İran tümeninin, ABD doları karşısındaki rekor değer kaybı, Iraklıları da yakından etkiledi.

Parasını Tahran bankalarına yatıran Iraklı mevduat sahiplerinin net sayısı ve bu bankaların ödediği yüksek faiz oranlarından faydalanmak için yatırdıkları miktarı gösteren resmi rakamlar bilinmese de bu sayının hiç de azımsanmayacak düzeyde olduğu ifade ediliyor.

İran’a uygulanan Amerikan yaptırımları sonucu yaşanan ekonomik kriz ve tümendeki büyük değer kaybı sebebiyle İran bankalarına yatırdıkları paralarının yarısından fazlasını kaybeden Iraklı mevduat sahiplerinin sayısının fazlalığı, bu ikşilerin çektikleri sıkıntıları dile getirmesiyle ortaya çıktı.

İran para biriminin çöküşü ve son aylarda değerinin yarısından fazlasını kaybetmesinin ardından, birçok Irak vatandaşı parasının yarısından fazlasını kaybederek uğradıkları büyük zararı kamuoyu ile paylaştılar. İranlı bankalar, tümeni ABD dolarına çevirmek için dolar cinsinden büyük miktarlarda paralara sahip Iraklılara ihtiyaç duyuyor. Iraklı mevduat sahipleri paralarını yatırdıktan sonra dosyalama işlemleri tarihinden itibaren bir yıl boyunca bu paraya dokunmamaları gerekiyor.

Iraklı politikacıdan “Yüz dolar, bir milyon tümene eş değer” çıkışı

Iraklı politikacı ve yatırımcı Mazin al-Eshaiker, İran para biriminin çöküşüyle ilgili Facebook sayfasında, “İran’da bugün serbest piyasada yüz dolar, bir milyon tümene ulaştı!” yazdı.

Al-Eshaiker, 6 Ağustos’ta ABD’nin İran’a ekonomik yaptırımlarının ilk paketinin uygulanması ile tümenin değerinin daha da düşeceği ve Kasım ayında İran petrol ithalatını tamamen engelleyecek olan yaptırımların ikinci paketinin uygulanmasının ardından İran para biriminin tamamen çökeceğini tahmin ediyor.

Irak’ın başkenti Bağdat’taki en büyük alışveriş merkezlerinden Şurca Çarşısı’nda çalışan bir esnaf, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, çok sayıda esnafın İran bankalarına ABD doları cinsinden büyük miktarlarda paralar yatırdığı, özellikle Bağdat’tan ve diğer illerden Kerbela ve Necef’e giden sıradan vatandaşların büyük kayıplar yaşadığını belirtti. Yaşanan bu kayba bir örnek de veren esnaf, “Arkadaşlarımdan biri, İran bankalarından birine 400 bin dolar yatırdı. İran’ın para biriminde yaşanan çöküş sebebiyle şuan 300 bin dolardan fazlasını kaybetti” ifadelerini kullandı.

Iraklı profesörden hükümet ve Merkez Bankası’na suçlama

Irak Üniversitesi Uluslararası Ekonomik İlişkiler Profesörü Abdurrahman Meşhedani, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, hükümetini ve Irak Merkez Bankası’nı ‘İran bankalarındaki mevduatlarından dolayı yüzlerce ve hatta binlerce Irak vatandaşının birikimleri ve hatta evlerini kaybetmesine neden olmakla’ suçladı. Profesör Meşhedani, “Resmi makamlar, vatandaşları paralarını ilgili ve ekonomik olarak istikrarsız bir ülkenin bankalarına yatırmamaları konusunda uyarmalıydı. Fakat kendi adıma yapabileceğim her şeyi yaptım. İki yıl önce defalarca uyarılarda bulunduk. Kimse bizi dinlemedi. Çünkü İran bankaları yüzde 25’lik faiz oranına güvenilmemeliydi” şeklinde konuştu.

İran bankalarının resmi yollarla dolandırıcılık yaptığına inanan Profesör Meşhedani, “İran belki yaptırımlarla kuşatılmış bir ülke olduğu için paraya ihtiyaç duyuyor olabilir, ancak Iraklıların milli servetini bu şekilde harcamamamız gerekir” dedi.

El-Musevi: ABD yaptırımları, tümenin değer kaybetmesine neden oldu

Hayatının bir bölümünü İran’da geçiren ve ekonomi alanında uzman bir gazeteci olan Ali el-Musevi, İran ekonomisinin onlarca yıldır kronik enflasyon hastalığından şikayetçi olduğunu söyledi. El-Musevi, bu nedenle de İran Merkez Bankası’nın, İran tümeni cinsinden faiz oranlarını orta vadeli mevduatlar için yüzde 25’e kadar yükselterek karşı koymaya çalıştığını ifade etti.

Bu yüksek faiz oranlarından faydalanma fikrinin Irak vatandaşları için karşı konulamaz bir çekiciliği olduğunu söyleyen Ali el-Musevi, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, “Gidişat birkaç aylığına iyiydi. Ancak ABD’nin yaptırımları, tümenin büyük ölçüde değer kaybetmesine sebep oldu. Bu da Iraklıların tümenin satın alma gücünü, İran bankalarına para yatırarak faiz olarak alması anlamına geliyordu” ifadelerini kullandı.

İran para biriminin çöküşünün, finansal dayanakları İran bankalarındaki faiz gelirleri olan birçok Iraklı aile için büyük bir ekonomik çöküntü olduğunu söyleyen Ali el-Musevi, İran’ın siyasi ekonomisindeki analiz eksikleri, siyasi sürprizlere alışmış sistemi ve istikrarsızlığının, Irak vatandaşlarının kaybının temel nedeni olduğuna inanıyor.