Güney Sudan Hükümeti, Sudan’ın arabuluculuğunu şiddetle eleştirerek, Sudan’ı kamuoyunu yanıltmak ve yeni önergeler dahil ederek Güney Sudan’daki barış anlaşması maddelerini değiştirmekle suçladı. Öte yandan, Güney Ordusu Eski Genelkurmay Başkanı Paul Malong liderliğindeki Güney Sudan Birleşik Cephesi adlı muhalif grup, yönetimi değiştirmeyi ve yeni bir sistem seçmeyi planladığını ilan etti.
Hartum, geçtiğimiz Cuma günü yaptığı açıklamada, iki tarafın anlaşma metni üzerinde tam bir mutabakata varamaması nedeniyle Güney Sudan’da hükümet ve isyancılar arasındaki yetki paylaşımı anlaşmasının ön protokol imzalanmasının ertelendiğini duyurmuştu.
Öte yandan Hartum, geçtiğimiz Haziran ayında, Güney Sudan’daki çatışmayı sona erdirme yönündeki uluslararası çabaların bir parçası olarak Devlet Başkanı Salva Kiir ve isyancıların lideri ve eski Devlet Başkan yardımcısı Riek Machar arasında bir dizi müzakereye ev sahipliği yapmıştı.
Tarafların daimi bir ateşkes imzalanması ve birliklerinin yaşam alanlarından çekilmesi konusunda anlaşmalarının ardından, Sudan Dışişleri Bakanlığı tarafından geçtiğimiz Çarşamba günü yayınlanan bildiride, nihai formu 26.07.2018 tarihinde imzalanacak anlaşmanın ön protokolünün Güney Sudan’daki hükümet ve isyancılar tarafından Cuma günü imzalanması kararlaştırılmıştı.
Ancak Sudan Dışişleri Bakanı ed-Derdiri Ahmed, gazetecilere yaptığı açıklamada tarafların anlaşma metinlerine eklemek istedikleri notlar olduğunu belirtmiş ve ön protokol için yeni tarihin daha sonra belirleneceğini söylemişti. Anlaşmanın nihai formunun, Sudan Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in katılımıyla 26 Temmuz’da imzalanacağının da altını çizmişti.
Derdiri Ahmed bunların yanı sıra, imza törenini erteleme kararının, Cuba’ya anlaşma metni hakkında yazılı bir metin gönderildikten sonra verildiğini açıklamıştı. Hartum’un, Güney Sudan hükümetinden anlaşmayı imzalamayı planladıklarını ancak metne eklemek istedikleri bazı notlarının bulunduklarını teyit eden bir mektup aldığını belirtmişti. Durumun gözden geçirilerek ön protokol için yeni bir tarih belirleneceğini de ifade etmişti.
Öte yandan Machar’ın ekibi de, metinde değişiklik yapılmasını istediklerini açıklamıştı. Riek Machar’ın müzakere temsilcisi Agouk Makour, “İstediğimiz değişiklikler eklenmedikçe belgeyi imzalamayacağız” ifadelerini kullanmıştı.
Güney Sudan Enformasyon Bakanı Michael Makuei, olanlar için Sudan’ın arabuluculuğunu suçladı. Sudan’ın, anlaşmayı değiştirdiğini ve daha önce tartışılmayan yeni önergeler çıkardığını söyledi. Arabuluculuk ekibine başkanlık eden Sudan Dışişleri Bakanı ed-Derdiri Muhammed Ahmed’i suçlayarak, taslağın tüm taraflarca kabul edilmediği bir zamanda, 17 Temmuz’da tarafların anlaşma taslağını onayladığını açıklayarak dikkatli davranmadı” ifadelerini kullandı. Tarafların kabul ettiğinin duyurulduğunu ama bunun doğru olmadığını çünkü fikir birliğinin sağlanamadığını açıkladı. Derdiri Ahmed’in uluslararası toplumu ve bölgeyi, hatta Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi (IGAD) üyesi devlet başkanlarını ve hükümetlerini yanlış yönlendirdiğini belirtti. Hükümet heyetinin pek çok üyesinin, arabuluculuk tarafından sunulan değiştirilmiş önergeler konusunda liderlikle istişarelerde bulunmak için Cuba’ya gittiğini duyurdu.
Diğer yandan, muhalefet koalisyonu, arabuluculuğa, bazı notların belirtildiği dört sayfalık bir belge gönderdi. Bununla birlikte koalisyon, arabuluculuğun söz konusu belgeyi görmezde geldiğini söyledi. Koalisyonun, Geçici Ulusal Yasama Heyeti Başkan Yardımcısı veya Devlet Konseyi Başkanı makamını vaad ettiğini ancak bunun karşılığında hiçbir şey almadıklarına işaret etti. Belgede, başlangıçta üzerinde anlaşılan ve sonra görmezden gelinen federalizmin kaderi hakkında açıklama istendi.
Bu arada Güney Ordusu Eski Genelkurmay Başkanı Paul Malong liderliğindeki Güney Sudan Birleşik Cephesi tarafından yapılan basın açıklamasında, Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit’in yönetiminde değişiklik yapma planlarını uygulamaya başladıkları belirtildi. “Cuba’daki iktidar rejimini değiştirmek ve ülke için yeni bir lider seçme fırsatının doğması için çalışıyoruz” ifadelerine yer verildi. Başkan Salva Kiir, Cephe’nin Hartum’da devam eden barış görüşmelerine katılmasını engellemekle suçlandı. Bununla birlikte Güney Sudan Birleşik Cephesi, değişim için kullanacağı araç ve mekanizmalardan bahsetmedi.
Birleşmiş Milletler, General Paul Malong’a yaptırım uygulamış ve Mayıs 2017’de Başkan Salva Kiir tarafından görevden alınmasından önce ordu komutanlığı sırasında sivillere zulmetmekle suçlamıştı.
Ortak İzleme ve Değerlendirme Komisyonu Başkan Yardımcısı Augustine Ngorogi, Güney Sudan’daki savaşan taraflara, IGAD gözetimindeki barış anlaşması forumunda uzlaşma sağlamaya ve “beş yıldır devam eden acımasız savaşa” son verme çağrısı yaptı. “Toplu barış süreci kolektif bir karar gerektirir. Devam eden anlamsız cinayetler hemen durdurulmalı” ifadelerini kullandı. Barış Anlaşmasını yeniden canlandırma sürecinde atılan adımların teşvik edildiğini belirterek ve tarafların mevcut sorunları çözmek için siyasi irade göstermeleri gerektiğini söyledi.
Cuba’daki gençler için düzenlenen ve “Barış Yapıcıları Ağı” ndan yaklaşık 200 öğrencinin katıldığı bir barış atölyesinde Ngorogi, savaşan tüm tarafların Aralık 2017’de imzalanan anlaşmaya uyması özellikle de düşmanca eylemlerin durdurması, sivillerin koruması ve zarar gören kişilere insani yardımların ulaşmasına izin vermesi gerektiğini vurguladı. Gençlere, daha iyi standartlar belirleme, halkı hak ve sorumlulukları hakkında eğitme ve uzun süren çatışmaya karşı barışçıl çözümü desteklemeye devam etme çağrısında bulundu.