İranlı General Kasım Süleymani’nin, Kürt liderlerle beraber Kuzey Irak’ta düzenlediği toplantıların içeriği hakkında bilgi sahibi olan Kürt yetkililer, Süleymani’nin, kendilerine uyarılarda bulunduğunu, petrol zengini Kerkük kentinden geri çekilmelerini istediğini, Irak ordusunun ve İran’ın desteklediği müttefik savaşçıların şiddetli saldırısıyla yüzleşeceklerini söylediğini belirttiler.
İran Devrim Muhafızları’nın yurtdışı operasyonlar komutanı Süleymani, Bağdat’taki merkezi hükümetin, ülkenin kuzeyinde Kürtlerin elinde olan bölgelerin kontrolünü ele geçirmek için düzenlediği ani hamlenin öncesinde bu ay içerisinde en az üç kez Kuzey Irak’a seyahat ederek burada Kürt yetkililerle bir araya geldi.
‘Vazgeçin ya da Tahran’ı kaybetmeyi göze alın’
Reuters’ın raporlarına göre Süleymani’nin savaş alanındaki varlığı, Tahran’ın Irak’taki güçlü siyasi etkisini ortaya koydu. Reuters’ın, Kürdistan Yurtseverler Birliği Partisi’nin (KYB) bir yetkilisine dayandırdığı iddiaya göre, Irak kuvvetleri Kerkük’e yönelik operasyonuna başlamadan bir gün önce İranlı general, Kuzey Irak kentlerinden Süleymaniye’deydi. Süleymani kentte Talabani’nin partisi KYB’nin yetkilileriyle bir araya geldi. Mesajı ise açıktı: Vazgeçin ya da Tahran’ı stratejik bir ortak olarak kaybetmeyi göze alın.
KYB yetkilisine göre, Süleymani, toplantıda Kürt yetkililere şunları söyledi, “İbadi bütün bölgesel güçlere sahip ve Batı onun arkasında. Eğer isterse sizi yeniden dağlara gönderme konusunda onu hiçbir şey durduramaz.” Ayrıca İran’lı generalin, ölen Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin’in 1991’deki Kürt ayaklanması üzerine gerçekleştirdiği büyük saldırıları ve Kürt halkının çoğunluğunu dağlara kaçmaya mecbur bıraktığını akıllara getirdiğini, ekledi. Konunun hassaslığı nedeniyle ismini vermek istemediğini söyleyen KYB yetkilisi, “Süleymani’nin ziyareti, karar vericilerin ölümcül bir hata yapmaması için verilmiş bir son dakika şansıydı” ifadelerini kullandı.
“Neden onların petrol pazarına girmesine izin verelim”
Üst düzey Peşmerge komutanları, İran’ı Bağdat hükümetini kışkırtarak kendi ellerindeki bölgelere yönlendirdiği yönünde suçlamalarda bulunuyor. Ancak İran’ın Irak’taki varlığı artık bir sır değil. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye yakın bir yetkili yaptığı açıklamada, durumu, “Tahran’ın askeri yardımı artık bir sır değil. Irak’ta her yerde General Süleymani’nin fotoğraflarını bulabilirsiniz. Politik konuların yanında, Kerkük’teki petrol OPEC üyesi olan İran için çok kilit bir konu. Bu petrolün düşmanlarımızca kontrol edilmesi, bizim için korkunç olur. Neden onların petrol pazarına girmesine izin verelim?” sözleriyle açıkladı.
İki ana Kürt partisi olan Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği Partisi (KYB), referandum ve Kürtlerin anavatanlarının kalbi olarak gördüğü Kerkük krizi konusunda hemfikir değil. İran’ın daha yakın ilişkilere sahip olduğu KYB alınan referandum kararının ardından yaşananlardan dolayı Mesut Barzani ve partisi KDP’yi sorumlu tutuyor.
Süleymani, yıllardır KYB’nin müttefiki oldu, fakat referandum onu Kürt siyasi dosyasına daha çok karıştırdı. İranlı general, Irak’taki çatışmalara da yabancı değil. Süleymani, Irak’ta bulunan savaş cephelerindeki görüntüler ve resimlerde çok kez görüldü. İran, askeri stratejisini uygulamak için Şii silahlı kuvvetler aracılığıyla finansal destekte ve silahlandırmada uzunca bir süre Bağdat’a yardımda bulundu.
25 Eylül’deki tartışmalı referandum öncesinde Süleymani’yle bir araya gelen Kürt yetkililerden biri ise, “İranlılar bir çatışma olacağı konusunda çok netti” ifadeleriyle İran’ın yaklaşımını özetliyor. Yetkililer, Süleymani’nin 6 Ekim’de hayatını kaybeden Celal Talabani’nin cenazesine gelerek, bir kez daha en yakın Kürt müttefiklerinin Kerkük’ten çekilmenin tehlikelerini anladıklarından emin olmak istemişti.
“Kürtleri Kerkük’ten çekilmeye teşvik etti”
Üst düzey bir İranlı diplomat ile İran dini lideri Hamaney’e yakın bir yetkili, Süleymani’nin cenazenin ardından Kürt yetkililerle bir araya geldiğini ve Kerkük’ten vazgeçmelerini, karşılığında da Tahran’ın çıkarlarını koruyacağını söyleyerek, Kürtleri, Kerkük’ten çekilmeye teşvik ettiğini söylüyor. KYB yetkilisi, cenazeden birkaç gün sonra Süleymani’nin bu kez de Talabani’nin oğlu Pavel Talabani ile bir araya gelerek uyarılarını yinelediğini ve Kerkük operasyonundan iki gece önce de şehre giderek Irak güçlerine askeri rehberlik yaptığını ekledi.
KYB’nin çekilme kararı IKBY’deki bölünmeyi daha da derinleştirdi. Kerkük’teki Peşmerge güçlerinin önemli bir bölümüne sahip olan KYB’yi ihanetle suçlayan IKBY Başkanı Mesud Barzani, “Talabani ailesi Kerkük operasyonunun arkasındaki güçlerden biridir. Kasım Süleymani’den yardım istediler ve onun birlikler, orada, sahadaydı. İran’ın KDP’yi yok etmek için operasyonlar yürütmesi açık hale geliyor” ifadelerini kullandı.
KYB ise bunu şiddetle reddediyor. Pavel Talabani’de KDP’yi son fırsatı kaçırmakla suçladı. Talabani, Kerkük’teki çatışmaların ardından taktiksel geri çekilme kararı verdiklerini söyledi. Referandumun son günlerinde ABD ve İngiltere’nin Kürtleri koruyan bir öneri sunduğunu belirten Talabani, “Maalesef Kürt liderler bu tarihi fırsatı kullanamadı. Bu büyük bir hataydı” dedi.