İran Eğitim Bakanlığı tarafından öğretmenlerin seçimi için kabul edilen yeni bir idari kararname, İranlılar arasında eleştirilere neden oldu. Aktivistler, bakanlığı; kadınlara, engellilere ve bazı hastalıklardan muzdarip olanlara ayırım yapmakla suçladı.

Uzun bir listeyi içeren tartışmalı kararname, hastalıklar ve fiziksel engelleri içeriyor.

Kararname, rahimde cerrahi operasyon ve üreme sisteminin disfonksiyonu, yüzde aşırı tüylenme, erken veya yavaş ergenlik, kadınlarda yüz aknesi, depresyon, şiddetli migren, parmak kaybı, omurga problemleri, karaciğer, safra kesesi ve karın ameliyat geçirmiş öğretmenlerin atanmasını engelliyor.

Avukat ve insan hakları savunucusu Leyla Ali Karmi Şarku’l-Avsat’a, “İdari kararname kesinlikle İran vatandaşlarına karşı ayrımcılığın önemli bir örneğidir. Uygulama iç hukuka, uluslararası normlara ve yasalara aykırıdır. Kararname insanlık haysiyetinin kötüye kullanılmasını ve insanoğlunun gerçek değerinin görmezden gelindiğini gösteriyor” açıklamasında bulundu.

Ali Karmi, Uluslararası Çalışma Kanunu’nun 111. maddesinde, çalışma konusunda ayrımcılığın önlenmesinin açıkça gösterildiğine dikkat çekerek, “Irk, renk, cinsiyet, din ve siyasi vizyona dayalı her türlü ayrım veya tercih, sosyal ayrımcılıktır. İstihdama erişimin kökenine zarar vermektedir” dedi.

İranlı avukat, İran Anayasası’nın 160. maddesinin kişilere çalışma ve işin türünü seçme hakkı tanıdığına dikkat çekti.

Buna ek olarak, kararnamedeki konuşma problemleri paragrafında, İran’daki Araplar, Azeri Türkleri, Kürtler gibi ana dili Farsça olmayanlar için de geçerli olan ‘Farsça dilinin aksansız bir şekilde telaffuz edilme’ şartı, kültür çevreleri arasında olumsuz tepkiler oluşturdu.

Kararname ayrıca, İranlı gençler arasında hayli yaygın olan sigara ve nargileyi de yasaklıyor.

İnsan hakları örgütleri ve sivil toplum aktivistleri kararnameyi şiddetle eleştirerek, hükümeti kadınlar ve İranlılar’ın durumunu iyileştirme sözünden vazgeçip, engellilerin istihdamını önlemekle suçladı.

Aktivistler, İranlı yetkililerin sosyal medya hesaplarını özellikle engellilerin, kadınların ve aksansız Farsça konuşamayanların dışlanmasına ilişkin olarak eleştiri yağmuruna tuttu. İran üniversiteleri, engelli öğrencilere ve körlere büyük oranda yer verirken, idari kararname İranlılar arasında büyük bir şok yarattı.

İran Cumhurbaşkanı’nın Sivil İşler Yardımcısı resmi Twitter hesabından eleştirilere yanıt verdi. Yardımcı, yasanın uygulanmasındaki ayrımcılığı kabul edip, davayı takip etmeye ve sonuçlarını bildirmeye dair söz verdi.

Bakan Yardımcısı ve İnsan Kaynakları Departmanı Müdürü, Bakanlığın kadınlar bölümünü ihmal ettiğini, buna ilaveten kanunda yapılacak diğer değişiklikleri de yakında duyuracaklarını vaat etti.

Aktivist ve gazeteci Amid Mamarian, Twitter hesabından karara ilişkin tepkisini alaycı bir üslupla şöyle dile getirdi, “Eğer Stephen Hawking İran’da fizikçi olsaydı, Eğitim Bakanlığı’nın öğretmenleri işe almak için uyguladığı şartlar karşısında evinde kalması gerekirdi.”

Şarku’l-Avsat’a konuşan bir Sosyal İlişkiler Uzmanı, lehçe olmayan Farsça şartını içeren paragrafla ilgili, “Eğitim kanunlarını reforme etmeye yönelik sosyoloji ve eğitim bilimlerindeki uzmanlar tarafından büyük girişimler var. Böylece etnik azınlıklar için, ana dilde eğitim uygulayabilir. Anadilde eğitim, İran’daki Kürt, Arap ve Türk aktivistlerin en önemli taleplerinden biridir. Daha sonra Cumhurbaşkanı olan birçok aday, seçim esnasında bu sözü verdi” dedi.

Uzman, kararnameyi, ‘Toplumun bir kısmının dil farklılıkları nedeniyle iş bulma imkanlarının kısıtlaması’ olarak değerlendirdi.