bir kısmını alıp ‘İstirahat’ adlı video çalışması boyunca bu resimleri hareketli olarak kullanmayı tercih etmiş.

Bir başka plastik sanatçısı Nebil Anani ise ‘Sarmal ve Sızma’ adlı tablosunda kendisini resmetmiş. Tabloda resim masasında oturmuş vaziyette kendisi ve arkasında doğa manzaraları, geleneksel kıyafetler içinde Filistinli kadınlar ve onların etrafında dolaşan bir grup çocuk resmedilmiş.