İran’da kötü hayat koşullarına ve rejime karşı gösteriler yedince gününe giriyor. Devrim Muhafızları Lideri Muhammed Ali Caferi gösterilerin arkasında eski yöneticilere ait internet sitelerinin olduğunu iddia ederken gösterileri 2017 Fitnesinin hezimeti olarak nitelendirdi.

Hasan Ruhani yanlısı medya organları dün yoğun güvenlik önlemlerinden sonra Tahran ve İsfahan’da eylemlerin bittiğini yazdı. Ancak dolaşan bazı videolar bu açıklamayla çelişiyor. Raporlara göre yedinci güne ulaşan eylemler İran’ın 90 şehrinde gerçekleştirildi. Ölü sayısı, Hükümete göre 22 bazı kaynaklara göre 25’e ulaştı.

Caferi, Ahmedinejad destekçilerini suçladı

Caferi, Meşhed’de Perşembe günü başlayan eylemlerin Ahmedinejad destekçisi internet siteleri tarafından başlatıldığını söyledi.

Caferi konuyla ilgili “bazı şahıslara ait siteler eylemleri rejim karşıtlığına dönüştürdüler” dedi. Eski yetkililerle ilgili bu konuda soruşturma açıldığına işaret eden Caferi, eğer yetkililerin bu konuya müdahil olduğu sonucuna ulaşılırsa gerekenin yapılacağını vurguladı.

Caferi, Devrim Muhafızları’nın İsfahan, Loristan ve Hamedan’daki protesto hattına kısmı olarak müdahalede bulunduğunu açıkladı.

Fatimiyyun milisleri göstericilere saldırdı iddiası

Devrim Muhafızları Lideri yaptığı açıklamada şu ana kadar çeşitli şehirlerde yapılan gösterilere katılanların sayısının en fazla bin 500 kişi olduğunu iddia etti. Ancak muhalif Amadnews’in haberine göre Devrim Muhafızlarına bağlı Fatimiyyun milisleri Salı günü Humeyn kentinde göstericilere saldırmakla suçladı.

2017 fitnesinin hezimete uğradığını, 2009’daki eylemlerin daha yaygın ve tahripkar olduğuna dikkat çeken Caferi şunları kaydetti; “ O fitne siyasi nitelikliydi, son olaylar ise daha geniş ölçekli.”

2009 yılında 8 ay boyunca süren eylemleri İran hükümeti “fitne” olarak nitelendirmişti.

Hükümeti sözcüsü harcama iddialarını yalanladı

Öte yandan İran hükümeti sözcüsü Muhammed Rıza Nuvbihat, “Cihan Zanat” adlı ekonomi gazetesine yaptığı açıklamada İran’ın Yemen, Irak ve Suriye savaşı için harcama yaptığını yalanladı.

Nasrallah, İran’ın örgüte para yardımı yaptığını söylemişti

Lübnan Hizbullah’ı Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Haziran ayında yaptığı açıklamada İran’ın örgüte silah ve para yardımı yaptığını söylemişti.

Gösterilerde atılan sloganlar İran’ın bölgede üstlendiği rolü eleştiriyor. Örneğin “ Suriye’yi bırak, bizi düşün”, “ Ne Gazze, ne Lübnan… Hayatımız sana feda İran” gibi.

Dün aktivistlerin Tebriz’deki olaylarla ilgili yayınladığı videolarda emniyet güçlerinin Süleyman Cami’ndeki protestocuların üzerine ateş açtığı görülüyor. Yine Tahran’ın doğusunda Kerec şehrinde göstericiler ile Besiç kuvvetleri arasında çatışmalar görülüyor.

Ayrıca Evin hapisanesi önünde tutukluların aileleri gösteri düzenlediler. Buşehr, Abadan ve Hazmabad gibi şehirler de gösterilere sahne oldu. Şiraz ve Kazvin’de yapılan gösteriler de insanların İran’ın ülke dışında üstlendiği rol ve halkın sorunlarını görmezden gelmesi de atılan sloganlarla eleştirildi.

Bu arada bir hafta boyunca yapılan gösterilerde ölü sayısı 25’i geçti ayrıca hükümetin açıklamalarına göre gözaltına alınanların sayısı 1000’i aşmış durumda.

Ruhani’nin çağrısı ile gösteriler yapıldı

Ruhani iki gün önce mevcut protestolara karşı rejim destekçilerinin sokağa çıkmasıyla ilgili göndermeler yaptıktan sonra bazı şehirlerde bu amaçla gösteriler düzenlendi. Resmi televizyonlar ve hükümete bağlı haber ajansları bu gösteriler üzerine yoğunlaştılar. Ayrıca yayınlar daha çok resmi ve askeri yetkililerin açıklamalarıyla sınırlı kaldı.

İsfahan bölgesinde pek çok yerde göstericiler ile emniyet güçleri arasında yaşanan çatışmalar görüntülere yansımış durumda. Göstericiler dün gece Humeyn şehrinde ilim havzası bürosunu yaktılar.

İsfahan’da belirsizlik sürüyor

İsfahan’da ölü ve yaralıların sayısıyla ilgili belirsizlik sürüyor. Dün İsfahan milletvekili Haydar Ali Abidi, İsfahan milletvekillerinin parlamentodan topluca çekilmelerini istedi. Ruhani’ye yakın “İntihap” sitesinin haberine göre çekilme kararı il milletvekillerinin toplantısını bekliyor.

Fars Haber Ajansı’nın bildirdiğine göre, Kirman valisi Ali Rıza Rezm Hüseyni, protesto gösterilerini teşvik eden internet siteleriyle bağlantılı olan pek çok sayıda insanın istihbarat tarafından tutuklandığını söyledi.

Tebriz’den de benzer haberler geldi. Görgü tanıklarının ifadelerine göre gösterilerde onlarca kişinin tutuklanması bölgede gerilime neden oldu.

Muhammed Cevad Abtahi meclis haber sitesine yaptığı açıklamada Humeyn şehirinde yasadışı yapılan eylemlerde bir kişinin öldüğünü belirtti.

Sosyal medya yasakları devam ediyor

Aktivistler uluslararası kurumlardan İran’a internet yasaklamalarını kaldırması için baskı uygulamasını istiyorlar. Hükümet yetkilileri, İnstagram ve Telegram uygulamaları üzerindeki yasağın kalktığını açıklasalar da gazeteciler sosyal medya hesapları üzerinden yaptıkları açıklamalarda bu bilgiyi yalanladılar.

Bu konuyla ilgili olarak Haberleşme ve Teknoloji Bakanı Muhammed Azeri Cehremi, rejim karşıtı kişilerin hesaplarını silerek İnstegram’a ulaşım engelinin kaldırıldığını söyledi. Bakan sosyal medya hesaplarıyla ilgil yasaklamaların geçici olduğunu ifade etti.

İran protestolarının üç paradoksu

İran konusunda uzman araştırmacı Hasan Haşimyan’ın Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada İran protestolarıyla ilgili üç paradoks olduğunu söyledi. Haşimyan, bunlardan ilkinin; Ruhani’nin protestolara bakışı ile Devrim Muhafızları milislerinin basın üzerinde estirmeye çalıştığı baskı ve sindirme politikalarının çarpışması olduğunu vurguladı.

Araştırmacı, Ruhani’nin sorunu kendine bağlı olan emniyet ve istihbarat gücüyle çözmek istediğini ancak Devrim Muhafızlarının ise bu yolun isyanı bastırmada yeterli olmayacağı görüşünde olduğunu belirtti. Haşimyan “Bu nedenle 6 gündür, Devrim Muhafızları eylemleri bastırma olaylarına katıldığını reddetse de iki taraf arasında bir sorun var” dedi.

Haşimyan’a göre ikinci paradoks, İran rejiminin olayları örtbas etmede kullanığı yabancı güçler, DEAŞ ya da radikal örgütler gibi söylemlerinin başarısızlığı. Avrupalı devletler ve Ruhani yandaşı pek çok yetkili isim Hamaney’in ve Devrim Muhafızlarının bu konudaki açıklamalarını kabul etmiyorlar.

Haşimyan’ın açıklamalarına göre üçüncü paradoks ise İran’ın, sokakları göstericilere terk ederek huzur istemesi. Ancak İran rejimi, krizi çözmek için hiçbir siyasi ya da ekonomik ufuk sunmuyor.

Haşimyan açıklamalarına şöyle devam etti; “ İran rejimi tarafından yapılan baskılara rağmen protestocular Yemen, Suriye, Lübnan ve Irak’ta olanlarla ilgilenmedikleri, iç sorunları önemsedikleri mesajını verebildiler. Ayrıca Batılı ülkelerin, Amerika’nın ve Kanada’nın sempatisini kazandılar.”

“İsyanın liderliği sosyal medyadan geliyor”

Krizin geleceğiyle ilgil öngörüsünde Haşimyan “Eğer göstericiler internet konusunda yardım alıp Devrim Muhafızlarının kontrolündeki yerel ağlardan çıkabilirlerse İran’daki rejimin yıkılmaya başladığını görebiliriz. İran’daki mevcut isyanın liderliği sosyal medyadan geliyor. Bu nedenle sistem bu ağları kesiyor” dedi.