İran, ABD’nin Tahran’a yönelik yaptırımlarının ikinci paketinin uygulanmasının öncesinde yaşanan gerginliğin ortasında, İsrail ile arasındaki hararetli atmosferin yumuşatılması için Umman arabuluculuk hattının devreye girmesi yolunda çalışmalar yürütüyor.
İran haber ajanslarının dışişleri bakanlığından bir sözcüden aktardığına göre, Maskat’taki İran Büyükelçisi Muhammed Rıza Nura Şahrudi, Umman Sultanı Özel Temsilcisi ve Başbakan Yardımcısı Esad bin Tarık ile ikili ilişkiler hususunda görüşmelerde bulundu. Söz konusu görüşmeler, İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi tarafından dile getirilen eleştirilerin ardından yaşanan gelişmelerle eş zamanlı olarak gerçekleşti.
İran raporlarında iki taraf arasında gerçekleşen görüşmeler hakkında ayrıntılı bilgiler içermezken İran Büyükelçisi’nin Esad bin Tarık’a İran Tahran’ı ziyaret etmesi için Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri’den gelen resmi bir davetiye teslim ettiğine işaret edildi.
İranlı çevreler, duyurulan resmi tutumdan ayrı olarak Tahran’ın “İsrail’in nükleer anlaşmaya olan esnekliği ve Suriye’deki iki taraf arasındaki düğümün çözümü konularına ilişkin Umman arabuluculuğu hakkında iyimser olduğu” görüşünde.
İsminin açıklanmasını istemeyen İranlı bir uzmanın Şarku’l Avsat’a aktardığı bilgilere göre İsrail’in bölgesel dosyalara yönelik sertliği, Ruhani hükümeti için bir endişe kaynağı olarak görülüyor.
İran siyasi çevrelerinin “uluslararası baskının en büyük parçasının İsrail’in İran’a karşı uluslararası alanda başlattığı kampanya”olduğunu düşündüğüne dikkat çeken kaynak açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“İranlılar İsrail-Umman yakınlaşmasından rahatsızlık duymuyor. Çünkü İsrail ile İran’ın müttefiki bir Arap ülkesi arasındaki bu yakınlaşma İsrail ile güvenilir bir kanal açabilir. Böylece bu durum İsrail’in İran’a yönelik baskısını hafifletebilir. Ruhani hükümeti, bazı ülkelerin ev sahipliğinde İsrail ile dolaylı olarak müzakerelerde bulundu. Umman, bu tür dolaylı görüşmeler ve mesaj alışverişi için tercih edilen bir istasyon olacak. Bu kanalın duvarları daha önce de ABD ile olan diyalog yollarının açılmasına ilişkin inşa edilmişti. İran yöneticileri ile Umman yönetimi arasındaki karşılıklı güven de bu eğilimi destekliyor.”
İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani, haziran ayı başında İran ile İsrail’in Suriye konusunda Ürdün’de müzakerelerde bulunduğuna dair basında çıkan haberleri yalanlamıştı. Şemhani’nin açıklamaları, İran Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı ve Ruhani’nin Özel Temsilcisi Mahmud Vaizi öncülüğündeki heyetin Azerbaycan’a ulaşmasından bir gün önce yapılırken kaynaklar, ziyaretin İsrail’le arabuluculuk girişimleri bağlamında geldiğini söyledi. Yakın kaynakların aktardığına göre söz konusu ziyaret, İsrail heyetinin aynı amaç doğrultusunda ülkeye ulaşması ile eş zamanlı olarak gerçekleşti. İranlı kaynaklar, Vaizi’nin söz konusu dönemde ayrıntılara ilişkin açıklama yapmadan bölgesel konuları tartışmak için Bakü’yi ziyaret ettiğini aktardı.
Arabuluculuk, İranlı yetkililer tarafından Azerbaycan Cumhuriyeti’nde artan İsrail faaliyetleri hakkında birçok kez dile getirilen kaygılardan bağımsız olarak gerçekleşti. İran Uluslararası İlişkiler Danışmanı Ali Ekber Velayeti’nin temmuz ayında Kremlin’e yaptığı ziyaret, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ziyaretiyle çakışmıştı.
İran bir kez daha Tahran ve Tel Aviv arasındaki Rus arabuluculuğu varlığını reddederken Velayeti, Rusya’ya olan sürpriz ziyaretini “stratejik bir görev” olarak nitelendirdi ve Netanyahu’ya sert ifadelerle saldırdı. Bu, İran ve İsrail arasında Rus arabuluculuğuna işaret eden raporlara cevap bağlamında geldi.
Son birkaç gün içinde muhalif medyanın ve hükümet yanlılarının tanık olduğu rutin sürece rağmen Amerikalı gazetelerin bir İsrail yetkilisinden aktardığına göre Netanyahu, İran ve bölgesel müttefikleriyle gizli bir iletişim kanalı kurmaya çalışıyor. Yapılan yorumlar Umman’ın mevcuttaki en iyi kanal olabileceği yönünde.