ABD’nin Bağdat’ta ki merkezi hükümet ile ilişkilerini olumsuz etkileme, Suriye ve Irak’ta ki DAEŞ’i bitirme stratejisini engelleme korkusuyla bu adımı ertelemesini onlardan defaetle talep etmesine rağmen Irak Kürtleri 25 Eylül’deki bölgesel bağımsızlık referandum uyulama planlarına bağlılıklarını ifade ettiler.
Türkiye de dün konuya müdahil oldu. Erbil’e intikalinden önce Bağdat’ı ziyaret eden Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, referandum adımının “hata” olduğunu “Kürt Bağımsızlığı” dosyasının Türkiye duyarlılığının yeni bir göstergesi olduğunu söyledi.
Irak Kürdistan Özerk Yönetimi Referandum Yüksek Kurulu, bölge lideri Mesut Barzani Başkanlığında yaptığı toplantıda, Kürt heyetinin referandum konusunu görüşmek için Bağdat’ta yaptığı son ziyaretin ve yine Barzani’nin evvel ki gün ABD Dışişleri Bakanı James Matisse ile yaptığı görüşmelerin sonuçları hakkında görüşme yaptı.
Kürdistan Referandum Meclis toplantısı, Türkiye Dışişleri Bakanı’nın Bağdat’tan Erbil’e gelmesinden önce yapıldı. Bakan, Bağdat’ta Irak Başbakanı Haydar İbadi ve Dışişleri Bakanı İbrahim El-Caferi ile bir araya geldi. Her ikisiyle ve diğer Iraklı liderlerle Telafer’in kurtuluş savaşı gelişmelerini, Bağdat Erbil arasındaki ilişkileri ve özellikle Kürdistan bölgesinin 25 Eylül olarak belirlediği yaklaşan referandum meselesini görüştü.
Referandum Yüksek Kurulu’ndaki kaynaklar, Kürdistan bağımsızlık referandumu süreci etrafında son günlerde Bağdat’taki Iraklı taraflarla bir dizi görüşme gerçekleştiren Kürt heyetinin Bölge Başkanına ve Referandum Yüksek Kurulu üyelerine bu toplantıların sonuçları ile ilgili detaylı bir rapor sunduğunu söyledi. Washington, Iraklı taraflar, Ankara ve Tahran, Kürt yönetiminden bağımsızlık referandumunun ertelenmesini istediler. Ancak bölgesel başkan Mesud Barzani ve Kürdistan’daki siyasi liderler, 25 Eylül olarak belirlenmiş referandum tarihinde ısrar ediyorlar.
Kürdistan özerk yönetiminin bu tarihin ertelenme taleplerine cevabıyla ilgili olarak Kürdistan Bölgesi Başkanlık Ofisi Medya Müşaviri Kifah Mahmud, Şark Al-Avsat’a verdiği demeçte şöyle dedi: “Cevap çok açık: Bir alternatif dışında bir dakika bile olsa referandum asla ertelenmeyecektir. Alternatif de özellikle Bağdat’ta temsil edilen ana taraflar olmak üzere bütün tarafların, ABD, hatta Türkiye ve İran’ın imzalayacağı uluslararası garantilerdir. Bu garantiler yazılı olacaktır. Bu garantiler referandum için başka bir gün ve tarih belirler ve referandumun sonuçlarına saygıyı da taahhüt eder. Sadece bu durumda referandumun ertelenmesi mümkün olabilir. Bunun dışında erteleme mümkün değildir. Referandum belirlenen tarihte yapılacaktır.”
Mahmud, dün Barzani başkanlığındaki toplantıda Kürdistan Referandumu Yüksek Konsey tarafından incelenen dosyaların ayrıntılarını vurguladı ve şöyle dedi: “Konsey reaksiyonu ve Bağdat’taki görüşmeleri ve sonuçlarını detaylıca inceledi. Orada Başbakan Haydar İbadi, Parlamento Başkanı Selim Cuburi, Cumhurbaşkanı Fuad Masum ile önde gelen siyasi partilerle yapılan olumlu görüşmelerle ilgili memnuniyet vardı. Bütün bu sonuçların ışığında çok şey inşa edilecektir.”
Alman Haber Ajansına göre, Barzani, evvelki gün bölgenin referandumu erteleme niyetinde olmadığını vurguladı. Barzani, Kürtlerin yeni bir sayfa açmak için Irak’la ortaklığı kabul ettiğini, ancak ne yazık ki Bağdat’ta ki yönetimin zihniyetinde hiçbir değişiklik olmadığını, gelecekte de bizden Saddam Hüseyin yönetimi zamanındaki yeşil hatta dönmemizi isteyeceklerine inandığını sözlerine ekledi. Barzani, Kürdistan’daki bütün unsurlar için devlet istediğine, o zaman Kürdistan Devleti diyebileceğine, devletle Kürdistan’daki bütün oluşumları kastettiğine işaret etti. Barzani şunları söyledi: “Bütün etnik ve dini unsurlar, oluşumlar Kürdistan Devleti Anayasasını yazmaya ortak olacaklardır. Biz bütün gücümüzle diğer unsurları da himaye etmeye çalışacağız.” Kürdistan bölgesindeki başkanlık seçimleri ile ilgili de şunları söyledi: “ Ben yeniden aday olmayacağım. Hayatımdaki en büyük hata Kürdistan bölgesinin Başkanı olmamdır.”
Bu arada, Fransız Haber Ajansı, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Kürdistan Bölgesi Merkezi Erbil’e gitmeden önce Bağdat’ta bağımsızlık referandumun yanlış olduğunu söylediğini nakletti. Iraklı mevkidaşı İbrahim Caferi ile birlikte düzenlediği basın toplantısında şöyle dedi: “ Ben buraya bir bütün olarak Irak’ın birliğini desteklediğimizi vurgulamak üzere geldim.”
Erbil ve Bağdat arasındaki referandum konusundaki görüşmeler ile ilgili Türkiye’nin tutumuna dair sorulan soruya Çavuşoğlu şöyle cevap verdi: “Referandum kararı yanlıştır. Bugün Erbil’e yapacağım ziyarette de bunu tekrar edip, yanlış olduğunu onlara da söyleyeceğim.” Bakan, Irak’ın birliğini ve toprak bütünlüğünü desteklediğini vurgulamak için bugün burada olduğunu söyledi.
Çavuşoğlu Kürdistan bölgesinde şunları söyledi, “Tekrar söylüyorum: Erbil’e düşen şey, bir ve bütün olan Irak sınırları içinde istediği haklardan yararlanmaktır. Fransız Haber Ajansının naklettiğine göre Çavuşoğlu sözlerine şunları ekledi, “Biz, bu sorunları sona erdirmek için, iki taraftan da bir talep aldığımızda rolümüzü oynamaya hazırız.”
Türk bakan, Bağdat’taki yetkililerle, özellikle Cumhurbaşkanı Fuad Masum ve Başbakan Haydar İbadi ile görüşmeler yaptıktan sonra Kürdistan bölgesine gitti. Orada akşam Barzani ile görüşmesi bekleniyor. Kuzey Irak’taki üç ilden oluşan Kürdistan Bölgesi, 1991 yılından beri özerklik kazanmıştır.
Bu ağustos ayı ortasında yayınlanan bir televizyon röportajında Çavuşoğlu, Kürdistan bölgesinin bağımsızlığına ilişkin referandumun Irak’taki durumu daha kötüleştireceğine, iç savaşa neden olacağına dair uyarılar da bulunmuştu.
Öte yandan Türk bakan, Irak’a ülkenin kuzeyinde bulunan PKK terör örgütü unsurlarını Kuzey Irak’tan çıkarma çağrısında bulundu. Bakan şöyle dedi: “PKK’nın Irak’ta bulunması Irak’ın birlik ve toprak bütünlüğüne tehdit oluşturuyor. Onların Irak topraklarından temizlenmesi için biz Irak hükümetini bütün imkânlarımızla destekleyeceğiz.”
Referandumun organizasyonunda yapılan açıklama, milyonlarca kürdün yer aldığı bölge ülkelerinin muhalefetiyle karşılandı. Bölge ülkeleri bu belanın kendi ülkelerine sirayet edeceğinden korkuyorlar. Çünkü Kürtler genel olarak şu dört ülkeye dağılmış vaziyetteler: Türkiye, Irak, İran ve Suriye
Bu arada Alman Basın Ajansı (DPA), ABD Kongre üyesi Ralph Abraham’ın dün (Çarşamba) günü Kürdistan’ın bağımsızlık referandumuna destek verdiğini aktardı. Abraham, Kerkük Valisi Necmettin Kerim ile yaptığı toplantıda gelecek ay yapılacak referanduma tam destek verdiğini duyurdu. Abraham, Peşmerge güçlerinin DAEŞ’e karşı aslanlar gibi savaştığını terörle mücadele konusunda onların övünç kaynağı olduğunu belirtti.
Ajans, ABD Kongresi üyesinin Kerkük’teki Kildani Kilisesi’ni ziyaret ettiğini ve Peşmerge güçlerinin konuşlandırıldığı savaş cepheleri de incelediğini belirtti.