İran yargısının, güvenlik güçlerine “ülkedeki olası herhangi bir protesto gösterisini bastırmak üzere yeşil ışık yaktığı”na dair açıklama yapmasından 1 gün sonra İçişleri Bakanlığı da farklı şehirlerde “yasal toplanma için özel alan seçimi” yasasını yürürlüğe koyduğunu açıkladı. Bakanlığın bu kararı, İran’daki çeşitli işçi ve halk grupları arasındaki protesto ve grevlerin tırmanmasından sonra farklı güvenlik ve askeri hizmetlerin başlattığı proaktif adımlara yönelik örtülü bir uyarı niteliğinde.

İçişleri Bakanlığı Siyaset Dairesi Müdürü Behram Sermest, 28 Mayıs günü gerçekleştirdiği bir basın toplantısında, hükümetin Tahran’da ve ülkedeki diğer il ve ilçe merkezlerinde yasal toplanmalar için özel yerler belirlediğini vurguladı.

Yasa, hükümetin İranlıların protestolarına yer seçmesini sağlıyor. Öyle ki hükümet “protestocuların sesini duymak, güvenliği sağlamak ve halkın iş ve yaşamlarını bozmamak” için bazı unsurları da meşrulaştırmış oldu. Bu bağlamda Sermest, hükümetin henüz ilgili birimlere talimat vermediğini ifade etti. Yetkili, projenin protestolar için parkları, spor sahalarını ve meydanları kapsadığını söylerken, hükümetin kararla “vatandaşlık haklarını” güvence altına aldığını belirtti.
İran anayasasının 27. maddesi, “silah taşımadan ve İslam dininin ilkelerini ihlal etmeden toplanma ve gösteri yapma” özgürlüğünü öngörmekte.

Öte yandan karar, İran yargı sözcüsünün “güvenlik birimlerine ve polislere istikrarı tehdit eden herhangi bir sorunla mücadele” çağrısından 1 gün sonra duyuruldu. Sözcü, Tahran’a karşı olan ABD ve diğer ülkeler tarafından yapılan protesto gösterilerine karşı uyarıda bulunurken, İranlı ailelere gösterilere katılmak üzere sokaklara inmemeleri çağrısı yaptı.

Ancak yargının açıklaması, yargı makamlarının ABD yönetiminin tavrına karşı bir cevap niteliğinde. İran Dini Lideri Ali Hamaney geçtiğimiz Çarşamba günü yaptığı açıklamada, ABD’yi İran rejimini devirmeye çalışmakla suçlamıştı. Hamaney’in açıklaması, geçtiğimiz hafta Pazartesi günü İran rejimi ile yeni bir anlaşma için 12 şartı kapsayan stratejik bir açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pomeo’nun ifadelerine yanıt niteliğindeydi. Pompeo ayrıca “Halk protestoları, İranlıların rejimin yetersizliğinden rahatsız olduğunu gösteriyor. İran ekonomisi, sıkıntıdaki yetkililerin kötü kararlarından mustarip. İşçiler maaşlarını alamıyor, protestolar her gün devam ediyor ve İran riyali değer kaybediyor. Gençler arasındaki işsizlik yüzde 25’e ulaştı” dedi.
İçişleri Bakanlığı sözcüsü Selman Samani tarafından belirtilen istatistiklerine göre İran, 2017 yılının Ağustos ayında sona eren Ruhani’nin 4 yıllık ilk döneminde 43 kitlesel protesto gösterisine tanık oldu.

İran hükümeti, geçtiğimiz Aralık ayı sonunda protesto gösterilerinin başlamasından 3 gün sonra söz konusu projeyi ilk kez gündeme getirdi. O dönemde Tahran Belediye Meclisi, protestoların gerçekleşmesi için önerilen alanların bir listesinin gönderileceğini açıkladı. İnsan hakları merkezlerine göre, 2009’dan bu yana düzenlenen en büyük halk protestolarında 26 kişi hayatını kaybetti. Ancak resmi istatistikler 12 kişinin öldüğünü belirtmekte. Aynı şekilde İran’daki yetkililer tarafından yayınlanan istatistiklere göre 5 binden fazla kişi de gözaltına alındı.

80’den fazla ili kapsayan protesto gösterilerinin ardından Tahran, Ahvaz ve Kazerun şehirleri son 5 ayda geniş çaplı protesto gösterilerine tanık oldu. Geçtiğimiz Şubat ayında Günabad tarikatı mensubu onlarca kişi, güvenlik güçlerinin kısıtlamalarını protesto etmek için Pasdaran bölgesi sokaklarına döküldü. 19 Şubat’ta Pasdaran’daki olaylar, polis ve göstericiler arasındaki çatışmalardan sonra 300’den fazla protestocunun yaralanmasıyla, yüzlercesinin de tutuklanmasıyla sonuçlandı. Aynı şekilde bölgede, güvenlik güçlerinden de 5 kişi yaralanırken, daha sonra 1 yaralı hayatını kaybetti.

Tahran Başsavcısı Abbas Caferi Devletabadi, tarikat mensubu 67 kişi hakkında alınan hapis ve diğer cezaları yayınladı. Yetkili ayrıca, geçtiğimiz Aralık ayı sonunda düzenlenen protesto gösterilerine katılan 126 kişinin iddianamesini açıkladı. Bu bağlamda Mizan haber ajansının yargı sözcüsünden aktardığına göre, Günabad tarikatı mensubu olan 500’den fazla kişi gözaltında tutuluyor.

Öte yandan aktivistler dün Twitter aracılığıyla yayınlanan kararların olumsuz olduğunu açıkladı. Aktivistler, eylemcilerin İranlı yetkililer tarafından “ulusal güvenliği tehdit etmek”, “ülkenin güvenliğine karşı toplanmak ve komplo kurmak” ve “güvenlik güçlerinin emirlerine karşı ayaklanmak” ile suçlandıklarını vurguladı.

Geçtiğimiz Mart ayı sonunda binlerce Ahvazlı Arap, Araplara karşı ırkçı davranışlarla suçlanan bir televizyon programına karşı öfke protestolarında bulunmak için sokaklara çıktı. Güvenlik güçleri göstericileri dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Aynı şekilde insan hakları aktivistlerine göre, 400’den fazla kişiyi içeren bir tutuklama dalgası gerçekleştirdi.

Öte yandan Loristan, İsfehan ve Yezd bölgeleri de çiftçilerin, su transferi siyasetine karşı protesto gösterilerine tanık oldu.
Aynı şekilde Irak Kürdistan bölgesi ile İran sınır hattı, iki ay süren geniş çaplı grevlere tanık oldu. Bazı Kürt şehirleri, geçim sıkıntılarından mustarip olurken, eylemciler de boş yemek masalarında oturarak grev yaptı.

Bu ayın başlarında Kazerun şehrinden yüzlerce kişi, parlamentonun şehri bölme projesine karşı protesto gösterisi düzenledi.

Aynı şekilde İran’daki onlarca şehir grev ve protesto duruşlarına tanık oldu. Protestoların en büyüğü ise yatırımcılar tarafından bankaların ve finans kurumlarının iflasına karşı yapıldı.

Diğer taraftan Ahvaz’daki bir çelik ve şeker şirketi çalışanları da geçtiğimiz ay protesto gösterileri düzenledi.

Bu bağlamda yetkililer, hükümet ve güvenlik birimleri arasında aylar süren tartışmalar sonrasında bir sosyal medya uygulaması olan Telegram’ın yasaklandığını açıkladı. Ancak ulaşılan bilgiler, kararın ülkenin en üst mercisi olan Ali Hamaney tarafından alındığını gösteriyor.

Öte yandan kamyon sürücüleri, düşük ücret karşılığında artan vergi ve akaryakıt fiyatlarına karşı 6 günden bu yana grev gerçekleştiriyor.
Aynı şekilde Erak şehrindeki Hepco şirketi çalışanları da dün gözaltına alınan işçilerin serbest bırakılmasını talep etmek için İran yargısı önünde bir protesto gösterisi düzenledi.