Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suriye’nin kuzeybatısında bulunan İdlib’te ‘büyük bir askeri operasyon’ başlatıldığını ifade etti. Türk Silahlı Kuvvetlerinin sınırdan, Rusya’nın havadan destek verdiği, Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) aracılığı ile, ‘el-Nusra’ kökenli ‘Heyetu’t-Tahriru’-Şam’ (HTŞ) terör örgütüne yönelik operasyon başladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Afyonkarahisar’daki AK Parti kampının açılış konuşmasında İdlib’te ciddi bir harekatın olduğunu duyurdu.
Erdoğan parti toplantısının ardından basın mensuplarına yaptığı açıklamada, “Fırat Kalkanı ile açtığımız alan ile ilgili yeni bir adımla daha ileriye taşımanın gayretindeyiz, bugün İdlib’te ciddi bir harekat var. Sürecek” dedi. Erdoğan ve diğer Türk yetkililerin son birkaç gündür değindikleri, İdlib hemen bitişiğinde bulunan PYD denetimindeki Afrin’e atıfta bulunarak, “İdlib’in ardından yeni inisiyatifler almaya devam edeceğiz” dedi. Cumhurbaşkanı ayrıca Türk askerinin İdlib’e girmediğini ve operasyonun Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ile başladığını kaydetti. Erdoğan, “Henüz askerlerimiz
İdlib’de değil ÖSO orada. İdlib’in içi bizde, dışı da Rusya’da olacak. Rusya havadan, TSK sınır içinden destek veriyor” ifadelerini kullandı. Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan, ”Halep’ten kaçmak suretiyle İdlib’e gelen kardeşlerimize, ne olursa olsun, ‘İster ölün ister kalın’ diyemeyiz. Onlara biz elimizi uzatmak durumundayız. Şu anda da bu adım atıldı, devam ediyor. Suriye sınırlarımız boyunca bir terör koridoru oluşturulmasına da asla izin vermeyeceğiz” şeklinde konuştu.
Bununla birlikte, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) geçtiğimiz hafta boyunca Reyhanlı ve Cilvegözü Sınır Kapısı’na özel birliklerin sevkini sürdürdü. Çok sayıda asker bölgede konuşlandırıldı. İdlib operasyonunun konuşulduğu gün Cilvegözü Sınır Kapısı’nda hoparlörlerden İstiklal Marşı, Çanakkale türküleri ve kahramanlık şiirleri yükselmeye başladı.
‘Sabah Gazetesi’inde yer alan haberde, Suriye sınırında faaliyet gösteren birlikleri denetletmek üzere Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanlarının buraya geldiği, İdlib’e bitişik sınır bölgesine sevk edilen komandolar, askeri araçlar, inşaat ekipmanları ve ambulans sayısında büyük artışın olduğu belirtildi.
Türkiye-Suriye sınırındaki temas noktalarından yayın yapan Türk televizyon kanalları, hava ve topçu bombardımanları sonucu İdlib’den yükselen dumanları görüntülediler.
Öte yandan, Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov, Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkiden övgüyle bahsetti. Büyükelçi Yerhov, Türkiye-Rusya ilişkilerine dair, “Gündemi tamamını dostça bir ortam içinde konuşabiliyoruz. Çünkü aramızda yasak konu, tabiri caizse ‘tabu’ diye adlandırdığımız konular mevcut değil” ifadelerini kullandı.
Büyükelçi Aleksey Yerhov, Anadolu Ajansı’na yaptığı ziyarette, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 28 Eylül’deki Türkiye ziyareti ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşmeyi değerlendirdi. Yerhov, iki liderin Ankara’da yaptığı görüşmenin çerçevesini, “Uluslararası gündemi tartıştılar. Bölgesel sorunlar da ele alındı. İkili ilişkilerimizin en gündemde olan, en kritik konuları ele alındı” dedi. Yerhov, Putin’in ziyaretine ilişkin izlenimlerini, “Son ziyareti sembolik açıdan değerlendirmek gerekirse çok faydalı olduğunu, verimli ve çok başarılı geçtiğini söyleyebiliriz” şeklinde aktardı.
Muhalefet operasyona nasıl bakıyor?
Erdoğan’ın İdlib’de HTŞ’ye yönelik askeri operasyonun başladığı duyurusu, kuzey Suriye’deki gruplar ve muhalifler arasında karışıklık yarattı. Erdoğan’ın dile getirdiği Moskova işbirliği ile bölgede HTŞ’ye açık bir şekilde operasyon başlatıldığı duyurusuna karşılık bir takım muhalif sesler yükseldi.
El-Mutasım Tugayı Sözcüsü Mustafa Secari, sadece Şarku’l-Avsat’ yaptığı açıklamada, operasyona katılan gruplar, rakamlar ve zamanlama hakkında ayrıntılar verdi. Mustafa Secari, “Şu an operasyonun TSK desteğiyle ÖSO öncülüğünde birkaç saat içerisinde başlayabileceği teyit edebilirim. Rus uçakları yalnızca havadan destekleyecek. Moskova’nın kontrolümüzde hiç bir rolü olmayacak ve sadece rejime ait bölgelerle sınırlı kalacak” dedi.
İdlib’deki gerginliğin artmasıyla birlikte, Ahraru’ş-Şam ile gruplar arasındaki çatışmaların yeniden başlayabileceğinden korkuluyor.
İdlib’te bulunan iki ÖSO bağlantılı kaynağın Şarku’l-Avsat’a aktardığı bilgilere göre, sürece katılan muhalif grupların görevi, ilk aşama, İdlib’de görev yapmak ve onu korumakla sınırlı olacak. ‘Ahraru’ş-Şam’, ‘Feyleku’ş-Şam’ ve ‘Nureddin Zengi Hareketi’, HTŞ’den geri alınacak bölgeleri teslim alırken ‘Fırat Kalkanı’nda görev yapan gruplar Bab el-Hava Sınır Kapısını güvence altına alacaklar. İkinci aşama ise, HTŞ’nin ilk aşamada vereceği tepki üzerine şekillenecek.
Astana görüşmelerine katılan muhaliflerin oluşturduğu Müzakere Yüksek Komitesi (MYK) Humus temsilcisi Tuğgeneral Fatih Hassun operasyonun başlaması ile ilgili duyuruyu değerlendirdi.
MYK Humus temsilcisi Hassun, operasyonun Astana anlaşmasını tamamlayacağını ve en önemlisinin de, konuşlandırılacak birlikler içerisinde İran kuvvetlerinin yer almayıp sadece, Rusya ve Türkiye askerleri ile sınırlı olacağını belirtti. Hassun açıklamasında, “Moskova daha önce Astana’da bize Deyr-i Zor sürecinde hava desteği ile katılmak için teklifte bulunmuştu. Ancak Rus Hava Kuvvetleri’nin sivilleri öldürmede üst sıralarda olması sebebiyle bugün İdlib’deki operasyonda bulunmalarını reddediyoruz ve bunu sık sık dile getiriyoruz. Bu konuda Türkiye ile Rusya arasında bir anlaşma varsa, bu, TSK tarafından yapılmalıdır, ÖSO ile değil” ifadelerini kullandı.
Bununla birlikte, Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nden (SOHR) yapılan açıklamada, İdlib’in Han Şeyhun kasabasında Suriye rejimi tarafından gerçekleştirildiği tahmin edilen hava saldırısında en az 13 sivilin öldüğünü bildirdi.
Fırat Kalkanı operasyonunda görev alan ‘Hamza Tugayı’ dün, İdlib’e doğru yola koyulan askeri birliklere ait konvoyun video kaydını yayınladı. Reuters Haber Ajansı tarafından Bab el-Hava Sınır Kapısı yakınlarında bulunan sakinlerin gönderdiği görüntüler yayınlandı. Reuters’in haberine göre, Türk yetkililer sınır duvarının bir kısmı kaldırdılar.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın operasyonun başladığını duyurmasının ardından, SOHR Türkiye ve İdlib arasında Bab el-Hava Sınır Kapısında, Bölgede sivil bir özerk yönetim anlamına gelen ‘Ulusal kurtuluş hükümeti’nin kurulmasıyla ve başkanlığına İdlib’den Şeyh Muhammed’in seçilmesiyle sonuçlanan bir toplantı düzenledi. Muhalif kaynaklar ve SOHR Müdürü Rami Abdurrahman’ın açıklamalarına göre, toplantıya, HTŞ’ye yakın muhaliflerden oluşan bir heyet de katıldı. İdlib’de sivil konseylerin kurulmasıyla başlayan planın tamamlanması için, çalışmaların Suriye içerisinde devam edeceği belirtildi.
Rusya ve İran, Esed rejiminin destekçilerindendi. Türkiye ise muhalifleri desteklerken, söz konusu üç ülke, mayıs ayında gerçekleştirilen Astana görüşmelerinde, Suriye’de aralarında İdlib ve Doğu Guta’nın da bulunduğu dört çatışmasızlık bölgesi oluşturma konusunda anlaşmaya vardı. Söz konusu ittifak, altı yıldır yaşanan kaosu sonlandırarak ülkede kalıcı ateşkesi sağlamayı amaçlıyor.
Geçtiğimiz birkaç aydır nispeten sakin kalan Suriye rejimi ve Rus müttefiki, son haftalarda İdlib’e yönelik birkaç hava saldırısı düzenledi. SOHR’dan yapılan açıklamaya göre, HTŞ’nin rejim güçleri kontrolünde bulunan Hama kırsalına yönelik saldırılarında onlarca kişi hayatını kaybetti.
En az 2 milyonluk nüfusa sahip İdlib’ten binlerce sivil, Rus hava desteği ve İran destekli gruplar yardımıyla, ÖSO kontrolü altındaki bölgelere göç etmeye başladılar.