Irak’taki iktidar mücadelesinde Cumhurbaşkanlığı, Hükümet ve Parlamento’da kimin söz sahibi olacağına dair krizler sürüyor. Özellikle Şiilerin hakim olduğu Hükümet alanındaki kriz Şii partiler arasında mücadelenin keskinleşmesine sebep oldu.

Seçimin galibi Sadr, yeni hükümetin kurulması için ilk önce Şii liderlerden Hekim’in Ulusal Hikmet ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı İyad Allavi’nin Vataniyye Koalisyonu ile ittifak yaptı.

Bu iki ittifaktan sonra Sadr, Bedir Örgütü lideri Amiri’nin başkanlık ettiği Fetih Koalisyonu ve son olarak da Başbakan İbadi’nin Zafer Koalisyonu ile ittifak kurdu.
Şii, Sünni ve Kürtlerin karma olarak oluşturduğu siyasi bloklar da hem olası iktidar için hem muhalefet için yeni bir siyaset dengesi oluşturabilir.

Adını vermek istemeyen bir yetkili Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte “Karma bloklaşma çabalarının hedefinde bir kesimin tümden iktidarda ya da muhalafette kalmasını önlemek var” dedi.

Irak’ta 12 Mayıs’ta yapılan seçimlerde Sadr’a bağlı Sairun Koalisyonu’nun 329 sandalyeli mecliste 54 sandalye elde ederek birinci olduğu açıklanmıştı.

Kısa süre önce Kanun Devleti Koalisyonu Nûrî Malikî başkanlığında bir grup siyasi çevre ile toplandı. Bu güçler Heyder Ebadî’nin başkanı olduğu Nasr Koalisyonu, Hadî Amîrî’n başkanı olduğu Fetih Koalisyonu, Kürt gruplardan KDP ve YNK ile bazı Sünni çevrelerden bir grup siyasilerden oluşuyordu. Bu toplantı yeni hükümetin en büyük koalisyonla kurulması amacını taşıyordu.

Salt çoğunluk

Şarku’l Avsat’ın Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) yerel basınından elde ettiği bilgilere göre Maliki ile Amîrî güçlerini birleştirip Kürtlerle ittifaka giderlerse mecliste salt çoğunluğu elde etmiş olacaklar. Salt çoğunluğu elden bu gruplar hükümet kurma yetkisine sahip olabilecekler.

Irak parlamentosuna giren çok sayıda Kürt grubu bulunuyor. KDP ve YNK’nin yanısıra Goran, iki İslami grup, Demokrasi ve Adalet Koalisyonu ile Nifşe Nu meclise giren Kürt gruplar… Bunlar kendi aralarında birbirlerine karşı muhalif konumdalar. Şayet Kürt gruplar ortak bir temsiliyet oluşturup Irak meclisine girerlerse Kürtlerin taleplerini elde etmeleri için etkili olabilirler. Buda yeni hükümet senaryolarında önemli bir rol sahibi yapacaktır onları.

Ancak Kürt gruplar kendi aralarında çelişkililer. Goran, iki İslami grup, Demokrasi ve Adalet Koalisyonu ile Nifşe Nu Bağdat’ın yalnızca KDP ve YNK’yi Kürtlerin temsilcileri olarak görmesini ise doğru bulmuyor. Dolayısıyla Bağdat’ın Kürdistan Bölgesi’ndeki temaslarında tüm güçlere ile bir araya gelmesi gerektiğini belirtiyor.

Iraklı güçler daha çok Kürt gruplarla yakınlaşıyor

Yeni hükümetin oluşturulmasına az bir süre kaldı. IKBY’de yayın yapan Rojnews’e göre Iraklı güçler hükümet oluşturmak için daha çok Kürt gruplara yakınlaşıyorlar. Kürtlere iktidardan pay vereceklerini ve taleplerini yerine getireceklerini belirtiyorlar. Ancak Maliki ve Ebadi hükümetleri Kürdistan Bölgesinde birçok çelişkinin oluşmasına önayak olmuşlardı. Petrol, sınır güvenliği, peşmerge, ‘Tartışmalı Bölgeler’ referandum ve Kerkük konuları her iki hükümetin başlıca çelişkisi olmuştu.

Irak Parlamenteri ve YNK Yürütme Kurulu Üyesi Arez Abdullah, Kürtlerin yeni hükümet için herhangi bir şart koşmadığını, anayasanın sunduğu meşru haklarını istediklerini dile getirdi. 140.madde yani tartışmalı bölgelerin statüsünün netleştirilmesi, Erbil ve Bağdat arasındaki sorunların düzeltilmesi, Kürdistan bölgesi için ayrılan yüzde 17’lik bütçesinin karşılanması ve peşmerge haklarının iade edilmesi Arez Abdullah’ın belirttiği meşru haklar arasında sıralanıyor.

Kurulacak yeni hükümetin ise bu talepleri karşılayıp, karşılamayacağı ise bilinnmiyor?

İkinci senaryo

İkinci hükümet kurma senaryosu ise; Mukteda Sadr ve İbadi’nin Irak hükümetini KDP ve YNK ile kurması öne çıkıyor. Fakat bu Mukteda Sadr için kolay olmayacaktır. Çünkü gücü geçmiş dönemlerde hükümetteki yolsuzluklara karşı eleştiri ve gösteriler ile öne çıkmış bir güç. Dolayısıyla böyle bir koalisyonda yer alması çelişkileri de beraberinde getirecektir. Bir diğer çelişki ise, hükümetin politikalarını yanlış bulup, eleştirdiği için de hükümet politikalarında düzeltme adımları atması gerekecektir. Aksi halde diğer bir çelişki bu şekilde karşılarına çıkacaktır.

Irak Başbakanı Haydar İbadi ile Kürdistan Bölgesi Hükümet Başkanı Neçirvan Barzani Irak’taki gelişmeler ve ortak çalışma koşulları üzerinden görüştürler. Bu da yeni hükümetin kurulmasında uzak bir senaryo değil.

Teknokrat Hükümeti

Bir başka senaryo ise; Teknokrat hükümetinin kurulması. devlet yönetiminde ve ekonomide uzman kişilerin görevlendirilmesi ile gerçekleşir. Arez Abdullah, bunun henüz gündeme gelmediğini belirtti. Ancak Irak Federal Mahkemesi’nin seçim sonuçlarının açıklanması ardından bu senaryo da gündeme gelebilir.

Yeni kurulacak hükümet senaryolarının tümünde Kürtler yerini alacak. Ancak, Kürtler birliğini sağlayıp, ortak temsiliyet ile parlamentoya giderlerse bu IKBY için daha fazla olacaktır kuşkusuz. Çelişkilerini sürdürmeleri durumunda ise parlamentodaki faaliyetleri ciddi bir ses getirmeyeceği gibi aktifte olamayacaklar.