İran Dışişleri Bakanlığı Resmi Sözcüsü Behram Kasımi, dün yaptığı açıklamada, İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) ile kırmızı çizgileri geçmeme şartıyla işbirliğini sürdüreceğini söyledi. İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi ise Dışişleri Bakanı Muhammet Cevat Zarif’in, önümüzdeki ay yapılacak, Birleşmiş Milletler (BM) Yıllık Kongresi’nde, 5+1 ülkeleri ile Dışişleri Bakanları seviyesinde bir toplantı talep edebileceğini dile getirdi.
İran tarafından yapılan açıklamalar, ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley tarafından yapılan ziyaret kapsamında sarf ettiği sözlere cevap olarak yapıldı.
Kasımi’nin sözleri, Zarif’in dün yaptığı açıklamada, IAEA’ya ilettiği kaygılardan çok farklı değil. IAEA’nın bağımsızlığı ve uluslararası toplumdaki yerinin korunmasının önemine vurgu yapan Kasımi, “Bazı ülkelerin bizden istediği aşırı talepleri önemsemiyoruz” demişti.
Haley’in açıklamalarına cevap veren Kasımi, “Nükleer anlaşma kapsamında yasak olan alanlara kimse giremez. İAEA tarafından yapılacak teftiş, iç siyasetimiz kapsamında yapılacaktır” ifadelerini kullandı.
ABD tarafından öne sürülen taleplerin mantık ve gerçeklik dışı olduğunu dile getiren Kasımi, “Taleplerini bize dayatamazlar, bu konudaki uyarı ve tavsiyelerimizi yaptık, yapmaya da devam edeceğiz” dedi.
Kasımi, 5+1 üyesi Avrupa ülkelerine de seslenerek, ABD’nin, nükleer anlaşmayı zayıflatacak müfret siyasetlerine karşı çıkmalarını istedi. “ABD yönetimi, İAEA’yı etkilemek için anlamsız girişimlerde bulunuyor” şeklinde konuştu.
ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley, Cuma günü yaptığı açıklamada, uluslararası müfettişlere İran tarafından askeri merkezlere giriş izni verilmemesinden kaygı duyduğunu ifade ederek, IAEA’dan, 2015’te imzalanan nükleer anlaşmaya uyması için İran’a karşı bütün yaptırım gücünü kullanmasını istemişti.
Haley, Avusturya’nın Başkenti Viyana’ya yaptığı ziyaret dönüşü yaptığı ve Rueters Haber Ajansı tarafından nakledilen açıklamasında, “İAEA’ya güvenim tamdır. Fakat İAEA, nükleer silah geliştirme programı uygulayan ve yalanla dolu bir geçmişe sahip bir ülkeyle çalışıyor. İAEA’nın, İran’ın nükleer anlaşmaya uyması için bu ülkeye karşı bütün yaptırım imkanlarını kullanarak baskı kurmasını destekliyoruz” cümlelerine yer verdi.
Askeri durum ile askeri olmayan mevcut durum arasında bir ayrım yapılamayacağını vurgulayan Haley, “İran’da gizli tutulan başka nükleer silah noktaları var. Bu bölgeler büyük sorun teşkil ediyor” şeklinde konuştu.
Haley, ABD Başkanı Donald Trump’ın, Eski Başkan Barack Obama döneminde imzalanan Nükleer Anlaşmayı yeniden gözden geçirme kararı çerçevesinde Viyana’da bulunan IAEA merkezini ziyarete etmişti.
Öte yandan, İran Devrim Rehberi Yüksek Askeri Müsteşarı Hasan Firuzabadi, konuya ilişkin olarak, dün yaptığı açıklamada, “İranlı ya da yabancı hiçbir yetkili, Devrim Rehberi Ali Hamaney’in onayı olmadan söz konusu askeri bölgelere giremez” dedi.
ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley’in Viyana ziyareti sonrasında yaptığı açıklamaya cevap veren Firuzabadi, “Haley yeni bir fitne çıkarmak istiyor. Nükleer Anlaşmaya göre askeri noktalara giriş izni verildiği iddiası doğru değil” cümlelerini kullandı.
Konuya ilişkin açıklama yapan bir başka İranlı yetkili, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, Nükleer Anlaşma’nın uygulanmasına gözlemcilik yapan İran Heyeti’nin, ABD’nin uluslararası müfettişlerin İran’daki askeri bölgelerde teftiş yapması önerisini değerlendirdiğini söyledi.
Salihi, gazetecilere yaptığı açıklamada, İran’ın 5+1 ülkelerinden Dışişleri Bakanları seviyesinde bir toplantı yapılmasını talep ettiğini ve Dışişleri Bakanı Zarif’in teftiş meselesini yakından takip ederek, İran’a yönelik baskıları gidermeye çalıştığını ifade etti.
ABD Eski Dışişleri Bakanı John Kerry ile yoğun görüşmeler yapan İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif, henüz yeni ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson ile bir araya gelmedi.
Zarif ve 5+1 ülkeleri temsilcileri, ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve başlamasından bu yana ilk kez bir araya gelecek. Trump yönetimi, İran’ı Nükleer Anlaşmaya saygı göstermemekle suçluyordu.
ABD Temsilciler Meclisi ve Senatosu (Congress), geçtiğimiz ay, İran’ın Ortadoğu’nun istikrarını bozmaya yönelik faaliyetlerine karşılık yaptırım uygulanmasını kararlaştırmıştı. Trump yönetimi, Nükleer Anlaşma’nın İran’ın bölgedeki istikrara katkı yapmasını sağlayamadığını ifade ediyor.
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, ABD’nin tavrına dair IAEA Müdürü Yukiya Amano ve Avrupa Birliği (AB) Dışilişkiler ve Güvenlik Politikaları Koordinatörü Fedherica Mogherini’ye bir mektup gönderdiğini dile getirdi.
Açıklamasında, ABD’nin teftiş önerisini yorumlayan Salihi, “Nükleer Anlaşmaya zarar vermek isteyenler var. Bu kişiler, İran’ı kendi bahanelerini haklı çıkarmaya itmek istiyor” ifadelerini kullandı.
İSNA Haber Ajansı’na yaptığı açıklamada, ABD yönetimine “İran’daki askeri merkezlerin teftişi meselesini iç siyasetine alet ettiği” eleştirisi yönelten Salihi, ABD yönetiminin stratejik bir karmaşa içinde olduğunu iddia ederek, “ABD’nin böylesi bir stratejik karmaşa içine düştüğünü ilk defa görüyoruz. Bu karmaşa, İran’dan evvel ABD’ye zarar verir” değerlendirmesini yaptı.
Aynı zamanda, İran halkına da seslenen Salihi, ABD’nin hamlelerine zeka ve uyanıklıkla karşılık verdiklerini söyleyerek, “ABD’nin baskılarına gelişi güzel reflekslerle değil, dikkatli ve ciddi çalışmalarla karşılık veriyoruz. Amerikalılar şunu bilmeli ki; Nükleer Anlaşmaya kolaş ulaşmadık, kolay kolay da bırakmayız” cümlelerini kullandı.
İran, uluslararası müfettişlerin, İran’daki askeri merkezlerde araştırma yapmasına izin vermezken, İranlı yetkililer, bu çerçevede herhangi bir adım atılmasının vahim sonuçlara sebep olabileceği uyarısında bulundu.
İAEA, İran’ın 2015 yılında imzalan Nükleer Anlaşma öncesi bazı askeri merkezlerde Nükleer faaliyet gerçekleştirdiğinden şüphe duyuyor.
İran Devrim Rehberi Ayetullah Ali Hamaney, yeni kurulan kabineyi kabul ettiği toplantıda, diplomaside devrim ruhunun korunması gerektiğini ifade ederek, yeni kabineye, bazı ülkelere yoğunlaşmayı bir tarafa bırakarak bütün dünyaya diplomasi dalı uzatma nasihatinde bulunmuştu.