İran’ı yalnızca ABD yaptırımları kuşatmıyor. İran’ın internette geniş bir anonim ağı ve İngilizce, Fransızca, Arapça, Farsça, Urduca, Peştuca, Rusça, Hintçe, Azerice, Türkçe, İspanyolca da dahil olmak üzere 11 farklı dilde sosyal medya hesapları olduğuna dair haberin dün Reuters’da yayımlanmasının ardından internet devleri de Tahran’ın dünya çapında internet kullanıcılarını etkilemeye yönelik yasadışı girişimlerini durdurmak için girişimlerde bulunmaya hazırlanıyor. YouTube, Intagram, Facebook ve Twitter gibi çeşitli sosyal medya sitelerinde İran’a ait yüzlerce sahte hesabın yanı sıra 10 adet internet sitesinin, İran merkezli Uluslararası Sanal Medya Birliği (IUVM) olarak adlandırılan ağın bir parçası olduğu keşfedildi. IUVM içerisinde YouTube, sosyal medya ağları, son dakika haber servisi, mobil uygulama mağazası ve mizah içerikli resimlerin yer aldığı (caps) siteler gibi çeşitli platformlar barındırıyor. Ağ, İran televizyonu, İran hükümetinin ‘yarı-resmi’ haber ajansı Fars ve Hizbullah’a ait el-Menar televizyon kanalından çektiği bilgileri, ABD veya İngiltere’nin güvenilir haber siteleri gibi görünen sahte sitelere gönderiyor. Ardından, okurların kaynağını ve bilginin doğru olup olmadığını bilmediği bu sitelerdeki haberleri tüm internet ağına dağıtıyor. IUVM, Facebook ve diğer şirketlerin aynı anda yaptığı ‘birçok sosyal medya hesabı ve internet sitesinin, bir İran projesinin parçası olarak diğer ülkelerdeki kamuoyunu gizlice etkilediğine’ dair açıklamalarıyla ortaya çıktı.
İran’ın yanıltıcı propagandası, herhangi bir ülkenin kamuoyu görüşlerini manipüle edebileceğini kanıtlayan, bununla birlikte yurt içinden kaynaklanıyormuş gibi yönlendirilen ve yurt dışından geniş çaplı olumsuz tepkiler alınmasına sebep olan büyük bir stratejinin küçük bir parçası. Bu strateji, sadece sosyal medyadaki büyük kaostan yararlanmıyor. Aynı zamanda internetteki güvenilir siteler ve sosyal medya platformları da bu yanıltıcı bilgilere itibar edilmesini sağlamak için kullanılıyor. Ancak bu durumun farkına varan bir dizi teknoloji devi, İran hükümetine karşı savaş açtıklarını duyurdu. İran’ın ABD, İngiltere ve bazı Körfez ülkeleri başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde internet kullanıcılarını hedef alan yanıltıcı propaganda faaliyetlerinde bulunmakla suçlanmasının ardından Facebook ve Twitter, çoğunluğu İran’dan yüzlerce hesabı sildiğini duyurdu. Bununla birlikte ABD merkezli siber güvenlik şirketi FireEye şirketi, Reuters’in verilerini gözden geçirdikten sonra İran propagandası yapan sosyal medya hesaplarının başta Suudi Arabistan olmak üzere Ortadoğu’daki çeşitli ülkelere yönelik tartışmalı konularda yanıltıcı bilgiler yaydıklarını ortaya çıkardı. Daha sonra Google, YouTube’da devlet denetimindeki İran İslam Cumhuriyeti Yayın Kurumuyla (IRIB) bağlantılı 39 kanalın kaldırıldığını duyurdu.
İnternette sahte bilgilerin yayılması ve yanıltıcı propagandaların yapılması engellenmek için uluslararası katı kurallar olmadan milyarlarca insanın bilgi kaynağı haline gelen sosyal ağları kontrol etmek imkânsız bir hale gelebilir. Facebook, Google ve Twitter gibi internet devleri tarafından sahte hesapların kapatılmasına yardımcı olacak mekanizmalar kurulmandan radikalizm ve yönlendirilmiş haberlerin yayılması, sahtecilik, dolandırıcılık ve aldatmaca artarak devam eder. Ne yazık ki yanıltıcı propaganda, gerçeği çarpıtana ve binlerce sahte haberi milyarlarca insana ulaştırana kadar keşfedilemiyor.
Dünyada 3 milyardan fazla kullanıcısı olan internet hizmeti insanlar için faydalı olduğu kadar tehlikeli de olabiliyor. Çünkü artık internet, mucidi olan İngiliz bilim insanı Tim Berners-Lee’nin hedeflerinin çok ötesine geçmiş durumda. Lee, dünyanın her gün ihtiyaç duyduğu interneti icat etmesinin üzerinden 29 yıl geçtikten sonra bugün ulaştığı boyut hakkında ‘endişe’ duyduğunu söylüyor.