Uzmanlar, yıllardır süren Gazze ambargosu sebebiyle, özelikle ilerleyen yıllarda, ekonomik zorlukların ve sosyal koşulların iyice kötüleşmesi ile Gazzeliler arasında psikolojik sorunlar ve depresyonun daha da artmasından duydukları endişeyi dile getirdi.
Son döneme ait bir takım istatistikler, Gazzeli yetişkinler arasında kendileri ve ailelerinin içinde bulunduğu yaşam koşulları, yoksulluk ve işsizlik sebebiyle depresyon, psikolojik bozukluk ve uyuşturucu gibi sorunların sayısında bir artış olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte bu istatistikler, depresyon ve psikolojik rahatsızlıklardan şikayet eden ancak tedavi merkezlerine gitmeyen kişileri içeriyor.
Gazze Toplumu Ruh Sağlığı Programı (GTRS), 2017 yılında ruh sağlığı merkezlerini ziyaret edenlerin yüzde 22’sinin depresyonda olduğu, kaygı bozukluklarından muzdarip kişilerin oranının yüzde 26, uyuşturucuya bağlı rahatsızlıklardan şikâyet edenlerin oranının ise yüzde 21 olduğunu kaydetti. GTRS Müdürü Dr. Yasir Ebu Cami, Filistin toplumu üzerinde psikolojik baskıya yol açan konuların dikkate alınması gereğinin altını çizerek, zorlu yaşam koşullarının Filistinli ailelerin sosyal ve ekonomik yükünü artırdığını belirtti. Filistin Sivil Toplum Kuruluşları Ağı tarafından düzenlenen bir panelde konuşan GTRS Müdürü, Ruh sağlığı merkezlerine giden çocukların yüzde 24’ünün, henüz tanı konulacak aşamaya ulaşmayan ve gerekli hizmetlerin sağlanmasıyla düzelebilecek olan davranış sorunları ve semptomlardan şikayetçi olduğunu söyledi.
Uzman Cami, Filistin toplumunun bireyleri arasındaki genel karamsarlık hissinin, Gazze’de özellikle gençler arasında elektrik kesintileri, kesintiden kaynaklı günlük sorunlar, ekonomik zorluklar ve yüksek işsizlik oranları nedeniyle yoğun bir şekilde hissedildiğine dikkat çekti. Depresyon vakalarının düşük ekonomik koşullardan kaynaklandığını ve toplumun orta ve üst gelirine sahip bireylerinin bütçelerini etkilemeye başladığını belirten Yasir Ebu Cami, özellikle sınır bölgelerinde ‘travma sonrası stres bozukluğu’ yaşayan hastalarda işgücünde bir aksamaya yol açtığına işaret etti.
Öte yandan Mizan İnsan Hakları Merkezi tarafından yayınlanan bir rapora göre, 2018 yılı başından bu yana psikiyatri kliniklerine başvuran hasta sayısı 2017 yılına göre yüzde 21 artarken, hükümete bağlı ruh sağlığı merkezlerini ziyaret eden hasta sayısı oranında 2016’ya göre yüzde 69’luk bir artış gözlemlendi. Sosyal koruma düzeylerindeki bozulmaya işaret eden rapor, yasalara karşı gelen çocukların sayısında da atış yaşandığını gösterdi. Buna göre, 2017 yılında 429 çocuğun yasalara karşı hareket etmesiyle, bu oran 2016’ya göre yüzde 41’lik bir artış gösterdi. Raporda ayrıca, 2016 yılına kıyasla yeterli yiyecek temin etme ve evlenme oranlarında yüzde 10,8’lik bir azalma yaşanmasının, giderek artan yeni bir sorun olduğuna işaret edildi.
Filistinli bir sosyal hizmetler görevlisi olan Abid, Şarku’l Avsat’a şunları söyledi;
“Depresyon ve diğer sorunlar, Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilerin yaşadığı koşulların bir sonucudur. Maddi koşullar Batı Şeria’da nispeten daha iyidir.”
Birçok gencin psikolojisinin onları daha da kötü duruma düşüren uyuşturucu ilaç kullanımına başvurmalarına ve ciddi davranışlar sergilemelerine yol açabileceğine dikkat çeken Abid, bu ilaçların, sinir sistemi, beyin, yağ bezleri ve diğer iç organlar üzerinde etkileri olduğunu kaydetti. Abid, bu psikolojik sorunların, gençleri, suç işleme veya intihar etmeye meyilli hale getirebileceğinin altını çizdi.
Kasvet, şiddet, bölünmeler, erken evlilik ve zor koşulların depresyon ve psikolojik bozukluğun nedenleri olduğunu ve bunların bir kişinin cinayet işlemesine ve suç işlemesine yol açabileceğini söyleyen Abid, bu suçlar, zulüm, şiddet, sıkıntı, zayıf sosyal ilişkiler, hayal kırıklığı, yoksulluk ve zor yaşam koşulları ile dolu bir coğrafyanın parçası olduğuna işaret etti.
Gazze’deki gençlerin yaşadığı bu psikolojik durumun son yıllarda cinayet vakalarını artırdığını belirten Abid, daha önce Gazeliler arasında yaşanmamış suçların ortaya çıkmasının durumun daha da kötüleştiğini gösterdiğini ve hepsinin artan işsizlik, yoksulluk, sosyal sorunlar, uyuşturucu ve diğerleri maddelere bağımlılık ile aynı sebeplerden kaynaklandığını ifade etti.
Filistin Sivil Toplum Kuruluşları Ağı Müdürü Emced eş-Şeva, yaptığı açıklamada, Gazze’de yaşayan 2 milyondan fazla Filistinlinin karşı karşıya kaldığı yüksek yoksulluk ve işsizlik oranlarının, gıda temin edememe ve kaygı bozukluklarını ortaya koyan göstergelerin, Gazze Şeridi’ndeki felaket döngülerinin daha ciddi boyutlara ulaşmaya başladığını gösterdiğini söyledi. İsrail kuşatması ve siyasi bölünmelerin gölgesi altındaki yaşamın, halkın temel unsurlarını tehdit ettiğine dair uyarıda bulunan eş-Şeva, Gazze Şeridi’ndeki Hamas yönetimi ile Ramallah’taki Filistin yönetimi arasındaki bölünmeye göndermede bulundu. Sivil Toplum Kuruluşları Ağı Müdürü, kadınların, çocukların, engellilerin, durumları daha da kötüleşen hastaların, işsiz gençlerin ve kendi toplumlarına karışamayan savunmasız insanlardan oluşan grupların acılarına işaret etti.
Son olarak, ruh sağlığı araştırmacısı ve akademisyen Brian Barber, yaptığı değerlendirmede, Filistin’de ve özellikle Gazze Şeridi’nde yaşanan acının doğasının dünyanın geri kalanından farklı olduğunu ifade etti. Barber, Gazze’deki gençlerin kendileri ile yapılan mülakatlarda, sık sık “Ruhum yoruldu. Geleceğim yok. Sarsıcı ve yıkıcı” gibi ifadeleri tekrarladıklarını kaydetti. Gazze Şeridi’nde yaşanan acının, dış nedenlerden kaynaklandığını söyleyen araştırmacı, tedavinin dışarıdan ekonomik, sosyal ve politik çözümler getirilerek yapılabileceğinin altını çizdi.