Londra/Şarku’l Avsat, Brüksel/Abdullah Mustafa

İran, nükleer anlaşmadan çekilerek kendisine karşı yaptırım kararı alan ABD’ye Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) dava açtı.

Merkezi Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan UAD, İran’ın yaptırım kararı ile iki ülke arasında 1955 yılında imzalanan ve 1957’de yürürlüğe giren İran-ABD Dostluk Anlaşması’nı ihlal ettiği gerekçesiyle dün ABD’ye dava açtığını açıkladı.

İran, açtığı davada Birleşmiş Milletler’in (BM) başlıca yargı organı olan UAD’den, daha kapsamlı önlemler almadan önce ABD’nin yaptırımları geçici olarak kaldırmasına yönelik karar almasını istedi.

ABD’nin, bir sonraki aşamada İran’ın geçici karar talebine itiraz etmesi ve mahkemenin bu konuda yargı yetkisine sahip olmadığını iddia etmesi bekleniyor.

İran, davada ABD’nin 8 Mayıs 2018’deki anlaşmadan çekilerek doğrudan veya dolaylı olarak İranlı şirketleri hedef alan yaptırımları yeniden uygulama kararına atıfta bulundu.

UAD’den, ABD’nin ilgili anlaşmanın 4, 7, 8, 9 ve 10. maddelerini ihlal ettiğini duyurmasını isteyen İran, yaptırımların derhal sonlandırılmasını ve ek yaptırım tehditlerinden vazgeçilmesini istedi.

Tahran tazminat talep ediyor

Öte yandan Tahran, ‘yasal yükümlülüklerini ihlal ettiği’ gerekçesiyle ABD’den tazminat talep ediyor.

Ödenecek meblağın daha sonraki aşamada mahkeme tarafından belirlenmesini isteyen İran ayrıca, mahkemeye taşınan anlaşmazlığın uzamasına veya daha da kötüleşmesine yol açabilecek ‘herhangi bir yaptırım veya önlem tehdidinden kaçınılmasını istiyor.

ABD’nin, İran’a yolcu uçağı satışı gibi hali hazırda gerçekleşmiş olan işlemlerin hayata geçirilmesine derhal izin vermesi de İran’ın mahkemeden talepleri arasında yer alıyor.

Bunun yanı sıra Tahran yönetimi UAD’den, ABD’li veya ABD’li olmayan birey ve kurumların İran’la ekonomik ilişkiler kurmasına veya var olan ilişkilerini sürdürmesine mani olacak her türlü engeli de kaldırmasını talep ediyor.

Trump: İran’daki ayaklanmalara destek vermeliyiz

Öte yandan ABD Başkanı Donald Trump, Washington’ın Tahran ile imzalanan nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından İran’da ayaklanmalar başladığını ve ABD’nin bu ayaklanmalara destek vermesi gerektiğini söyledi.

Trump, Pazartesi günü Fox News’e verdiği demeçte, “İran’ın tüm şehirlerinde ayaklanmalar mevcut. Enflasyon ise almış başını gitmiş’’ derken, “Rejim, halkın yüzde 100 arkasında olduğumuzu bilmesini istemiyor” ifadelerini kullandı.

İran’ın çeşitli şehirlerinde protestolar düzenlendiğini belirten ABD Başkanı, ‘’Ülkedeki çatışmalar, ABD’nin anlaşmadan çekilmesinin ardından ortaya çıktı. Bekleyip göreceğiz” şeklinde konuştu.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Haziran ayının sonunda Tahran yönetimini yolsuzluk ve adaletsizlikle suçlayan protestocuları desteklediklerini açıklamıştı.

İran zor günler geçiriyor

Tahran hükümeti, Trump’ın geçtiğimiz Mayıs ayında nükleer anlaşmadan çekilerek ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını artıracağını açıklamasının ardından ekonomik çalkantılar nedeniyle gittikçe büyüyen bir hoşnutsuzlukla mücadele ediyor.