İranlılar, İran yeni yılından önceki son Çarşamba gecesi halkın “kötülüğü önlemek için ateşten atlama” geleneğini yeniden canlandırdı. Nitekim İran Cumhurbaşkanı, Uzmanlar Meclisi Başkanı Ahmed Cenneti’nin “hükümet yetkililerinin ‘devrim’ standartlarından uzaklaştığı” eleştirilerine maruz kalırken, Hasan Ruhani hükümeti de 13 Mart’ta muhafazakar blok tarafından yakılan ateşin üzerinden atlamak zorunda kaldı.
Bu bağlamda Cumhurbaşkanı Ruhani’nin parlamentodaki muhaliflerinin, bazı bakanların devrilmesi konusunda yürüttüğü ilk girişimler başarısızlıkla sonuçlandı. Öyle ki Çalışma, Kooperatif ve Sosyal Refah Bakanı Ali Rabii 2 oy üstünlüğüyle, Yol ve Şehircilik Bakanı Abbas Ahmed Akhundi de oy çoğunluğuyla kabinedeki yerini korudu.
Bununla birlikte Tarım Seferberliği Bakanı Mahmud Hojjati’nin sorgusu esnasında 3 bakan performansını savunurken, hükümet de adeta nefesini tuttu.
Öte yandan İran Hükümeti’nin son günlerde parlamentodaki 3 bakanın sorgulanmasını engelleme girişimleri, anayasa yemininden 6 ay sonra başarısızlıkla sonuçlandı. Son saatlerde yapılan istişareler de Çalışma Bakanı Rabii’ye yönelik sorgulama oturumunun ertelenmesini engelleyemedi.
Bakanların sorgulanması, göreve başlamasından 5 yıl sonra parlamentoda ilk kez bu durumla karşı karşıya kalan Ruhani’nin rolüne bir darbe niteliğinde. Nitekim parlamento komiteleri, 6 eksen de dahil iki sorgulama isteği üzerine Ruhani temsilcileri ile istişarelere girişti.
Ruhani, iki bakana eşlik etmek yerine Uzmanlar Meclisi’ne yönelmeyi tercih etti. Sorgulama toplantısına ise Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri, Merkez Bankası Başkanı Veliyullah Seif, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hüseyin Ali Emiri ve Savunma Bakanı Emir Hatemi katıldı.
Bu bağlamda Ruhani muhalifleri, işsizlik krizinin, yaşam koşullarının kötüleşmesi ve İran’daki trafik kazalarının yol açtığı kayıplar nedeniyle en fazla eleştiriye maruz kalan 3 bakana yönelik sorgulama gerçekleştirdi.
Analistler, iki bakana yönelik sorgunun Aralık ayı sonunda ve Ocak başında patlak veren halk protestoları depreminin bir sarsıntısı olduğunu belirtti. Öyle ki bu durumun, halkın hoşnutsuzluğunun arkasındaki bakanlara yönelik suçlamalarla rejime karşı eleştirilerden uzaklaşma adımı olarak yorumlandı. Zira bu hoşnutsuzluk, muhafazakar akımın Mayıs ayında yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde hükümetin verdiği sözlerin ertelenmesinin bir sonucu olarak meydana geldi.
Nitekim halk gösterilerinde protestocular, İran Devrim Rehberi Ali Hamaney’in siyasetini kınayan birçok slogan atmıştı.
Öte yandan İran Hükümet Sözcüsü Muhammed Bakır Nubaht 13 Mart’ta düzenlenen bir basın açıklamasında, bir grup milletvekilinin Cumhurbaşkanı ve kabinesini sorgulama yönündeki ısrarlarını eleştirdi.
Diğer taraftan Ruhani yandaşları ve muhalifleri arasında konuya dair süren 3 saatlik bir görüşmenin ardından Ali Rabii, 124 hayır ve 2 tarafsız oya karşı 126 evet oyu elde etti.
Yol ve Şehircilik Bakanı Abbas Ahmed Akhundi de 246 milletvekili arasında aleyhine 92, lehine de 152 oya ulaştı.
Bağımsızlık Bloğu sözcüsü, blok üyelerinin bakanların sorgulanması sırasında “ateş açma özgürlüğü” temelinde hareket ettiğini söyledi.
“Ateş açma özgürlüğü”, devrimci tarafların “yetkililerin başarısızlığa uğraması durumunda inisiyatif kullanması üzerine” cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından Devrim Lideri Ali Hamaney tarafından kullanılan bir terim. Nitekim siyasi akımlar arasında da söz konusu terimin yorumu, İran’da önemli tartışmalara neden oldu.
Bakanlığındaki sorunlardan dolayı İranlılardan özür dileyen Ahmed Akhundi’nin sorgusunda, İran ulaştırma kuruluşlarındaki krizler, trafik kazası mağdurlarının artması ve ana eksenlerdeki halkın taleplerine cevap verilmemesi dikkate alındı.
Bu bağlamda eleştirmenler, işçilerin taleplerinin görmezden gelinmesi yanı sıra kötüleşen işsizlik krizinde Rabii’nin performansına eleştiride bulundu.
ISNA haber ajansının aktardığına göre, Sebzevar şehri temsilcisi Hüseyin Maksudi, “Çalışma, Kooperatif ve Sosyal Refah Bakanı emeklilerin ve işçilerin sesini duyduysa, neden son protestolara ve huzursuzluğa şahit olduk” dedi. Maksudi, “İşçiler, köylüler, halı dokumacıları ve emekliler… Onlar devrimin sahipleridir ve Rabii adında bir bakanla çalışmaktadır. Ancak devrimin sahiplerinin durumları yolunda değil. Onların güveni, devrimle azaldı. Bu düşüş de rejimin temellerini sarstı” şeklinde konuştu.
Pave temsilcisi Kürt milletvekili Şehab Nadir, İranlıların yüzde 80’inin yoksulluk sınırı altında yaşadığını belirtti. Nadir, Çalışma Bakanlığı’nın ülkenin güvenlik sorunlarına neden olan İran sınır bölgelerindeki gençlerin istihdamını görmezden geldiğine de dikkati çekti.
Milletvekiline göre, Kürt gençlerin taleplerinin göz ardı edilmesi, bu gençlerin Kürt muhalefet partilerine katılmasına neden oluyor.
Başka bir Kürt Milletvekili Muhammed Kasım Osmani de hükümetin son günlerde bakanların sorgulanmasını engellemek için harekete geçmesini eleştirdi. Bu bağlamda Osmani, “Sorgulama, denetim için Milletvekillerinin elindeki en güçlü araçtır. Ve hükümetin performansını değerlendirmesi için bir fırsattır, bir tehdit değil” ifadelerini kullandı. Sorgulamanın, performansını savunamayan bir bakan için tehdit oluşturmasının normal olduğunu söyleyen Muhammed Kasım Osmani, Rabii’ye sorgulamadaki gibi görevlerini yerine getirmede de hünerli olmasını önerdi.