Sürpriz bir gelişmeyle Libya Ulusal Ordusu Komutanı Halife Hafter, 11 Temmuz’da Petrol Hilali Bölgesi’ndeki petrol limanlarının idaresini, başkent Trablus’taki Fayiz el-Serrac liderliğindeki Ulusal Mutabakat Hükümetine (UMH) devredildiğini açıkladı. Petrol Hilali bölgesinin nasıl yönetileceğine dair siyasi yönetimler arasındaki anlaşmazlıklar dolayısıyla iki haftadan uzun bir süredir duran petrol ihracatına yeniden başlanacağı açıklandı.
Söz konusu karar, Hafter veya ordunun enformasyon bürosu tarafından yayınlanmadı. Ancak orduya bağlı orta ve doğu bölgeleri petrol tesisleri muhafız birimleri amiri Binbaşı General Naci el-Mağribi, Serrac hükümetine bağlı Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) yöneticilerine bir mesaj göndererek, “General Hafter’in talimatları uyarınca, bu kuruma bağlı limanların ihracata yeniden başlaması için gemileri durdurma konusundaki kararlar iptal edildi” dedi.
Naci mesajda, petrol rezervlerini koruma birimlerine yapılan talimatların ihracatın yeniden başlatıldığı yönünde olduğunu belirtti.
Serrac hükümetine bağlı Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) ise Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi’nin (TM) destek verdiği General Halife Hafter’e bağlı güçlerin 11 Temmuz’da Ras Lanuf, Sidra, el-Zuveytine ve el-Harika petrol limanlarını kendilerine teslim etmesinin ardından söz konusu limanlardaki mücbir sebep halinin kaldırılması kararı alındığını ifade etti. Yapılan yazılı açıklamada, petrol limanlarındaki üretim ve ihracatın ilerleyen saatlerde aşamalı olarak normale döneceği kaydedildi.
Açıklamada, NOC Başkanı Mustafa Sanullah’ın ifadelerine de yer verildi. Bu bağlamda Sanullah, söz konusu kararın “ülkenin çıkarları lehine” olduğuna dikkati çekerken, el-Sarac hükümetine, Temsilciler Meclisi’ne, Yüksek Devlet Konseyi’ne ve uluslararası topluma çabalarından dolayı teşekkür etti.
Aynı şekilde daha fazla şeffaflık ve petrol gelirlerinin adil dağıtımı çağrısında bulunan Sanullah, “Libya’daki petrol gelirlerinin adil dağıtımı konusunda ulusal bir diyalog oturumu yapılması gerekiyor. Çünkü bu mesele, krizin ana faktörlerinden biridir ve buna yönelik tek çözüm, şeffaflığa olan bağlılıktır” dedi. Mustafa Sanullah ayrıca, Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası da dahil tüm ilgili yetkililere, tüm Libyalıların petrol varlıklarından harcadıkları dinarları takip edebilmeleri için bütçeleri ve ek yükü ayrıntılı olarak yayınlama çağrısını yineledi.
“Mücbir sebep” hali, sözleşmeli tarafların kontrolünü aşan olaylar nedeniyle ‘bir işin geçici olarak askıya alınması ve petrol sözleşmelerine uyulmamasından kaynaklı yükümlülükler ve yasal sorumluluklar’ karşısında kanunların kurumlara sağladığı koruma olarak nitelendirilmekte.
Öte yandan Sanullah, Libya’nın doğusunda petrol üretimi ve ihracat faaliyetlerinin, ordu güçlerinin Petrol Hilali Bölgesi’nin kontrolünü sağlamasının ve limanların statüsünün UMH’ye değil, Libya’da uluslararası alanda tanınmayan Abdullah el-Sini Başbakanlığındaki geçici hükümete verileceğinin ilanının ardından 2 Temmuz itibariyle askıya alındığını duyurmuştu. Bu çerçevede ulusal kuruluşlara göre, petrol üretiminde günlük 1,3 milyon varil ve yaklaşık 1 milyar dolarlık bir zarar meydana geldi.
Halife Hafter’in, limanların kontrolünün geçici hükümete verileceği kararı ise el-Sarac hükümeti içerisinde öfkeye yol açarken, Birleşmiş Milletler (BM) ise, petrolün Ulusal Petrol Kurumu’nun tekelinde olması ve el-Sarac hükümeti kontrolüne verilmesi çağrısı yaptı. Batı ülkeleri, BM ve Avrupa Birliği (AB) tarafından yapılan açıklamalarda petrol ihracatında Ulusal Petrol Kurumu’nun “münhasır hakları” olduğunu vurguladı.
Hafter ise kararının, eski petrol tesisleri muhafız birliklerinin komutanı İbrahim el-Cedran liderliğindeki silahlı grupların, Ras Lanuf ve Sidra limanlarına saldırılarını boşa çıkarmasından sonra “Trablus’taki Merkez Bankası tarafından finanse edilen teröristlerin yolunu kesmeyi” hedeflediğini belirtti. Geçtiğimiz hafta Merkez Bankası, söz konusu iddiayı reddetmişti.
Öte yandan karardan saatler önce UMH Başkanı Serrac, Libya Merkez Bankası’nın Trablus ve el-Beyda’daki masraflarını araştırmak üzere bir uluslararası komisyon kurma çağrısı yaptı. Hafter’e yakın kaynaklar, petrol üretiminin durdurulmasıyla, Hafter’in “düşmanları mali olarak desteklemekle” suçladığı Merkez Bankası Başkanı el-Sıddık el-Kebir’in görevden alınmasının amaçlandığını ifade etti.
Diğer taraftan Libya’daki el-Harika limanı yetkilisi, doğudaki yetkililer tarafından iki hafta boyunca limanlarda yükleme işlemi engellenen bir tankerin, dün bir milyon varil ve ham petrol yüklemeye başladığını açıkladı. Doğudaki petrol tesisleri muhafızı ve Ulusal Petrol Kurumu Başkanı Farac Said, limanların yeniden açıldığını belirtirken, Reuters Haber Ajansı da hasar gören Ras Lanuf ve Sidra limanlarının bakıma ihtiyaç duyduğunu aktardı.
Diğer taraftan Serrac hükümeti, BM Güvenlik Konseyi’ne petrol gelirlerinin artan harcamalarını gözden geçirmek üzere uluslararası bir komisyon kurma çağrısı yaparken, hükümetin mali ve ekonomik reformlar için bir paket hazırlamaya ve ülkenin yıllardır yaşadığı krizlerden kurtulmak üzere program uygulamaya başladığına dikkati çekti.