Tahliye araçları, Feyleku’r Rahman’ın Doğu Guta’nın güneyinde kontrolü altında bulundurduğu bölgeye ulaştı.
Binlerce sivilin ve muhalif savaşçının tahliye edileceği otobüsler dün, birkaç saat süren gecikmeden sonra bölgeye girebildi.
Planan tahliye ile birlikte Rusya ve Esed güçlerinin Doğu Guta genelindeki hâkimiyeti güçlenecek.
Muhalif savaşçıların Doğu Guta’dan çıkmasıyla birlikte muhalif gruplar, Şam yakınındaki en önemli merkezlerinden birini kaybederek büyük bir darbe yemiş olacak.
Muhalifler, Doğu Guta’yı 2012 yılından bu yana ellerinde tutabilmişlerdi. Rus heyetle yapılan görüşmelerin akabinde Doğu Guta’da tahliye çalışmaları başlandı. Bu gelişmelerden sonra Ceyşul İslam’ın kontrolü altında bulundurduğu bölgedeki en büyük kentlerden biri olan Duma kentinin akıbeti belirsizliğini korurken taraflar arasında müzakereler devam ediyor.
Esed rejimine bağlı Suriye Televizyonu’nun aktardığına göre, muhalif savaşçılar ve ailelerinden oluşan toplam 7 bin kişinin Zemalka, Arbin, Ayn Terma ve Cobar’dan Suriye’nin kuzeyindeki bölgelere tahliye edilmesini öngören anlaşma doğrultusunda tahliye araçlarının yerel saat ile 16:00’da (GMT 19:00) Haresta kenti tarafından Doğu Guta’nın güneyinde Feyleku’r Rahman’ın kontrolü altında bulunan bölgelere girmeye başladı.
Söz konusu bölgeleri kontrolü altında bulunduran Feyleku’r Rahman ve bölgede az bir etkinliğe sahip olan Heyet-i Tahrir Şam (HTŞ) Rusya ile doğrudan yapılan görüşmeler sonucunda anlaşmaya varıldığını açıkladı.
AFP’nin Suriye’deki bir askeri kaynaktan aktardığına göre söz konusu anlaşma uyarınca, tahliyenin sabah yerel saat ile 09:00’da (GMT 14:00) başlaması gerekiyordu ancak tahliye araçlarının geçiş yolun açılması ve yolun mayınlardan temizlenmesinden sonra ortaya çıkan lojistik sebepler ve muhalif savaşçıların toplanarak isim listelerini hazırlanmada gecikmelerinden dolayı tahliye birkaç saat gecikmeli olarak başladı.
AFP muhabirinin aktardığına göre Arbin sokakları sabah saatlerinden bu yana, bölgeden ayrılmaya hazırlanan sivillerin ve muhalif savaşçıların yoğun hareketliliğine şahit oluyor. Tahliye olmaya hazırlanan birçok kişi eşyalarını topluyor. Yerel halk tahliye olmaya hazırlanırken ambulans araçları birçok yaralıyı Zemleke kentindeki toplanma bölgelerine naklediyor.
Arbin kentinde tamamıyla yıkılmış olan bir binanın önünde, aralarında savaşçıların da olduğu onlarca sivilin sabah saatlerinde yanlarında motorlarıyla birlikte beklediği görülürken kadınlar çocuklarını alarak sokaklara çıktı. Arbin’deki savaşçılardan bir tanesi olan Ebu Hâlid(28) AFP’ye yaptığı açıklamada “Buradan ayrıldığımız için üzgünüz ancak yapabileceğimiz bir şey yok. Evimizden ve toprağımızdan göç ettiriliyoruz” dedi.
Yapılan resmi açıklamaya göre; taraflar arasında varılan anlaşma uyarınca muhaliflerin esir aldığı 8 askeri rejime teslim etmesi ile birlikte cumartesi günü başladı.
Esir askerlerin aileleri ve bazı askerler teslimden saatler önce geçitte beklerken, kaçırılan askerlerden bir tanesinin babası Sabah Munzir “Gelmelerini sabırsızlıkla bekliyoruz. Bu gece hiç uyuyamadım ve 4 senedir muhaliflerin elinde esir olan oğlumu karşılayacağım Haresta’ya gelmek için sabah olmasını bekledim” dedi.
Doğu Guta, 18 Şubat’tan bu yana şiddetli askeri saldırılara maruz kalıyor. Rejim güçleri bu saldırılarla birlikte dereceli olarak bölgedeki muhalifleri köşeye sıkıştırdı ve muhaliflerin kontrolü altında bulunan bölgeleri üçe böldü. Bu gelişmeler sonucunda muhalifler müzakere masasına oturmak zorunda kaldı.
Sivillerin ve muhaliflerin tahliye edilmesi anlaşmasına varılmadan önce, on binlerce sivil Guta ’da ilerleme kaydeden rejimin kontrolü altında bulundurduğu bölgelere akın etti. Esed rejimine bağlı Suriye Resmi Haber Ajansı’nın (SANA) cumartesi askeri bir kaynaktan aktardığına göre iki haftada, terör örgütlerinin elinde tutsak olan 105 binden fazla sivil Doğu Guta’dan ayrıldı.
Rejimin kontrolü altında bulunan bölgelere göçen siviller; Şam kırsalında kadın, çocuk ve yaşlılarla dolu olan hükümet bağlı geçici yerleştirme merkezlerine nakledilirken BM, bu merkezlerdeki durumu “trajik” olarak nitelendirdi.
Cumartesi gerçekleştirilecek olan bu tahliyeden daha önce, Rusya ile yapılan anlaşma sonucunda aralarından 1400’den fazla Ahrar’uş Şam savaşçısının bulunduğu 4 bin kişi, Perşembe ve Cuma günü olmak üzere iki aşamada Haresta’dan Suriye’nin kuzey bölgelerine tahliye edilmişti.
Suriye Resmi Televizyonu Cuma akşamı yaptığı resmi açıklamada “Haresta’da hiçbir muhalif unsur kalmadı” denildi. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin aktardığına göre, yapılan bu tahliyeler ile birlikte rejimin, muhalif grupların Doğu Guta’da kontrolü altında bulunan bölgelerin % 90’dan fazlasını ele geçirdiğini aktardı.
Muhalif gruplar, Doğu Guta’yı kontrolü altında bulundurduğu süreçte gücü ölçüsünde Şam’ın güvenliğini tehdit etmeyi sürdürdü. SANA ’nın aktardığına göre muhaliflerin bu hedefle yaptığı füze saldırılarının bir tanesinde el-Mezra bölgesindeki bir spor tesisine isabet ederken bu saldırı sonucu 12 yaş altı futbol grubunda oynayan bir çocuk öldü, 7 çocuk da yaralandı.
Ahraru’ş Şam ve Feyleku’r Rahman unsurlarının bölgeden tahliye edilmesinden sonra gözler Duma kentine çevrildi. Müzakereleri yürüten sivil heyetin aktardığına göre Rus yetkililerle Duma konusundaki görüşmeler devam ederken. Ceyşul İslam bu görüşmelere katılmayı onaylamıyor.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) Müdürü Rami Abdurrahman yapılan görüşmeler sonucunda bir anlaşmaya varılacağını, bu anlaşmayla birlikte bölgenin devlet kurumlarının kurulduğu bir barış bölgesine dönüşeceğini, bölgede Ceyşu’l İslam unsurları bunulurken rejim unsurlarının bölgeye girmeyeceğini düşünüyor.
Son günlerde Duma şehrinden, Suriye rejiminin muhaliflerin kontrolü altındaki bölgelerden ayrılmak isteyen siviller için açtığı üç geçitten biri olan el-Vafideyn geçidi aracılığıyla birçok göç dalgası ülkenin kuzeyine doğru gidiyor. SANA’nın bir askeri kaynaktan aktardığına göre Cumartesi günü 1700 kişi bu geçitler aracılığı ile bölgeden ayrıldı.
SOHR, Doğu Guta sakinlerinden 30 binden fazlasının rejimin kontrolü altında bulundurduğu Guta’nın güneyindeki kasabalarda bulunan evlerinden ayrılmadığını tahmin ediyor. Diğer taraftan Doğu Guta’ya bir ayı aşkın süredir düzenlenen saldırılarda aralarında en az 330 çocuğun bulunduğu 1630 kişi yaşamını yitirdi.
İç savaşın sürdüğü senelerde, Suriye’deki birçok bölgede yapılan şiddetli saldırılar sonucunda rejim ile yapılan anlaşmalarla birlikte binlerce sivil ve muhalif savaşçı bu bölgelerden tahliye edildi. Tahliye edilen bölgelerin en önemlisi de Halep’in 2016 yılında tahliye edilen doğu bölgeleri.