Protestolardan ve ABD Temsilciler Meclisi’nin göstericileri desteklemesinden sonra, yoksullukla mücadele Ruhani yönetiminin gündeminde.

Uluslararası insan hakları grupları, İran’daki protestocuların akıbeti hakkında ciddi endişelerinin olduğunu dile getirerek, BM İnsan Hakları Özel Raportörü Esma Cihangir’i tutukluları ciddi şekilde takip etmeye çağırdı. Bilimsel rakamlarla belirtildiği gibi göz altına alınan öğrencilerin kaderi ile endişelerini ifade etti. İran Bilim Teknoloji ve Araştırma Bakanı Mansur Gulami ise Ruhani’nin gözaltına alınan öğrencileri serbest bırakmak için emir verdiğini belirtti.

Uluslararası Af Örgütü (Amnesty) ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) yaptıkları açıklamalarda yakın tarihte yapılan protesto gösterilerinde gözaltına alınan kişileri serbest bırakmak için İranlı yetkili makamları çağırdı. Geçtiğimiz birkaç gün içinde Evin cezaevindeki bir protestocunun ölümünün kınanmasına ek olarak, gözaltındaki kişilerin durumu hakkında İran’da derin bir endişe olduğunu dile getirdiler.

İran cumhurbaşkanlığı internet sitesine göre, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani İçişleri Bakanı Abdurriza Rahmani Fazli’ye, son günlerde yaşanan olaylarda tutuklananlarla ilgili ayrıntı doğru bir rapor sunmasını istedi.

Ruhani dün yapılan haftalık bakanlar toplantısında “Ekonomik sorunların çözümü ve vatandaşlık haklarının korunması hükümet gündeminin en öncelikli konuları arasında yer aldığını” ayrıca “Mart ayı ortalarında başlayacak olan yeni İran yılı bütçesindeki hükümetin ana talebi İran’da yeni iş imkanları yaratmak ve mutlak yoksulluğu kökten sökmek olacaktır” dedi.

Ekonomik sorunlar bir gecede doğmamıştır, önceki dönemlerdeki yanlış yönetimin kaynağıdır.” diyerek de eleştiride bulundu.

İran parlamentosu haber ajansı İCANA’ya göre, parlamentoda reformist “Umut Bloku”nun sözcüsü Muhammed Rıza Arif, Tahran parlamentosundan 35 milletvekili, istihbarat bakanlığına Evin cezaevine girmek için bir talepte bulunduğunu söyledi.

Öte yandan, dün İran İslam Devrimi Muhafızları Komutanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları tarafından göstericilere silah kullanıldığı iddialarını reddederek Silahlı Kuvvetler yasaları, sokakta silah taşımayı yasaklıyor dedi. Bakıri ayrıca silahlarla göstericilerin öldürülmesi konusunda şüphelerini dile getirerek “Mermiler bilinmeyen bölgelerden atıldı” ifadelerini kullandı. Bakıri, “Dünyanın her yerinde askeri bir grup saldırıya uğrarsa kendini savunmak zorundadır” şeklinde konuştu.

İran İstihbarat Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde tutuklananlar hakkında dün bir açıklama yaparak, “İran’da 80 den fazla yerde huzursuzluk çıkaranların tutuklandığını” belirtti. Tutuklananların terörist grupların taraftarları ve “karşı devrimciler” olduklarını açıkladı.

Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Behram Kasimi ise ABD Temsilciler Meclisi’nin göstericilere destek verme kararını “İran’ın içişlerine müdahale” olarak nitelendirerek eleştirdi. Söz konusu kararın mantıksız, sorunlu ve uluslararası yasalara karşı olduğunu söyledi.

Alınan karar, ABD Temsilciler Meclisi neredeyse oybirliği ile kabul edildi. Dünden önceki gün alınan kararda son zamanlarda İran’daki protesto gösterilerine destek verildi. 2 ye karşı 417 oyla geçilen metinde “Kongre’nin baskıcı ve yozlaşmış bir rejime karşı meşru ve barışçı gösterilere katılan İran halkına verdiği desteği onaylıyor” ifadelerini içeriyor.

AFP’ye göre, Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi Başkanı Ed Royce, “İran rejimini hedef alan ABD yaptırımlarının baskıcı ve istikrarı hedef alan İran rejimine karşı alındığını, İran halkına yönelik olmadığını” belirtti.

Buna paralel olarak, HRW ve Amnesty, yetkililerin tutukluların ele alınışıyla ilgili endişeleri dile getiren iki ayrı bildiriyi, son birkaç gündür protesto gösterisinde yayınladı.

HRW, Tahran ve Arak’ta gerçekleştirilen son protesto gösterileri sırasında tutuklanan en az iki tutuklu hakkında yeni raporların, “Büyük protesto gösterileri sırasında hükümet güçleri tarafından gözaltına alınan binlerce kişinin tedavisi konusunda ciddi kaygılar uyandırıyor” dedi. “İran makamları, kötü muamele iddialarına ilişkin derhal bağımsız soruşturma başlatmalı ve herhangi bir sorumluluğu olan kişiyi adalete teslim etmelidirler” dedi.

HRW Orta Doğu direktörü Sarah Leah Whitson şunları söyledi: “Ölüm raporları, bu davaların derhal incelenmesinin ve kötü muameleden sorumlu kimselerin adalete teslim edilmesinin kritik önemini vurguluyor. 2009’da protestocuların öldürülüp işkence gördüğü Kehrizek Cezaevi’nin mirası, Bu suçların cezasız kalmasının yanı sıra, protesto gösterilerinin başlamasından bu yana tutuklanan kişilerin koşullarına gölge düşürüyor” dedi.

Raporlar son üç günde cezaevlerinde en az beş tutuklunun öldürüldüğünü gösteriyor.

Amnesty, tutuklulara işkence yapılmasını önlemek ve İran hapishanelerindeki kurbanların sayısının artmasını önlemek için ciddi adımlar atılmasını istedi.

Nobel ödüllü Avukat Şirin Ebadi liderliğindeki insan hakları aktivistleri, BM İran Özel Raportörü’ne bir mektup göndererek, BM yetkilisini, İranlı yetkilileri, tutukluların güvenliğini sağlamakla mükellef olduğunu hatırlattı ve göstericilerin mümkün olan herhangi bir yol ile iç hukuka ve insan hakları ilkelerine uygun muamele göstermeye çağırdı.

Aktivistler, İran’da yetkililerin protestoculara yönelik şiddet kullanımını eleştiren ülke anayasasının 27. maddesine atıfta bulunuyor.

İran Reformist Milletvekili Mahmud Sadıki, “28 Aralık’ta Meşhed kentindeki protesto gösterilerinin başlamasından bu yana yetkililerin yaklaşık 3.700 kişiyi tutukladığını ve tutuklamaların ülke çapında yaygınlaştığını” belirtti.

Sadıki 2 gün önce, yetkililerin Tahran’daki üniversitelerden yaklaşık 90 öğrenciyi tutukladığını belirtTi. Tahran Üniversitesi tutuklananlardan 41’inin kendi öğrencisi olduğunu açıklarken diğer üniversiteler tutuklu öğrenciler hakkında herhangi bir açıklama yapmadı.

İLNA Ajansı’na göre, Tahran Üniversitesi Kültür Asistanı, Mecid Sersenge, yetkilerin Tahran Üniversitesi’nden 16 öğrenciyi serbest bıraktığını, önümüzdeki iki gün içinde başkalarını da serbest bırakacağını belirtti.

İran Bilim ve Teknoloji Bakanı Mansur Gulami dün yaptığı açıklamada, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani geçen hafta İran’da gerçekleştirilen hükümet karşıtı gösteriler sırasında tutuklanan tüm öğrencilerin serbest bırakılmasını emrettiğini söyledi.

İran’da Irkçılıkla Mücadele Merkezi, Ahvaz’daki kitlesel tutuklamalar dalgasıyla ilgili bir bildiri yayınladı. Ahvaz sakinleri, Aralık ayı sonunda Meşhed’deki büyük protesto gösterileri başlamadan iki hafta önce, ekonomik yolsuzluklara ve diktatörlüğe karşı protesto gösterisi düzenlendiler. Protestocularının taleplerine gelince, açıklamada siyasi, ekonomik ve etnik ayrımcılığa değinerek, özellikle çevre kirliliği, su taşımacılığı ve nehir kurutma açısından da sorunlara değindiler. 12 gün içinde 1300’den fazla kişinin tutuklanması da Ahvaz’da protesto edildi.
Açıklamaya göre, son protesto gösterilerinde gözaltındaki kişilerin üçte ikisi Arap ve Kürt.
Ayrıca, yetkililerin, Kirmanşah, Kürdistan, Loristan, Hamedan ve Ahvaz’daki tutukluların sayısı hakkında henüz bilgi vermediği belirtildi. Şiban’daki cezaevinde 6 bin kişiden fazla tutuklu bulunduğu ve iki bin kişinin gözetim altında bulunduğu öğrenildi. Ayrıca, kapandıktan aylar sonra Ahvaz şehir merkezindeki Karun cezaevinin yeniden açıldığı aktarıldı.