ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları, Pazartesi günü uygulamaya konulacak. Söz konusu yaptırımlarla, kötü yönetim ve yolsuzluğun neden olduğu istikrarsızlık ve büyük kentlerdeki protesto gösterilerinin bir adım ileri taşınması bekleniyor.

Dün Tahran’daki Cuma hutbelerinde ülkedeki kötü yönetim ve ekonomik koşullar hedef alınsa da gösteri yapılmaması talep edildi. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ise sosyal medya aracılığıyla yapılan protesto çağrılarına cevap veren İran’ın en büyük 10 kentinden İsfahan, Şiraz, Ahvaz, Erak, Meşhed, Sari, Kerec ve Şahinşehr’de protestolar hız kazandı.

Eylemcilerin çektiği görüntülerde, özel polis güçlerinin Tahran ve il merkezlerinde sıkı güvenlik önlemleri aldığı gözlemledi.

Protestolar, ABD’nin yaptırımlarından birkaç gün sonra genel fiyatlar ve altın fiyatlarındaki artışın ardından gelmiş; hükümet ise geçtiğimiz hafta yoksul kesimin temel ihtiyaçlarını karşılama sözü vermişti.

İran’da “Diktatöre Ölüm, Mollalar Defolun” sloganları

Fars Haber Ajansı’nın bölgeden aktardığı haberlere göre, göstericiler arasında “Diktatöre Ölüm!”, “Mollalar defolun… Ya güzellikle ya da zorla”, “Suriye’yi bırak, halimize bak”, “Ne Gazze ne Lübnan canım sana feda İran” şeklinde sloganlar atıldığı belirtildi.

Ülkenin turizm ve sanayi merkezi İsfahan ise dün, protestoların 3. gününde, güvenlik güçleri ve göstericiler arasında yaşanan şiddetli çatışmalara sahne oldu. İsfahan, Şiraz ve Tahran’daki gösterilerin paylaşıldığı videolarda, “Hamaney’e Ölüm!” şeklinde sloganların atıldığı görüldü.

İran’daki bu görüntüler, halkın daha çok, düzenbaz yöneticiler ile ülke ekonomisini felç etmek isteyen ABD yönetimi arasında asılı kaldığı izlenimi veriyor. Birçok vatandaş krize karşı tedbir amaçlı olarak dolar biriktirmeye ve erzak depolamaya başladı. İranlı zenginlerin çoğu, çareyi ülkeyi terk etmekte bulurken, görünüş itibariyle daha fakir olarak nitelenebilecek kesimlerin ise endişelerini dile getirmek için sokaklara dökülmeyi tercih ettiği görüldü.

Tahran’daki Cuma hutbesinin imamı Kazım Sadıki, dünkü vaazında, “Ekonomiyi manipüle etmek, mücadeleye ihanettir. Yargı Sözcüsünün açıklamalarından anlaşılan o ki, hükümet kurumları ve ekonomik konular üzerinde çok kapsamlı manipülasyonlar gerçekleşiyor” dedi.

Dün İran’daki Cuma hutbelerinde yapılan vaazların ortak noktası, özellikle tüccarlar başta olmak üzere ekonomiyi manipüle edenler ve yolsuzlukla mücadeleydi. Hutbeleri veren İran Dini lideri Ali Hamaney’in temsilcileri, olayları daha çok Hamaney’in iç politikaya dair bakış açısıyla yorumladı.

İmam el-Huda’dan hükümete suçlama

Birçok imam, dünkü vaazlarında, gösterilerin son bulmasını talep ederken, Meşhed Cuma İmamı Ayetullah Ahmed Alem el-Huda, hükümet ve parlamentoyu, olayları seyretmekle yetinmek ve gerekli önlemleri almamakla suçladı.

İran’ın resmi haber ajansı IRNA’nın haberine göre, el-Huda, ülkenin yaşadığı krize karşı hükümet ve meclisi, gerekli adımları atmamakla suçladı. İranlı imam, ekonomideki kötü gidişata dikkat çekerek, hükümetin ve meclisin “hızlı ve kararlı adımlar atmadığını söyledi.
Alem El-Huda, gösterilerin, Amerikan casuslarını memnun edecek şekilde sürmemesi ve yaşananların rejim karşıtlığına dönüşmemesi için de uyarıda bulundu.

Öte yandan İsfahan Cuma İmamı Yusuf Tabatabai Necad, “ İnsanlar pahalılık, vergi, enflasyon gibi konularda haklılar ancak sokağa inmek de ne demek? Bunu kim söylemenizi istiyor? Yetkililer durumun farkında” şeklinde konuştu.

Tabatabai konuşmasının devamında ise, “Babalardan ricam çocuklarının sokaklara inmesine izin vermemesi. İlerde problemlerle karşılaşırlar. Bu tür bir durumda suçu sadece kendisinde arar” ifadelerini kullandı.

Fransız Haber Ajansı’nın Tahran’ın önde gelen bir esnafından aktardığına göre, “Halk, bugün almazsa yarın öbür gün hiç bulamamaktan korkuyor. Stoklarını yenileyen toptancılar, durumların nasıl gelişeceğini görmek için bekliyor” dedi.

İran’a yönelik ABD yaptırımlarına sayılı günler kala, ülkedeki atmosferi AFP’ye değerlendiren Alman Düşünce Enstitüsü (Carbo) Müdürü Adnan Tabatabai ise yönetimin gösterileri meşru bulduğunu, ancak grupların ülke içinde veya dışında bir ihlali söz konusu olursa, olayların şiddete dönüşebileceğine işaret etti. Tabatabai, “gösterilerin süreceğini” de sözlerine ekledi.

Eski Ticaret Odası Başkanı’ndan Tahran hükümetine suçlama

Bu arada 3 yıl önce İran pazarına giren Peugeot, Renault ve Total gibi çok uluslu, dünyanın önde gelen Fransız şirketleri, ülkeden çıkmaya hazırlanıyor. Başkent Tahran’da hidrokarbon işi yapan Batılı bir iş insanı ise yaptırımların ne şekilde uygulanacağı konusundaki belirsizliğin kendilerini endişelendirdiğini söylüyor. Tüm yaşanan belirsizlikte, ABD’yi kızdıran hamlelerde bulunmak isteyen firmalar da yok değil. Özellikle 4 Alman ilaç firmasının, ABD’ye karşı İran pazarına girmeye hazır olduğu kaydediliyor.

Eski Tahran Ticaret Odası Başkanı Muhammed Rıza Behzadian ise kriz zamanı hamlede bulunmanın çok güç olduğunu kaydederek, hükümeti, önceden önlem almamakla suçluyor. Hükümetin ekonomik bir plan ortaya koyamamasını eleştiren Behzadian, “Şartlar iyiyken bunun avantajını kullanamadılar” diyor.