İranlı vatandaşlar, Ahvaz şehir merkezinin orta yerinde kurulan İran silahlı kuvvetlerine ait çeşitli askeri üslerden rahatsız. Ahvaz’da çok sayıda askeri tesisin bulunmasından dolayı halk, kenti ‘üs arenasına’ benzetiyor.
Yaklaşık 3 milyonluk nüfusuyla İran’ın en büyük Arap kenti olarak nitelendirilen Ahvaz, 8 yıl süren İran-Irak savaşının etkilerinin en çok hissedildiği şehir olarak kayıtlara geçti. Savaşın sürdüğü yıllarda kentte çok sayıdaki askeri üssün varlığı haliyle Ahvaz’ın savaş uçaklarının bir numaralı hedefi haline gelmesini de kaçınılmaz kılıyordu. Savaş gerekçesiyle kentin dört bir yanına kurulan devasa askeri üsler Ahvaz’ın adeta bir ‘askeri üs arenası’ olarak betimlenmesini mümkün kılıyor. Durumdan rahatsız olan kent halkı İran-Irak savaşının bitiminde imzalanan ateşkes anlaşmasından bu yana Ahvaz’ın askeri üslerden arındırılması için mücadelesini sürdürüyor.
İran’da ilk inşa edilen askeri üs
İran’ın Irak sınırındaki Huzistan vilayetinin merkezi olan Ahvaz kentinde önceki gün askeri geçit töreninde gerçekleştirilen ve 29 kişinin hayatını kaybettiği saldırı İran’da ilk inşa edilen askeri üstte meydana geldi. Söz konusu askeri üs, 20 Nisan 1925 yılında Ahvaz Araplarının başındaki Şeyh Muhammere Şeyhi Hazal el Kabi’nin tahttan indirilmesinin ardından kurulmuştu. Bu üssün kuruluşu, Kaçar Hanedanlığı’nın son dönemleri ile Pehlevi hanedanın yönetime geçişinin ilk günlerine rastlar. Bu üs o dönem 9. Kolordu ismini taşımaktaydı.
Üssün adı 92. Kolordu olarak değiştirildi
1964’te Ahvaz’da milliyetçi partilerin sayısında meydana gelen artışa yanıt olarak İran ordusu 9. Kolordu’da köklü değişiklikler yaptı ve üssün adını da 92. Kolordu olarak değiştirdi. Bu üs Şah döneminde İran ordusu Kara Kuvvetlerinin en prestijli üssü haline gelmişti.
1. Körfez Savaşı’nın patlak vermesiyle birlikte, Şah zamanında İran’a giren ABD menşeli silahlarla donatılan 92. Kolordu birlikleri cephelerde verdiği sınavda başarısız oldu. Başarısızlığı takip eden yıllarda İran ordusuna paralel güç olarak kurulan Devrim Muhafızları bu sefer kentin dört bir yanına kendine ait askeri üsler inşa etmeye başladı. Bu durum öyle bir noktaya vardı ki aktivistler artık Ahvaz’ı ‘askeri üs arenası’ olarak niteler hale geldiler.
92. Kolordu halihazırda batı ve güney bölgeleri için İran ordusunun Genel Komutanlık Merkezi olarak kullanılıyor.
Ahvaz milletvekilleri, son yirmi yıldır giderek artan mühimmat depolarının kentteki mahallelerle içi içe bir görüntü vermesi üzerine askeri üssün kentten çıkarılması için mücadele veriyorlar.
Arapça mahalle isimleri Farsça olarak değiştirildi
Başlangıçta şehrin kuzey kesiminde ve Tahran’ı İran petrol üçgenine bağlayan demiryolunun yakınlarına yerleşen 92. Kolordu, zamanla şehrin genişlemesiyle birlikte şehir merkezinin tam orta yerinde kurulmuş bir askeri üs görünümü veriyor. Ordu güçleri, ortaya çıkan manzaraya rağmen bu bölgeyi terk etmeyi reddederken, eskiden bölgede yaşayan Arap hanedanlarının isimlerini taşıyan çevredeki mahallelerin isimleri ise süreç içerisinde Farsça olarak değiştirdi.
Hamaney’in talimatı gerçekleştirilmedi
İran Dini lideri Ali Hamaney, 2007 yılında 92. Kolordu’nun kent merkezinden taşınarak kentin dışına çıkarılması talimatını verse de bu henüz gerçekleşmiş değil.
Seçim kampanyalarının ana gündemi üssün kaldırılması
Ahvaz’daki askeri görüntünün boyutları öyle bir noktaya varmış durumda ki artık seçim dönemlerinde kentte yapılan kampanyalarda milletvekili adayları halka bu konunun çözüleceğine ilişkin vaatlerde bulunabiliyor.
Ahvaz halkının olası savaş endişesi
Aktivistler, ABD ordusuyla olası bir çatışmanın patlak vermesi halinde Irak savaşında Ahvaz’da yaşanan senaryoların tekrarlanmasından ve bölgedeki sivillerin bu durumdan büyük zarar görmesinden duyduğu endişeleri sık sık dile getiriyor.
Konuya ilişkin bilgi veren kaynaklar ise İranlı resmi makamların, askeri üssün merkezden taşınması fikrine oldukça sert tepki verdiğine işaret ediyor.