Suudi Arabistan ve Irak arasındaki beklentiler, en kapsamlı işbirliği ile en dar klasik diplomasi arasında gidip geliyor. İlişkilerin bölgesel ve Irak’taki yerel gelişmelerle uyumlu bir şekilde aktifleştirilmeyi beklediği bir zamanda Irak’ın yeni Cumhurbaşkanı Berham Salih, Riyad’a gidecek. Berham Salih, Irak parlamentosu tarafından seçildiğinden bu yana ilk kez sahneye çıkıyor. Salih’in yardımcılarından birisi kraliyet ziyareti programlamamış olsaydı Riyad, Berham Salih’in gezisinin son durağı olabilirdi. Bunun için Cumhurbaşkanı Berham Salih, Irak çevresindeki devletlerin tutumlarına doğrudan vakıf olmuş bir şekilde Suudi Arabistan’a geliyor.
Irak Cumhurbaşkanı, uçurumun üzerindeki köprüyü geçmek için iyimser olunmaya çağrı yapıldığı bir zamanda görevine başlıyor. Önceki Cumhurbaşkanı ise, İran, Suriye ve terör mayınlarının içine düşmekten uzak kalmayı başardı. Cumhurbaşkanı Berham Salih, komşu devletleri Irak’la dayanışma içinde olmaya, Irak’ın egemenliğine ve güvenliğine saygı göstermeye çağırarak ülkesinin orduların geçiş güzergâhına ve bölgesel çatışma sahasına dönüşmemesini istiyor.
Geçtiğimiz yaz meydana gelen krizler; sınır ötesi İran milisleri, İran tarafından finanse edilen Irak militanları, DEAŞ örgütünün dağılmış tortuları ve Suriye savaşından kaçan DEAŞ kalıntıları hariç Bağdat’taki yeni hükümetin karşı karşıya kaldığı çeşitli zorlukları gün yüzüne çıkardı. Tüm bu tehlikeli meselelerin dışında yine önceki hükümet döneminde tehlikeli krizler yaşandı. Su kirliliğinden ve elektrik kesintisinden dolayı halk nezdinde öfke patlaması meydana geldi. Yeni hükümet, kirli sularla birlikte Tahran’la kirli ilişkiler gibi aynı krizlerle yüzleşiyor. Yeni hükümetin; güvenliği, istikrarı, sosyal hizmetleri ve kalkınmayı sağlaması için büyük bir siyasi girişimde bulunması gerekiyor.
6 komşu devletten birisi olan Suudi Arabistan, ekonomik kalkınmayı gerçekleştirmesi konusunda Iraklı yetkililere yardım edebilir. Veliaht Prens Muhammed bin Selman, son yatırım konferansında yaptığı konuşmada Irak’ın bölgesel ekonomik başarıyı gerçekleştirecek ülkeler arasında yer aldığını belirtti.
Gerçekte ve harita üzerinde Irak, iki rakip komşu arasında bulunuyor: Suudi Arabistan ve İran. Riyad, Bağdat ve Tahran arasındaki üçlü ilişki, iç içe geçmiş karmaşık bir durumdadır. Iraklı yetkililerin bu ilişkileri nasıl düzenlemek ve iki hükümetle nasıl işbirliği yapmak istediklerine karar vermeleri gerekiyor. Suudi Arabistan ve İran, Irak’ı kendi jeopolitiklerinin ve ilk savunma hatlarının bir uzantısı olarak görüyor. Irak, kaosun kaynağı olabileceği gibi istikrarın kaynağı da olabilir. Görüş benzerliğine rağmen uygulamada net farklılıklar bulunuyor. Suudi Arabistan, Irak’ın Suriye, Türkiye ve Orta Asya’ya açılan bir kapı olmasını ve bu kapıdan hac ve umre otobüslerinin, gıda tırlarının ve sanayi ürünlerinin geçmesini istiyor. İran ise, savaşçıları ve silahları taşımak ve bölgedeki savaşlarını finanse etmek için Irak’ı otoban olarak kullanmak istiyor. Riyad, Mısır’ın düşündüğü gibi Irak’ın istikrarlı ve başarılı bir ülke olmasını istiyor. Böylece Suudi Arabistan, kendi sınırının güvenliğini sağlamak için Irak’a itimat edebilecek ve Irak’la ticareti geliştirebilecek. İran rejimi ise, Batı’nın ekonomik yaptırımlarına meydan okumak, Kudüs Gücü’nün, Hizbullah’ın, Suriye ve Lübnan’daki diğer örgütlerin faaliyetlerini finanse etmek için Irak’ın bir süt ineği olarak kalmasını istiyor. Bunlar, kaos, savaşçı ve silah ihraç eden İran rejiminin Afganistan ve Pakistan’daki faaliyetleridir.
Suudi Arabistan, Irak’ın kalkınmasına yardım edecek ve Bağdat’ın İranlı savaş generallerinin kontrolüne geçmemesi için Irak’taki merkezi yönetimin pekişmesini sağlayacak büyük bir ekonomik ortak olabilir.
Cumhurbaşkanı Salih, siyaset ve hükümet deneyimine sahip bir şahsiyettir. Kendisini modern ve dost Irak’ın bir sembolü olarak tanıdık. Berham, siyasi hayatını mezhepsel ve etnik çatışmalardan uzak bir şekilde temiz olarak yaşadı. Berham’in fikirlerinin çoğu, kalkınma, eğitim ve ortak yaşam projelerine dönüştü. Terörün ve yerel çatışmanın zirvede olduğu bir dönemde kurulan, faaliyetlerini sürdüren ve kapılarını tüm Iraklılara açan, Kürdistan Amerikan Üniversitesi Mütevelli Heyeti’nde kendisiyle yakından çalışma şerefine nail oldum.