Londra/Ali es-Salimi

İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, nükleer anlaşmanın geleceği ile Tahran’ın Yemen ve Suriye’deki savaşta oynadığı rolü görüşmek üzere bugün İranlı Mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif ile Tahran’da bir araya gelecek. İkilinin gündeminde İran’daki insan hakları ve İran’da çifte vatandaşlığa sahip olanların tutuklanması olacak.

Hunt, İran ziyareti öncesinde yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Her şeyden önce çifte vatandaş olan İran hapishanelerindeki masum İngiliz vatandaşlarının İngiltere’deki ailelerinin yanına geri döndüğünü görmeliyiz. Korkunç bir ayrımcılığa tabi tutulan aileler hakkında birçok acı hikâye duydum. Bu sebeple ülke liderlerine önemli bir mesajı iletmek için İran’a gidiyorum: Masum insanların hapsedilmesi kabul edilemez ve diplomatik baskı unsuru olarak kullanılamazlar.”

İki gün sürecek Tahran ziyaretinde İngiliz heyetinin başında bulunacak olan Hunt, ABD’nin 8 Mayıs 2018’de nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonra İran’a giden ilk batılı dışişleri bakanı konumunda. Hunt, birkaç hafta önce başladığı dışişleri bakanlığı görevi kapsamında Tahran’a ilk ziyaretini gerçekleştiriyor.

AB’nin nükleer anlaşmayı himaye eden tutumunu destekleyen üç ülke konumundaki İngiltere, Fransa ve Almanya, Tahran ile aradaki ticari ilişkilerin sürdürülmesi için özel bir mekanizmanın hayata geçirilmesi için çalışıyor.

ABD geçen hafta Avrupalı şirket ve bankalara uyarı yaparak Tahran ile dolar dışında bir ticari ilişkide bulunmaları durumunda yaptırımlarla karşılaşabileceklerini duyurmuştu.

İngiltere Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada Hunt’ın İranlı Mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif’e “Tahran nükleer anlaşmaya bağlı kaldığı sürece Londra da bağlı kalacak” mesajını ileteceği ve iki yetkilinin Tahran’a yeniden uygulanmaya başlayan yaptırımların hafifletilmesi için harcanan ortak çabaları ele alacağı ifade edildi.

Dışişleri bakanlığından yapılan açıklamada Hunt’ın Cevad Zarif’e şunları aktaracağı kaydedildi:

“Nükleer anlaşma Ortadoğu’nun istikrarı için hayati bir önem taşıyor çünkü Tahran’ın nükleer tehdidini ortadan kaldırıyor. Nükleer anlaşmaya devam edilmesi için anlaşmaya tam bir şekilde uyulması gerekiyor. Ortadoğu’nun karşı karşıya kaldığı temel sorunları çözebilmek istiyorsak İran’ın Ortadoğu’daki istikrarı yıkıcı politikasının sona erdiğini görmemiz gerekiyor.”

Hunt, İran temaslarında Tahran’a insan hakları sicilini iyileştirmesi için de baskı yapacak. Hunt, İran-İngiltere çifte vatandaşlığına sahip olan tutuklu İngilizlerin derhal serbest bırakılmasını isteyecek.

Hunt’ın başlıca gündem maddelerinden bir diğeri de Tahran’ın bölgedeki politikaları olacak, özellikle de Tahran’ın Yemen’deki rolüne yoğunlaşacak. İngiltere Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Hunt, Londra’nın BM bünyesindeki bir grup uzman tarafından hazırlanan ve İran’ın BM Güvenlik Konseyi kararlarını ihlal ederek Husilere balistik füze ve silah temin ettiğini gösteren raporlardan derin endişe duyduğunu İran tarafına iletecek.
Hunt’ın İranlı Mevkidaşı ile yapacağı görüşmede Tahran’ın söz konusu politikalarının Yemen’de savaşın sona erdirilmesine yönelik çabalarla çeliştiğini söylemesi bekleniyor. Hunt daha önceki açıklamalarında “Bu aşamada ülkelerin ve tarafların Stockholm’de müzakere gerçekleştirmesi için BM tarafından harcanan çabalara destek vermesi önemli” ifadelerini kullanmıştı.

İran tarafında ise Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, İngiliz mevkidaşının ziyaretini henüz teyit etmedi. İran’daki Haber ajanslarının ziyareti doğrulamasının ardından İran Meclis Haber Ajansı ICANA’ya yaptığı açıklamada “Bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini bilmiyorum çünkü şu an İngiltere’de ülkenin AB’den ayrılması konusunda tartışma yaşanıyor” ifadelerini kullanarak ziyaretin daha önce de ertelendiğine dikkat çekti. Zarif “İngiltere Dışişleri Bakanı gelirse iki ülkenin yetkilileri arasında belirli görüşmeler gerçekleştirilir. Eğer ziyaret gerçekleşmezse başka bir vakte ertelenir” ifadelerini kullandı.

İran’da haber ajansları Hunt’ın Zarif ile görüşmesinin ardından İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani ile bir araya geleceğini aktardı.

Zarif ve Hunt yaklaşık iki hafta önce bir telefon görüşmesi gerçekleştirmiş ve Hunt İngiltere ve AB üyesi ülkelerin anlaşmaya uyduğunu söyledi.