İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, dün, İran Parlamentosu’na yeni yıl bütçesini sundu. Parlamento’da yaklaşık bir saat süren bir konuşma gerçekleştiren Ruhani, bütçe teklifini savunarak, hükümetinin seçim kampanyası kapsamında farklı bir bütçe teklifi sunduğunu söyledi.
Ruhani tarafından sunulan yeni yıl bütçesinde, İran Devrim Muhafızları’na İran Ordusu’nun 3 katı büyüklüğünde bir bütçe payı tahsis ediliyor. Devrim Muhafızları’nın dış örgütlenmesi olarak bilinen Kudüs Güçleri, bütçe payından en fazla pay alan grup olarak öne çıkıyor.
İran Parlamentosu, yasalara göre, hükümet tarafından sunulan bütçe teklifini bir ay içinde karara bağlamak zorunda. Teklif, parlamento bünyesinde Bütçe Komisyonu’nda yapılacak bir aylık değerlendirme sonrasında karara bağlanacak.
Ruhani’den geri adım
Bütçede, İran Devrim Muhafızları’na büyük pay ayrılması, ikinci kez Cumhurbaşkanlığı’na seçildiği seçim kampanyası döneminde, bütçe konusunda Devrim Muhafızları ile görüş ayrılığı yaşayan Ruhani’nin 5 Devrim Muhafızı lideriyle yaptığı görüşmeler sonrası geri adım attığını gösteriyor.
İran Hükümeti tarafından atılan bütçe adımı, başta Kudüs Güçleri’nin faaliyetleri olmak üzere İran uzantılarının bölgedeki faaliyetlerine karşı eleştiriler yönelten uluslararası güçlere meydan okuma olarak değerlendiriliyor.
ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz Kasım ayı başında, İran’ın Ortadoğu’daki yayılmacı politikalarıyla mücadele stratejisi kapsamında, İran ve 5+1 ülkeleri arasında imzalanan nükleer anlaşmanın uzatılması kararını imzalamayı reddetmişti. ABD Kongresi’nin Aralık ayında nükleer anlaşmayı tek taraflı olarak askıya alması bekleniyor.
Ruhani’nin, bütçe teklifi hakkında değerlendirmelerde bulunan İran Parlamentosu Savunma Komitesi Üyesi Muhammed Cemali, Kudüs Güçleri ve nükleer füze programının, İran’ın silahlı kuvvetler bütçesi açısından öncelik teşkil ettiğini söyledi. İran’ın ABD’nin Ortadoğu’daki provokasyonlarıyla mücadele stratejisinin Kudüs Güçleri ve nükleer füze programının alanına girdiğine işaret etti.
İran Hükümeti’nin orduya ayırdığı yüzde 5’lik payı azımsayan Cemali, Bütçe Komisyonu’nun teklifi kabul etmemesinin muhtemel olduğuna dikkat çekti. “İran’ın karşı karşıya kaldığı tehditler göz önüne alındığında silahlı kuvvetlere ayrılan bütçe payının önem sırasının başında olması gerekiyor. Ancak Silahlı Kuvvetlere ayrılan bütçe payı, bu yıl genel bütçenin yüzde 20’sinden fazla olması gerekirken yüzde 20’nin altında” şeklinde konuştu.
İran Savunma Bakanı ile Silahlı Kuvvetler’e ayrılan bütçe payı hakkında istişareler gerçekleştirildiğine vurgu yapan Cemali, “Savunma Bakanı ile yapılan istişarelerde, kendisi hükümetin bütün alanlarda bütçe payı ayırdığına inandığını dile getirdi” dedi.
İran Resmi Haber Ajansı’nda (İSNA) yer alan habere göre, İran Silahlı Kuvvetleri, İran Devrim Muhafızları ve Devrim Muhafızları’na bağlı Besic Güçleri’ne ayrılan bütçe payı, 400 trilyon İran riyaline (11 milyar dolar) ulaşıyor.
Hükümetin açıkladığı rakamlara göre, İran Devrim Muhafızları’na ayrılan bütçe payı, İran Silahlı Kuvvetleri’nin payından 3 kat fazla. Hükümete yakın haber ağları, İran Devrim Muhafızları’na, 267 trilyon 366 milyar 971 milyon İran riyali tutarında pay ayrılırken, İran Silahlı Kuvvetleri’ne 800 milyar 866 milyon İran riyali tutarında bütçe payı ayrıldı. İran Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı Lojistik Kuvvetleri’ne ise 975 milyar 355 milyon İran riyali verildi. Bütçeden Besic Güçleri’ne ayrılan pay ise 804 milyar 843 milyon İran riyalini buldu.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Parlamento yetkilileri ve Silahlı Kuvvetler komutanları arasında gerçekleşen istişare toplantılarında, komutanların Ruhani’den kendilerine ayrılan bütçe payını artırması talebinde bulunduğu iddia edilmişti.
Ruhani’nin seçim sloganlarına uygun bütçe
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Parlamento’da gerçekleştirdiği bütçe konuşması, genel olarak ikiye ayrılabilir. Konuşmasının başında, İran hükümetinin iç siyaset ve ekonomide uyguladığı programları savunan Ruhani, konuşmasının ikinci bölümünde dış siyaset etrafında konuştu. Ruhani, konuşmasının bütçe teklifini savunma bölümünde ise, teklifin geçtiğimiz Mayıs ayında gerçekleştirilen ve ikinci kez cumhurbaşkanı seçildiği seçimlerde sunduğu vaatlerle örtüştüğünü vurgulayarak, 20 Mart 2018 günü başlayacak yeni dönemde, yüzde 5’lik bir büyüme gerçekleştirmeyi vadetti.
Ruhani, İran ve 5+1 ülkeleri arasında yapılan nükleer anlaşmayı savunduğu konuşmasında, anlaşma sonrası hükümetin dış yatırımcılara sağladığı kolaylıklardan kaynaklanan faizlerin aşağı çekilmesi ve yabancı yatırımcıların İran’da yatırım yapmaya cesaretlendirilmesi olmak üzere iki büyük ekonomik gelişme kaydettiğini sözlerine ekledi.
Öte yandan, İran Parlamento Başkanı Ali Laricani, hükümetin yeni bütçe teklifiyle olumlu bir adım attığını söyleyerek, “Ülkenin karşı karşıya kaldığı engellerin aşılmasına önem veren bir teklif” olarak nitelendirdiği bütçe teklifini memnuniyetle karşıladığını dile getirdi.
Hükümetin, savunmaya ayırdığı büyük bütçe payına karşılık, ülkedeki imar projeleri 11 trilyon İran tümeni tutarında bir gerileme yaşadı. Parlamento, hükümet tarafından imara ayrılan 63 trilyon tümenlik bütçe payını 71 trilyon tümene çıkarmıştı.
Yarı Resmi Haber Ajansı Tesmim’de yer alan habere göre, İran hükümeti, vatandaşlara mali yardım için ayrılan bütçe payında 19 trilyon tümenlik bir azaltmaya giderek, 30 milyon vatandaşın desteğini kesmiş oldu.